Με αμείωτο ρυθμό συνεχίζεται η τάση συγκέντρωσης της αγροτικής γης στα κράτη-μέλη της ΕΕ, με την Ελλάδα για πρώτη φορά μετά το 2005 να συγκαταλέγεται στις χώρες, όπου καταγράφεται «ταχεία συγκέντρωσης γης» στην Ένωση. Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία, από το 2005 έως το 2017 καταγράφεται στην Ελλάδα αύξηση κατά 14% αυτής της ταχείας συγκέντρωσης γεωργικής γης, η οποία αφορά κράτη όπως η Δανία, η Σουηδία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ρουμανία και η Λετονία.
Η τάση αυτή, η οποία καταγράφεται σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη, αλλά με διαφορετικό ρυθμό εδώ και δεκαετίες, δεν αφορούσε, τουλάχιστον μέχρι το 2000, την Ελλάδα, η οποία από τη μεταπολίτευση και μετά διατηρούσε σε σταθερά περίπου επίπεδα τη διάρθρωση των γεωργικών της εκτάσεων, κυρίως λόγω της πολυαπασχόλησης των παραγωγών είτε στον τουριστικό είτε στον μεταποιητικό κλάδο. Η εικόνα πλέον ανατρέπεται, ενώ η τάση αυξάνεται σε μία σειρά άλλων κρατών.
Ανησυχία
Το θέμα έχει απασχολήσει σοβαρά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που το 2017 με ψήφισμά του κάλεσε την Κομισιόν να λάβει μέτρα για την καταπολέμηση της συγκέντρωσης της γεωργικής γης και να αναπτύξει πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων ενόψει της νέας ΚΑΠ. Τον προβληματισμό του εξάλλου έχει εκφράσει το 2019 και ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, όταν μιλώντας για τους νέους αγρότες, ανέφερε πως μέσα σε μία δεκαετία, από το 2005 έως το 2015, μειώθηκαν οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις κατά 4 εκατ. σε όλη την ΕΕ. «Ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων ήταν σχεδόν 15 εκατ. και μετά από μια δεκαετία υπήρχαν λιγότερα από 11 εκατ.» είχε τονίσει, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως η απώλεια 4 εκατ. εκμεταλλεύσεων σε μία δεκαετία ισοδυναμεί με απώλεια 400.000 εκμεταλλεύσεων το έτος. «Δηλαδή, περισσότερες από 30.000 τον μήνα και περισσότερες από 1.000 εκμεταλλεύσεις την ημέρα».
Με βάση τα στοιχεία της EUROSTAT, το μέσο μέγεθος γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ-28 αυξήθηκε από 14,4 εκτάρια ανά εκμετάλλευση το 2010 σε 16,1 εκτάρια ανά εκμετάλλευση το 2013 ως αποτέλεσμα μείωσης του αριθμού των εκμεταλλεύσεων κατά 11,5% και της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης κατά 0,7%. Μεταξύ του 2010 και του 2013, στην πλειονότητα των κρατών-μελών καταγράφηκε αύξηση του μέσου όρου χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης ανά εκμετάλλευση, με τη μοναδική σημαντική μείωση να καταγράφεται στη Δημοκρατία της Τσεχίας.
«Η τάση αυτή αντιβαίνει προς το ευρωπαϊκό πρότυπο της βιώσιμης, πολυλειτουργικής γεωργίας που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις», σημειώνει το Ευρωκοινοβούλιο, υπογραμμίζοντας πως «ο βαθμός συγκέντρωσης της γεωργικής γης στην Ευρώπη είναι παρόμοιος με την ανισομερή κατανομή της κατοχής γης σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Κολομβία και οι Φιλιππίνες».
|
Γνωρίζατε ότι… ✱ Το έτος 2012, το 80% των εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ διέθετε μόνο το 12% της γεωργικής γης. ✱ Πάνω από το ήμισυ του συνόλου των γεωργικών εκτάσεων στην ΕΕ ελέγχεται από 345.000 εκμεταλλεύσεις σε μέγεθος άνω των 100 εκταρίων. ✱ Σε ό,τι αφορά τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση, το 2013 η Γαλλία και η Ισπανία κατείχαν το μεγαλύτερο ποσοστό γεωργικής γης της ΕΕ-28, με ποσοστά 15,9% και 13,3% αντίστοιχα, ενώ η Ρουμανία είχε τον μεγαλύτερο αριθμό γεωργικών εκμεταλλεύσεων, και συγκεκριμένα το 1/3 (33,5%) του συνόλου των εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ-28. |
Αντιπαράθεση
Το θέμα αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο των πολιτικών τα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός ότι η Κομισιόν, ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, επιχειρεί να επισημάνει την ανάγκη ενίσχυσης των μικρών εκμεταλλεύσεων που μπορούν να συμβάλουν και στους περιβαλλοντικούς στόχους, των νέων αγροτών, αλλά και των τοπικών αγορών, στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ. Βέβαια, δεν είναι λίγοι οι υποστηρικτές των μεγάλων οικονομιών κλίμακος μέσω της συγκέντρωσης γης, καθώς προκύπτουν σημαντικά οικονομικά οφέλη (από τις στρεμματικές ενισχύσεις και το κέρδος από τον επιχειρηματικό ανταγωνισμό), θέση με την οποία διαφωνούν όσοι τάσσονται υπέρ των οικογενειακών εκμεταλλεύσεων και κυρίως υπέρ της πρόσβασης των νέων ανθρώπων σε γη και κεφάλαιο για την είσοδό τους στον γεωργικό τομέα.
