Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η γη των Κυθήρων μετατράπηκε σε έναν τόπο βιώσιμης γεωργίας, ενισχύοντας τους παραγωγούς ελαιολάδου και προσελκύοντας νέους και δυναμικούς ανθρώπους. Ο λόγος για το «Terra Kytheria», ένα πρόγραμμα βιώσιμης γεωργίας και πιστοποίησης που ενίσχυσε τους ελαιοπαραγωγούς, προώθησε υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο και στήριξε τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στα αγροκτήματα.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έργου SmartRural21 (Έξυπνα Χωριά), στο οποίο συμμετείχε το νησί των Κυθήρων. Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» η Κατερίνα Κασιμάτη, γεωπόνος, επιστημονική συνεργάτιδα στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και project manager εκ μέρους του ΓΠΑ, που συμμετέχει στο έργο, «η Έξυπνη Στρατηγική των Κυθήρων σχεδιάστηκε για την ενίσχυση της γεωργίας και την προώθηση της τοπικής παραγωγής, με τους κατοίκους, καθώς και τις διάφορες ενώσεις και οργανώσεις, να διαδραματίζουν καίριο ρόλο στον σχεδιασμό της Έξυπνης Στρατηγικής του Χωριού».
Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, υλοποιήθηκαν αρκετές Έξυπνες Δράσεις:
Τεχνολογία: Η εισαγωγή έξυπνων τεχνολογιών στη γεωργία αποτέλεσε μια σημαντική προσπάθεια. «Αυτές οι τεχνολογίες όχι μόνο απλοποίησαν τις γεωργικές πρακτικές, αλλά βελτίωσαν και τη συνολική απόδοση και αποτελεσματικότητα των τοπικών αγροκτημάτων. Με την ενσωμάτωση των έξυπνων γεωργικών λύσεων, τα Κύθηρα στόχευσαν στην περαιτέρω βιωσιμότητα και οικονομική αποδοτικότητα της γεωργίας», επισημαίνει η κα Κασιμάτη.
Πρότυπα, Πιστοποιήσεις και Επισήμανση: Για την προώθηση των τοπικών προϊόντων, τα Κύθηρα θέσπισαν πρότυπα, πιστοποιήσεις και πρακτικές επισήμανσης. Αυτό το βήμα δεν διασφάλισε μόνο την ποιότητα, αλλά ενίσχυσε και το κύρος των προϊόντων της κυθηραϊκής παραγωγής. «Με αυτόν τον τρόπο, τα Κύθηρα επιδίωξαν να δημιουργήσουν έναν χώρο για τα τοπικά προϊόντα στην αγορά», σημειώνει η διαχειρίστρια του έργου. Πιο αναλυτικά, για να εξοικειωθούν οι αγρότες και οι παραγωγοί των Κυθήρων με τις έξυπνες τεχνολογίες, διοργανώθηκε μια σειρά διαδικτυακών εργαστηρίων. Αυτά τα εργαστήρια διευκόλυναν την υιοθέτηση μοντέρνων γεωργικών πρακτικών και διασφάλισαν ότι ο αγροτικός τομέας των Κυθήρων θα παρέμενε ανταγωνιστικός.
Σε ό,τι αφορά την προσπάθεια πιστοποίησης των τοπικών προϊόντων, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα που περιελάμβανε τη συλλογή δεδομένων στον τόπο παραγωγής. Η χρήση drones, υπό το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επέτρεψε την εκτεταμένη συλλογή των δεδομένων αυτών για την πανίδα και τη βλάστηση των Κυθήρων. Αυτό το ανεκτίμητο σύνολο πληροφοριών εμπλούτισε την κατανόηση του μοναδικού οικοσυστήματος των Κυθήρων, όπως τονίζει η κα Κασιμάτη.
Το Terra Kytheria είναι μια συνεργατική πρωτοβουλία, της οποίας ηγείται το Ίδρυμα Κυθήρων για τον Πολιτισμό και την Ανάπτυξη (ΚΙΠΑ) και το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA), σε συνεργασία με τις τοπικές γεωργικές αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις.
