Έξυπνα οικολογικά χωριά, η σύγχρονη πρόκληση για την ύπαιθρο

Πρόσφατη έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Κομισιόν περιγράφει τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκεια του πιλοτικού έργου «Smart eco-social villages». Η έκθεση περιγράφει την εμπειρία από την εφαρμογή μιας σειράς βέλτιστων πρακτικών σε χωριά της Ευρώπης, ώστε αυτά να αναβαθμιστούν σε «Έξυπνα Χωριά».

Σύμφωνα με την έκθεση, οι πρωτοβουλίες που παρουσιάζονται στοχεύουν στη δημιουργία μελλοντικών στρατηγικών που θα οδηγήσουν τις περιοχές αυτές στην αναμόρφωση και την ανάπτυξή τους, με τη συμμετοχή τόσο των τοπικών αρχών όσο και των μελών των κοινοτήτων τους. Το πιλοτικό έργο πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Ευρωβουλής και μιας σύμπραξης φορέων (Ecorys, φόρουμ Origin for Sustainability, διεθνής οργανισμός RED). Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν σε ομάδα εργασίας της Ευρωβουλής.

Στρατηγικές για έξυπνες καλλιεργητικές πρακτικές

Σημαντικό μέρος του έργου ήταν η ανάπτυξη στρατηγικών για «Έξυπνα Χωριά» που να απαντούν στις προκλήσεις και τις ανάγκες των περιοχών αυτών, χτίζοντας πάνω στα δυνατά τους σημεία.

Όπως αναφέρεται, οι στρατηγικές αυτές έχουν πολλαπλούς στόχους, όπως τη βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες (π.χ. υγεία, εκπαίδευση, μεταφορές), την ενδυνάμωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ευκαιριών και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη δημιουργία μικρών εφοδιαστικών αλυσίδων αγροδιατροφής και βέλτιστων καλλιεργητικών πρακτικών, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη διατήρηση του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας κ.ά. Σημαντικό μέσο για να εφαρμοστούν αυτές οι στρατηγικές είναι, σύμφωνα με την έκθεση, οι ψηφιακές τεχνολογίες.

Το παράδειγμα της Ρουμανίας

Στην έκθεση του πιλοτικού έργου για τα Smart eco-social villages επελέγησαν βέλτιστες πρακτικές από δεκαπέντε χωριά σε δώδεκα χώρες της Ευρώπης (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ουγγαρία, Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Εσθονία, Ισπανία, Αυστρία, Σλοβενία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρουμανία), από ένα σύνολο 30 χωριών (η προεπιλογή περιλάμβανε και ελληνικά παραδείγματα).

Σε ό,τι αφορά τον πρωτογενή τομέα, ξεχωρίζει η περίπτωση ενός ρουμανικού χωριού, του Cluj-Napoca. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το πιλοτικό έργο συνδυάστηκε με ένα εθνικό πρόγραμμα, με στόχο τη δημιουργία ενός τοπικού δικτύου διανομής αγροδιατροφικών προϊόντων. Το πρόγραμμα προέβλεπε τη δημιουργία πιλοτικών αγροδιατροφικών κόμβων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη οικονομικών μοντέλων, ώστε να ελαττωθεί η οικονομική πίεση στους παραγωγούς και παράλληλα να προωθηθούν πιο υγιεινά και αξιόπιστα τρόφιμα.

Ο σχεδιασμός της δράσης αυτής έγινε με γνώμονα τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μικρές και μεσαίες αγροτικές εκμεταλλεύσεις στη Ρουμανία, που πιέζονται από τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Μεταξύ των εργαλείων που αξιοποιήθηκαν για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις για την επίτευξη των ανωτέρω σκοπών ήταν και η αξιοποίηση των νέων, ψηφιακών τεχνολογιών για τη διασύνδεση των παραγωγών με τους καταναλωτές, καθώς και η παροχή εκπαίδευσης και συμβουλευτικής υποστήριξης στους αγρότες.

Correns: Ένα έξυπνο βιολογικό χωριό

Εκτός από τα ανωτέρω χωριά που εφάρμοσαν καλές πρακτικές για να πραγματοποιήσουν τη μετάβαση σε μια πιο έξυπνη εκδοχή τους, υπάρχουν και παραδείγματα (μελέτες περιπτώσεων) που ήδη λειτουργούν στα πρότυπα μιας βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον οικονομίας.

Ένα τέτοιο χωριό, με βασικό αντικείμενο δραστηριότητας την πρωτογενή παραγωγή, είναι το Correns στα νοτιοδυτικά της Γαλλίας. Το εν λόγω χωριό, με πληθυσμό μόλις 950 κατοίκους, αποτελείται κυρίως από οινοποιούς και αγρότες που τη δεκαετία του ’90 ένωσαν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν το πρώτο βιολογικό χωριό της χώρας. Έκτοτε, το χωριό αποτελεί μέρος μιας οικουμενικής προσέγγισης για τη βιώσιμη ανάπτυξη: Αειφορικός τουρισμός, οικολογικά κτήρια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τροφοδοσία σχολείων με βιολογικά τρόφιμα και μάχη κατά των αποβλήτων.