Ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις, συμπεράσματα, αλλά και «ντιμπέιτ» προσέφερε, όπως αναμενόταν, η 11η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΑΑ, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 20 Ιουνίου στα Χανιά. Τη Σύνοδο συντόνισε ο γενικός γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών και πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης, Δημήτρης Παπαγιαννίδης.
Στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη της διαδικασίας, ο υφυπουργός AAT, Γ. Στύλιος, έκανε μνεία στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών του ΠΑΑ, φέρνοντας το παράδειγμα της κατάργησης του φυσικού φακέλου και της αντικατάστασής του από ψηφιακό στους «Νέους Αγρότες», καθώς και της πλήρως ψηφιοποιημένης διαδικασίας αξιολόγησης.
Όπως τόνισε, η διασύνδεση της ΑΑΔΕ με το Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων θα διευκολύνει την πρόσβαση των παραγωγών στην προσκόμιση δικαιολογητικών φορολογικής ενημερότητας στα επερχόμενα προγράμματα. Η αναφορά του ότι δεν θεωρεί απαραίτητο να ενταχθούν όλοι όσοι υπέβαλαν αίτηση στα Σχέδια Βελτίωσης ουσιαστικά βάζει «ταφόπλακα» στους επιλαχόντες του μέτρου.
Κ. Μπαγινέτας: «Πόλεμος, Πράσινη Αρχιτεκτονική και Συνδεδεμένες στο επίκεντρο των παρατηρήσεων της Κομισιόν»
Στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της χώρας μας για τη νέα ΚΑΠ της περιόδου 2023 – 2027 αναφέρθηκε, κατά τη διαδικτυακή του τοποθέτηση στο εισαγωγικό μέρος της εκδήλωσης, ο γενικός γραμματέας του ΥΠΑΑΤ, Κ. Μπαγινέτας. Ως γνωστόν, το σχέδιο κατατέθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο και η Κομισιόν πραγματοποίησε τις παρατηρήσεις της τον Μάρτιο. Όπως διευκρίνισε ο ίδιος, οι παρατηρήσεις της Κομισιόν προς την Ελλάδα, αλλά και τα άλλα κράτη – μέλη εστιάζουν κυρίως στην ανάγκη προσαρμογής των Στρατηγικών Σχεδίων στα νέα δεδομένα που διαμόρφωσε ο πόλεμος της Ουκρανίας.
Στη συνέχεια, πρόσθεσε ότι οι παρατηρήσεις επικεντρώνονται στα θέματα της αυξημένης περιβαλλοντικής μέριμνας και της αποτελεσματικότερης διασύνδεσης των μέτρων πολιτικής που περιλαμβάνονται στο Στρατηγικό μας Σχέδιο και αφορούν την «πράσινη αρχιτεκτονική» της νέας ΚΑΠ με τους στόχους των στρατηγικών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για τη Γεωργία «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα».
Όπως σημείωσε ο κ. Μπαγινέτας, κρίσιμο θέμα που τίθεται, επίσης, στις παρατηρήσεις της Επιτροπής αφορά τη σκοπιμότητα χορήγησης των προτεινόμενων συνδεδεμένων ενισχύσεων, παρεμβάσεις που δέχονται αυστηρή κριτική στο σύνολο των κρατών-μελών της Ένωσης ως προς την ουσιαστική συμβολή τους στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τομέα.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία δημιούργησαν νέα δεδομένα, γεγονός που επιβάλλει σε ευρωπαϊκό επίπεδο την αναζήτηση άμεσων, αποτελεσματικών και βιώσιμων λύσεων σε κρίσιμα θέματα, όπως η ενεργειακή αυτονομία, η εντατικότερη αξιοποίηση των ΑΠΕ, η μείωση του κόστους εισροών με ενθάρρυνση επενδύσεων σε νέες και ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η γεωργία ακριβείας, η προώθηση του συνεργατισμού και της συλλογικής οργάνωσης των παραγωγών για την ισχυροποίηση της θέσης τους στην αλυσίδα αξίας, η διεύρυνση των χρηματοδοτικών εργαλείων και των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου για την προστασία του εισοδήματος των παραγωγών σε σχέση με απρόβλεπτες εξωγενείς κρίσεις, οικονομικές, κλιματικές, επιδημιολογικές, επισιτιστικές κ.λπ.».
