Δημιουργία «ΠΟΠ Αθήνα» για την προστασία της περιαστικής αμπελοκαλλιέργειας 01/01

Μπορεί ο αμπελώνας δίπλα στις πόλεις να επιβιώσει της αστικοποίησης; Η διαρκώς μειούμενη έκταση του Αττικού Αμπελώνα αποδεικνύει ότι το στοίχημα είναι δύσκολο. Από την άλλη, σε μια εποχή που μιλάμε για προστασία του περιβάλλοντος, περισσότερο πράσινο και βιώσιμη ανάπτυξη μήπως η συγκατοίκηση αμπελιών και κατοικιών είναι η λύση; Ποια είναι τα όπλα που έχουμε για να προστατέψουμε τις γεωργικές εκτάσεις από το να μετατραπούν σε σπίτια ή χώρους για εμπορικές χρήσεις;

Τα παραπάνω θέματα, όπως και πολλά άλλα, αναπτύχθηκαν διεξοδικά στο 22ο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης για το Δίκαιο του Οίνου (IWLA), που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 10 Μαΐου, υπό την αιγίδα του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV). Νομικοί από τις οινοπαραγωγικές περιοχές της Ευρώπης, οινοποιοί και καθηγητές Οίνου ανέφεραν τα προβλήματα, αλλά και τις ενδεχόμενες λύσεις, όσον αφορά την προστασία του αστικού αμπελώνα, ένα θέμα που δεν απασχολεί μόνο την Ελλάδα, αλλά και διάσημες οινοπαραγωγικές περιοχές της Γαλλίας και της Ιταλίας.

Όπως τόνισε ο διευθυντής του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, Θεόδωρος Γεωργόπουλος, είναι φανερό ότι υπάρχουν τα νομικά εργαλεία για τη συνύπαρξη του αμπελώνα και της πόλης σε όλα τα επίπεδα, ωστόσο, τελικά, όλες οι προσπάθειες καταλήγουν σε ατέρμονη γραφειοκρατία και αδυναμία συνεργασίας

«Επιστροφή στις βάσεις»

O Gonçalo Moreira Rato, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Τμήματος της AIDV (Διεθνής Ένωση Δικηγόρων για το Δίκαιο του Οίνου), μιλώντας στη συνάντηση, αναφέρθηκε στη σχέση της Ελλάδας με το κρασί από τα αρχαία χρόνια, αλλά και την πρόσφατη αναγέννηση του οίνου στη χώρα μας. «Η αμπελοκαλλιέργεια και η οινοπαραγωγή στην Ελλάδα χρονολογούνται πριν από περισσότερα από 5.000 χρόνια. Το κρασί θεωρείτο τόσο σημαντικό τον 4ο και 5ο αιώνα π.Χ. που χρησίμευε ως πληρωμή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες», θύμισε στους παρευρισκομένους.

«Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, γινόμαστε μάρτυρες μιας αναγέννησης του ελληνικού κρασιού με την ανάπτυξη γηγενών ποικιλιών σταφυλιού και την αξιοποίηση της μεγάλης ποικιλίας terroirs και μεθόδων οινοποίησης αιχμής, που κάνουν την Ελλάδα μια οινοπαραγωγό χώρα που ξεχωρίζει και βρίσκει τη θέση της στις διεθνείς αγορές». Χαρακτήρισε, μάλιστα, τη διοργάνωση του συνεδρίου στην Αθήνα «επιστροφή στις βάσεις».

Ο Θεόδωρος Γεωργόπουλος, διευθυντής του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Ρέιμς και πρόεδρος του Ινστιτούτου Georges Chappaz de la Vigne et du Vin en Champagne, συνόψισε τα συμπεράσματα της συνάντησης, προκειμένου αυτά να παρουσιαστούν στην επόμενη συνεδρίαση του ΣΕΟ. Όπως τόνισε, είναι φανερό ότι υπάρχουν τα νομικά εργαλεία για τη συνύπαρξη του αμπελώνα και της πόλης σε όλα τα επίπεδα, ωστόσο, τελικά, όλες οι προσπάθειες καταλήγουν σε ατέρμονη γραφειοκρατία και αδυναμία συνεργασίας.