Το έργο για τα Έξυπνα Χωριά
Το έργο Smart Rural 21, το οποίο ολοκληρώθηκε, αποτέλεσε έναν ζωτικό πυλώνα προώθησης της έννοιας των Έξυπνων Χωριών. Όπως εξηγεί η κα Κασιμάτη, «τα τελευταία χρόνια, η έννοια των Έξυπνων Χωριών έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία σε διάφορα επίπεδα, από τις τοπικές κοινότητες έως τους Ευρωπαίους πολιτικούς. Έχει εμφανιστεί ως μια υποσχόμενη προσέγγιση για την ενδυνάμωση των αγροτικών περιοχών, τη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών τους συνθηκών και την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης».
Το έργο είχε ως στόχο να βοηθήσει 21 χωριά, σε όλη την Ευρώπη, να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες, να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν στρατηγικές για Έξυπνα Χωριά. «Το Έργο Smart Rural 21 ξεκίνησε με την επιλογή 21 χωριών από όλη την Ευρώπη. Αυτή η επιλογή περιελάμβανε πέντε προεπιλεγμένα χωριά και 16 επιπλέον χωριά που επιλέχθηκαν μέσω διαδικασίας υποβολής αιτήσεων. Το υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος οδήγησε στη δημιουργία της διαδικασίας «Come Along!», επιτρέποντας σε ακόμα περισσότερα χωριά να συμμετέχουν στο έργο Smart Rural 21», καταλήγει η κα Κασιμάτη.
Τα κύρια αποτελέσματα του έργου είναι τα εξής:
✱ Η ανάπτυξη στρατηγικών για τα «Χωριά» που συμμετείχαν, η οποία περιελάμβανε στοχευμένο σχεδιασμό για τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων και την επίτευξη της βιωσιμότητας. Υποστηρίχθηκε μια ευρεία γκάμα δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης των νέων, της ανάκαμψης της κοινότητας, της βιολογικής γεωργίας, του σχεδιασμού υπηρεσιών υγείας, των έξυπνων λύσεων για τη γεωργία, του σχεδιασμού έξυπνης κινητικότητας, της δημιουργίας κοινοτήτων ενέργειας και άλλων. Αυτές οι πιλοτικές δράσεις είχαν ως στόχο την αντιμετώπιση διάφορων προκλήσεων και ευκαιριών στα επιλεγμένα χωριά.
✱ Δοκιμές σε πραγματικές συνθήκες: Το έργο Smart Rural 21 διευκόλυνε τις δοκιμές των στρατηγικών σε τρία επιλεγμένα χωριά, το Stanz στην Αυστρία, το Tomaszyn στην Πολωνία και το Ferraria de São João – Penela στην Πορτογαλία. Αυτά τα χωριά δοκίμασαν καινοτόμες προσεγγίσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια, τη γεωργική παραγωγή και τη διαχείριση των δασών. Οι πειραματισμοί τους παρείχαν αξιόλογες εισηγήσεις για την πρακτική εφαρμογή των στρατηγικών για Έξυπνα Χωριά.
✱ Ενδυνάμωση και ανταλλαγή γνώσης: Το έργο υποστήριξε την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, τονίζοντας τη μάθηση από τους ομοτίμους. Διοργάνωσε εκδηλώσεις, όπως το Smart Village Academy, και συνεδρίες, όπως το Smart Rural Community Café, και παρείχε online εργαλεία, όπως η Βάση Δεδομένων Έξυπνων Λύσεων και το Εργαλείο Χάραξης Δρόμου.
Τα θετικά αποτελέσματα του έργου οδήγησαν και στη συνέχεια της πορείας του, καθώς πρόκειται να μπει σε εφαρμογή το έργο Smart Rural 27. Η μετάβαση σε αυτό αναδεικνύει τη συνέχιση των προσπαθειών για την ενίσχυση των Έξυπνων Χωριών σε πολιτικό και τοπικό επίπεδο. Μέσα από τη συλλογή εμπειριών και τη δημιουργία πλαισίων υποστήριξης, το έργο Smart Rural 27 θα συμβάλει στην ενίσχυση της δημοκρατίας και στη διασφάλιση βιώσιμων κοινοτήτων στην ευρωπαϊκή ύπαιθρο.