Όπως διευκρίνισε, τέλος, σε εξέλιξη βρίσκονται διμερείς συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο, με στόχο την υποβολή του αναθεωρημένου Στρατηγικού Σχεδίου της χώρας στα τέλη του Ιουλίου.
Μεγάλη η δυναμική των Σχεδίων Βελτίωσης
Πρώτος εκ των ομιλητών του κεντρικού μέρους της συνεδρίασης ήταν ο προϊστάμενος της μονάδας χρηματοοικονομικών ροών του ΟΠΣΑΑ της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης (ΕΥΔ) του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, Δημήτρης Παππάς, ο οποίος παρουσίασε την εξέλιξη της υλοποίησης των προγραμμάτων του ΠΑΑ από τον Δεκέμβριο του 2021 μέχρι σήμερα.
Ως προς τα συγκεντρωτικά στοιχεία, όπως διευκρίνισε, οι πληρωμές ανήλθαν σε περίπου 742 εκατ. ευρώ, αριθμός που αποτελεί τη δεύτερη υψηλότερη επίδοση από την αρχή της προγραμματικής περιόδου. Η απορρόφηση μέχρι το τέλος του 2021 έφτασε το 77%, ενώ με τους πρόσθετους πόρους των 2 δισ. της μεταβατικής περιόδου η απορρόφηση έπεσε στο 58,8%.
Όπως εξήγησε, σημαντική είναι η δυναμική των Σχεδίων Βελτίωσης, τόσο ως προς τις εντάξεις όσο και βάσει του όγκου πληρωμών. Συνολικά, το Μέτρο 4 (Σχέδια Βελτίωσης, Μεταποίηση) κατέγραψε το μεγαλύτερο κονδύλι για πληρωμές με τις εκτιμήσεις για το 2022 να κάνουν λόγο για εκταμιεύσεις άνω των 100 εκατ. ευρώ, μετά τα 168 εκατ. ευρώ πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν πέρσι.
Για όλη την προγραμματική περίοδο, οι πληρωμές του Μέτρου 4 έφτασαν τα 781,47 εκατ. ευρώ. Όπως αναμενόταν, τις περισσότερες πληρωμές καταγράφει το Μέτρο 13 (Εξισωτική) με περίπου 1,5 δισ. ευρώ, διευκρίνισε το στέλεχος του ΥΠΑΑΤ. Στη συνέχεια, ο ίδιος παρουσίασε στοιχεία για την υλοποίηση των μέτρων του ΠΑΑ 2014 – 2020. Η εξέλιξη των κυριότερων μέτρων έχει ως εξής:
Υπομέτρο 2.1: Στις Γεωργικές Συμβουλές, η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων στήριξης λήγει στις 4 Ιουλίου. Έχουν κατατεθεί 78 προτάσεις από όλες τις περιφέρειες.
Μέτρο 4: Στα Σχέδια Βελτίωσης (Δράσεις 4.1.1 , 4.1.3), έχουν καταβληθεί περίπου 70 εκατ. ευρώ. Έχει ενεργοποιηθεί το 85% των επενδύσεων, ωστόσο ζητείται η επιτάχυνση της υλοποίησης σε ύψος τουλάχιστον του 20% της εγκεκριμένης δαπάνης. Για τα Αρδευτικά (4.1.2), στόχος είναι να γίνει όσο το δυνατόν πιο άμεσα η αξιολόγηση των αιτήσεων. Στη Μεταποίηση (Υπομέτρο 4.2), έχουν γίνει πληρωμές ύψους 18 εκατ. ευρώ, ωστόσο, υπάρχει μια μικρή υστέρηση σε σχέση με άλλα προγράμματα.
