Μέσα από το ΟΣΔΕ κάνει τα πρώτα του βήματα ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ελληνικής γεωργίας, εξηγεί μιλώντας στην «ΥΧ» η διευθύνουσα σύμβουλος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Έλλη Τσιφόρου, σημειώνοντας ότι τα Οικολογικά Σχήματα αποτελούν το πρώτο case study του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Λ. Αυγενάκη, στις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις.
συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Γεωργία Μπόχτη
Τέχνασμα ή εθνική επιτυχία η επιτάχυνση συμμόρφωσης της χώρας στην ευρωπαϊκή κατεύθυνση για τη διάθεση και βέλτιστη αξιοποίηση των δεδομένων στον αγροτικό τομέα;
Τόσο η νέα ΚΑΠ 2023-2027, όσο και η ψηφιακή πολιτική της ΕΕ, συγκλίνουν σε έναν κομβικό στόχο που υπηρετείται από πολύ συγκεκριμένα εργαλεία πολιτικής: Ψηφιοποίηση σε όλα τα επίπεδα για την ενίσχυση της βιωσιμότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας. Ψηφιοποίηση, δηλαδή, στο διοικητικό επίπεδο, για τη μείωση της γραφειοκρατίας τόσο για τους παραγωγούς, όσο και για τις εθνικές διοικήσεις, αλλά και την αποτελεσματικότερη χάραξη πολιτικών. Ψηφιοποίηση και στο παραγωγικό επίπεδο, ώστε να μπορέσουν οι Ευρωπαίοι και οι Έλληνες αγρότες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις της εποχής και να παραμείνουν παραγωγικοί και βιώσιμοι, χωρίς να επιβαρύνουν το περιβάλλον και το κλίμα, όπως ορίζει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι, στο πλαίσιο της ανοικτής οικονομίας των δεδομένων που σχεδιάζει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει μία οραματική ψηφιακή στρατηγική, η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων στη γεωργία, στο πλαίσιο των οποίων δημόσιος και ιδιωτικός τομέας συμπράττουν σε μία λογική win-win.
Όπως ρητά αναφέρεται στη στρατηγική, τα δεδομένα «θα πρέπει να είναι διαθέσιμα σε όλες τις επιχειρήσεις, είτε δημόσιες είτε ιδιωτικές, είτε μεγάλες είτε μικρές, είτε πρόκειται για νεοφυείς επιχειρήσεις είτε για κολοσσούς», ώστε να μπορούν να διαθέτουν «έξυπνες» υπηρεσίες στους παραγωγούς.
Από την άλλη πλευρά, αναγνωρίζεται ότι «τα δεδομένα του ιδιωτικού τομέα μπορούν επίσης να αποτελέσουν πολύτιμη συμβολή ως δημόσια αγαθά». Αυτό γιατί βοηθούν τόσο την ευρωπαϊκή, όσο και τις εθνικές διοικήσεις, όχι μόνο να παρακολουθούν αποτελεσματικότερα την εφαρμογή των πολιτικών στον αγροτικό τομέα, αλλά κυρίως να χαράσσουν αποτελεσματικές και τεκμηριωμένες πολιτικές, βάσει δεδομένων δηλαδή, για τη βιώσιμη ανάπτυξή του.
Άρα, λοιπόν, σίγουρα μιλάμε για μια εθνική επιτυχία που πιστώνεται, μάλιστα, στα πρώτα βήματα του νέου υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς για πρώτη φορά φέτος, μέσω διεπαφής που έχει αναπτύξει ο ΟΠΕΚΕΠΕ, διευκολύνθηκε η ανάπτυξη εργαλείων για την απλοποιημένη ηλεκτρονική υποστήριξη του συνόλου των δραστηριοτήτων των δικαιούχων, από την εκπλήρωση των διοικητικών τους υποχρεώσεων, όπως είναι η υποβολή της ΕΑΕ, μέχρι την ουσιαστική υποστήριξη της βιωσιμότητας, οικονομικής και περιβαλλοντικής, των εκμεταλλεύσεών τους, μέσω «έξυπνων» υπηρεσιών που αξιοποιούν ψηφιακά δεδομένα.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως το καθεστώς των οικολογικών σχημάτων ήταν και το πρώτο case study αυτής της προσπάθειας;
Θα μπορούσαμε να πούμε ναι, ξεκαθαρίζοντας βέβαια ότι το εγχείρημα αυτό είναι ακόμα σε εξέλιξη. Τα οικολογικά σχήματα της νέας ΚΑΠ στοχεύουν στην προώθηση βιώσιμων μεθόδων καλλιέργειας και εκτροφής για την προστασία των φυσικών πόρων, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Με την ενσωμάτωση των οικολογικών πρακτικών στην καθημερινή δραστηριότητα και πρακτική των αγροτών, η ΕΕ επιδιώκει να τους βοηθήσει να γίνουν πιο βιώσιμοι, στις κατευθύνσεις που ορίζει η Πράσινη Συμφωνία.