«Απαιτείται, συνεπώς, μια νέα διαχείριση του περιαστικού και, βέβαια, του αστικού αμπελώνα, με βασικό χαρακτηριστικό τον συντονισμό των ενεργειών σε όλα τα επίπεδα (ευρωπαϊκό, εθνικό, τοπικό). Επιπλέον, απαιτείται άμεση δράση, καθώς ο χρόνος δεν δρα ποτέ προς όφελος της συνύπαρξης: Η δημιουργία κεκτημένων δικαιωμάτων ως προς τις χρήσεις γης, την καταχώριση σημάτων κ.λπ. απαιτεί άμεση δράση, καθώς καθίσταται δυσχερής νομικά και κοστοβόρα η εκ των υστέρων δράση (π.χ. η αλλαγή χρήσης γης προς όφελος της αμπελοκαλλιέργειας)», υπογράμμισε ο κ. Γεωργόπουλος.

Επισημάνσεις

Ειδικά όσον αφορά τον Αττικό Αμπελώνα επισημάνθηκαν τα εξής:

● Η δημιουργία μιας «ΠΟΠ Αθήνα» με περιαστική ζώνη παραγωγής κινείται στην κατεύθυνση της προστασίας της αμπελοκαλλιέργειας. Ωστόσο, από μόνη της δεν αρκεί. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες του Αττικού Αμπελώνα και με βάση αυτό να σχεδιαστεί ο τεχνικός φάκελος.

● Να υπάρξει σαφής ορισμός των χρήσεων γης (μέσω του Κτηματολογίου, αλλά και ψηφιακού μητρώου που θα ορίζει τα υφιστάμενα αμπελοτεμάχια ως ζώνες υψηλής παραγωγικότητας), δημιουργώντας αντικίνητρα για την αλλαγή της χρήσης.

● Να επανέλθει το δικαίωμα προτίμησης κατά την αγορά αμπελοτεμαχίων από εταιρεία του Δημοσίου (όπως οι SAFER στη Γαλλία και η ΑΓΡΟΓΗ στην Ελλάδα, που δεν λειτούργησε ουσιαστικά ποτέ), προκειμένου να δοθούν σε τελικούς αγοραστές αμπελοκαλλιεργητές, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώσουν τον κλήρο τους.

● Να χαρακτηριστεί η περιαστική αμπελουργία ως «ηρωική», δίδοντας έτσι προτεραιότητα σε άδειες φύτευσης και προγράμματα επενδύσεων (με χρηματοδότηση 60%) και ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία.

● Να διευκολυνθεί από άποψη γραφειοκρατίας η διαχείριση οινοτουριστικής μονάδας σε περιαστική περιοχή.

● Να υπάρξει (σε νομοθετικό, αλλά και σε οικονομικό επίπεδο) η επεξεργασία ενός μοντέλου διαχείρισης του αστικού οινοποιείου (urban winery), με γνώμονα τη βιωσιμότητα (χρήση νερού και φυτοφαρμάκων, θόρυβος, ασφαλιστικό καθεστώς εργατών γης και οινοποιείου).

● Να δοθούν κίνητρα φορολογικού χαρακτήρα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάτμηση του αμπελώνα κατά την κληρονομική διαδοχή και να συμβαδίσει η αμπελοκαλλιέργεια με την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών.

● Να δοθούν ουσιαστικές αρμοδιότητες (με αυτοχρηματοδότηση) στις ομάδες διαχείρισης και προστασίας ΠΟΠ/ΠΓΕ, προκειμένου να μπορούν να δράσουν σε διοικητικό και δικαστικό επίπεδο, αλλά και να προβαίνουν σε δράσεις προβολής και εκπαίδευσης, με γνώμονα την προστασία του περιαστικού αμπελώνα.