Στα Εγγειοβελτιωτικά (4.3.1), ένα πρόγραμμα που, όπως αναφέρθηκε, είχε τεράστιο ενδιαφέρον, κάποια έργα έχουν ωριμάσει και βρίσκονται στο στάδιο της δημοπράτησης, ενώ εντός του έτους αναμένονται οι πληρωμές για κάποιες προκαταβολές. Στην Αγροτική Οδοποιία (4.3.4), οι 294 προτάσεις, συνολικού ύψους άνω των 164 εκατ. ευρώ, βρίσκονται υπό αξιολόγηση. Εντός του καλοκαιριού αναμένεται η απόφαση ένταξης.
Υπομέτρο 6.1: Αναφορικά με τους Νέους Αγρότες, ενημέρωσε ότι οι πρώτες αποφάσεις εντάξεων στις περιφέρειες αναμένονται από την επόμενη εβδομάδα, ενώ οι πρώτες πληρωμές αναμένονται μέχρι το τέλος Ιουλίου για τις επτά περιφέρειες που έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα μοριοδότησης. Γενικότερα, οι πληρωμές σε όλη τη χώρα αναμένεται να έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
Υπομέτρο 7.3: Μέσα στο 2022 αναμένονται οι υπογραφές με τους δύο προσωρινούς αναδόχους για την Ευρυζωνικότητα.
Υπομέτρα 8.3, 8.4: Στα λεγόμενα Δασικά από τις 116 προτάσεις, 28 έχουν πάρει προέγκριση δημοπράτησης, πέντε συμβάσεις έχουν εγκριθεί, ενώ ακόμα δεν έχουν ξεκινήσει πληρωμές.
Μέτρο 9: Στις Ομάδες Παραγωγών από την αρχή του έτους έχουν καταβληθεί 1,2 εκατ. ευρώ και 20,5 εκατ. ευρώ από την αρχή της προγραμματικής περιόδου.
Μέτρο 10: Στα Γεωργοπεριβαλλοντικά και συγκεκριμένα στη Δράση για την Απονιτροποίηση (10.1.4) αναμένεται η απόφαση ένταξης προϋπολογισμού 103 εκατ. ευρώ.
Μέτρο 11: Σύμφωνα με όσα δήλωσε το στέλεχος της ΕΥΔ ΠΑΑ για το Μέτρο 11 «Βιολογικές καλλιέργειες», μέχρι το τέλος της εβδομάδας (σ.σ. σήμερα Παρασκευή 24/6) αναμενόταν να εκδοθεί η απόφαση ένταξης για όλες τις προσκλήσεις και όλους τους κλάδους, με την υπερδέσμευση άνω των 200 εκατ. ευρώ.
Υπομέτρο 14.1: Για το νέο πρόγραμμα «Καλή μεταχείριση των χοίρων ενσταβλισμένων εκτροφών» έχει εκδοθεί η προδημοσίευση με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 25 εκατ. ευρώ. Αναμένεται η πρόσκληση εντός του έτους.
Μέτρο 16: Για το Μέτρο «Συνεργασία», που βρίσκεται στη 2η φάση, δόθηκε παράταση και έχει ξεκινήσει η αξιολόγηση των προτάσεων σε όλες τις περιφέρειες.
Μέτρο 19: Σε ό,τι αφορά το CLLD (LEADER), στα δημόσια έργα έχουν γίνει όλες οι προσκλήσεις, με προϋπολογισμό δημόσιας δαπάνης 78,44 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι πληρωμές βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο με μόλις 11,39 εκατ. ευρώ. Στα ιδιωτικά έργα, ο προϋπολογισμός των προσκλήσεων είναι πολύ μεγαλύτερος, 147,2 εκατ. ευρώ, ενώ οι πληρωμές που έχουν γίνει φθάνουν τα 43,73 εκατ. ευρώ. Όπως σημείωσε, αναμένεται να επιταχυνθούν και να ομαλοποιηθούν οι πληρωμές με τις παρεμβάσεις που έγιναν.