Για την αποτελεσματική επίβλεψη και τον έλεγχο των Οικολογικών Σχημάτων, είναι ουσιώδες ο Οργανισμός Πληρωμών (ΟΠΕΚΕΠΕ) να διαθέτει λεπτομερή γνώση των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στα χωράφια των παραγωγών, όπως η ημερομηνία και η φύση της λίπανσης, τα είδη των λιπασμάτων που χρησιμοποιήθηκαν, οι τεχνικές φυτοπροστασίας, καθώς και τα φυτοφάρμακα που εφαρμόστηκαν. Αυτά είναι κρίσιμα για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής των σχημάτων προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας.
Τα δεδομένα που συνδέονται με αυτές τις δραστηριότητες είναι αρκετά και πολύπλοκα, ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική εφαρμογή των οικολογικών σχημάτων, εξασφαλίζοντας ότι τα μέτρα που λαμβάνονται είναι σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο και τους στόχους της ΚΑΠ, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση της χώρας με μία ΚΑΠ, θυμίζω, που προβλέπει ποινές στα κράτη-μέλη σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους. Αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό, ωστόσο, είναι ότι δεν πρόκειται μόνο για ένα εργαλείο παρακολούθησης της συμμόρφωσης των παραγωγών και της εφαρμογής της ΚΑΠ. Αυτού του τύπου τα ψηφιακά δεδομένα, όπως ανέφερα και προηγουμένως, αποτελούν κατά κύριο λόγο έναν βέλτιστο τρόπο υποβοήθησης των παραγωγών ώστε να είναι πιο παραγωγικοί, πιο ανταγωνιστικοί, να αντιμετωπίζουν τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, αλλά και να παράγουν πιο ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα.
Στη λογική αυτή, το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ ορθά προβλέπει τη δυνατότητα διασύνδεσης τρίτων εφαρμογών, τις οποίες χρησιμοποιούν οι παραγωγοί, με την ΕΑΕ του παραγωγού, η οποία αποτελεί το «ψηφιακό διαβατήριο» του Έλληνα αγρότη στη νέα εποχή, διευκολύνοντας την καταγραφή, την παρακολούθηση και την ανάλυση των καλλιεργητικών δραστηριοτήτων, αλλά κυρίως τη δυνατότητά του να λαμβάνει «έξυπνες» αποφάσεις στην εκμετάλλευσή του, που τον βοηθούν να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις προκλήσεις της εποχής και να παραμένει ανταγωνιστικός.
Ποιος ο ρόλος των ΚΥΔ στη νέα αυτή πρόκληση;
Από το 2014, λειτουργεί στη χώρα μας, υπό την εποπτεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, ένα πανελλαδικό δίκτυο πιστοποιημένων Κέντρων Υποβολής Δηλώσεων (ΚΥΔ), το οποίο και αναλαμβάνει την υποβοήθηση των αγροτών. Από τα 120 ΚΥΔ που πιστοποιήθηκαν το πρώτο έτος λειτουργίας του πλαισίου (2014), ο αριθμός τους έχει σταδιακά σήμερα φτάσει τα 500, προσφέροντας πυκνή κάλυψη σε όλη τη χώρα και δυνατότητες επιλογής στους αγρότες. Τα ΚΥΔ αναλαμβάνουν ουσιαστικά το σύνολο του βάρους της υποβοήθησης των αγροτών όλης της χώρας, σε ένα τεράστιο έργο.
Φέτος, μάλιστα, δόθηκε στα ΚΥΔ η δυνατότητα να υλοποιήσουν ένα ακόμα πιο σύνθετο έργο. Αξιοποιώντας τη δυνατότητα διασύνδεσης τρίτων εφαρμογών που είχε προβλεφθεί κατά την υποβολή του Στρατηγικού Σχεδίου της χώρας μας, τα ΚΥΔ ολοκλήρωσαν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό έργο, διευκολύνοντας έτσι την καταγραφή, την παρακολούθηση και την ανάλυση των καλλιεργητικών δραστηριοτήτων. Η κωδικοποίηση και ταξινόμηση του συνόλου των δραστηριοτήτων αποτελεί μια τεράστια πρόκληση, αλλά το έργο που έχει γίνει μέχρι στιγμής είναι αξιοσημείωτο.
Αξίζει να αναφέρουμε πως το πλαίσιο της υποβοήθησης διαμέσου των πιστοποιημένων ΚΥΔ έχει διαχρονικά και αποδεδειγμένα συμβάλει σημαντικά και στον πλήρη εξορθολογισμό των χρεώσεων στους αγρότες, μειώνοντας αισθητά περιπτώσεις εκμετάλλευσης, διπλών ή μηδενικών τιμολογήσεων, καθώς το κόστος της δήλωσης συμψηφιζόταν με άλλες αμοιβές.
Μάλιστα, ο υψηλός βαθμός ικανοποίησης των Ελλήνων αγροτών από το εθνικό πλαίσιο υποβοήθησης σε σχέση με τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους καταγράφεται σαφώς και σε σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ειδικότερα, αξίζει να αναφέρουμε πως, έως και σήμερα, τα ΚΥΔ που συνεργάζονται με τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ εφαρμόζουν υποχρεωτικά ηλεκτρονική τιμολόγηση, η οποία εξασφαλίζει την καθολική έκδοση παραστατικών και την απόδοση σημαντικών εσόδων
στο κράτος.