Σε ό,τι αφορά το χρηματοδοτικό εργαλείο του Ταμείου Εγγυήσεων, αναφέρθηκε ότι μέχρι το τέλος του 2021 είχαν δοθεί 228 δάνεια με συμβάσεις άνω των 15 εκατ. ευρώ και πληρωμές 11,7 εκατ. ευρώ στην πλειονότητά τους χωρίς εγγυήσεις. Ωστόσο, χρειάζεται επιτάχυνση για τη χορήγηση περισσότερων δανείων.
Φωτιές άναψαν οι εισηγήσεις της Παγκόσμιας ΤράπεζαςΤο στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank), Svetlana Edmeades, αναφέρθηκε στις προκλήσεις του ελληνικού πρωτογενούς τομέα. Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο Δημήτρης Ψαλτόπουλος, καθηγητής του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος παρουσίασε τα πιο σημαντικά ευρήματα και συμπεράσματα της μελέτης ex ante για την πορεία της ελληνικής γεωργίας που ανέθεσε το ΥΠΑΑΤ στην Παγκόσμια Τράπεζα. Τα βασικά ευρήματα της έρευνας είναι τα εξής: Εύρημα 1ο: Μεγάλο ποσοστό των εκμεταλλεύσεων αντιμετωπίζει πρόβλημα οικονομικής αποτελεσματικότητας, ιδιαίτερα οι μεσαίες εκμεταλλεύσεις, καθώς οι πολύ μικρές και οι μεγάλες είναι πιο αποτελεσματικές. Ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εκμεταλλεύσεων, όσες προσανατολίζονται στις αροτραίες καλλιέργειες φαίνονται πιο αποτελεσματικές σε σχέση με όσες έχουν προσανατολισμό τη μεικτή παραγωγή και τις μόνιμες καλλιέργειες. Τα προγράμματα κατάρτισης φαίνεται να αποδίδουν καρπούς ως προς την οικονομική αποτελεσματικότητα, σημείωσε ο κ. Ψαλτόπουλος. Όπως συμπλήρωσε, σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των αγροτών, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. «Χρειάζεται ενίσχυση των συμβουλών και ενίσχυση της τεχνικής στήριξης για τη βελτίωση της χρήσης της τεχνολογίας», τόνισε. Εύρημα 2ο: Η χορήγηση συνδεδεμένων ενισχύσεων δεν φαίνεται να έχει βοηθήσει τις εκμεταλλεύσεις να βελτιώσουν την οικονομική τους αποτελεσματικότητα, με εξαίρεση δύο καθεστώτα: τις ενισχύσεις για την αιγοπροβατροτροφία και τις ενισχύσεις για τις αροτραίες καλλιέργειες, όταν όμως πρόκειται για μεικτές εκμεταλλεύσεις που αξιοποιούν τις καλλιέργειες για ζωοτροφές. Εύρημα 3ο: Οι περιβαλλοντικές ενισχύσεις με τον τρόπο που είχαν σχεδιαστεί μέχρι σήμερα είχαν περισσότερο χαρακτήρα μεταβίβασης εισοδήματος. «Χρειάζεται αποφασιστική παρέμβαση στα θέματα της παροχής συμβουλών στους αγρότες, έτσι ώστε αυτοί που λαμβάνουν περιβαλλοντικές ενισχύσεις να βελτιώσουν την παραγωγική τους επίδοση. Χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην τεχνολογία και στη γνώση», υπογράμμισε. Εύρημα 4ο: Σε ό,τι αφορά την παραγωγικότητα, η έρευνα έδειξε ότι μόνο στις αροτραίες καλλιέργειες υπάρχει πρόοδος μέσω των βελτιώσεων στην αξιοποίηση της τεχνολογίας (η λεγόμενη «τεχνολογική αλλαγή»). Στις υπόλοιπες εκμεταλλεύσεις όχι μόνο δεν υπάρχει βελτίωση, αλλά υπάρχει και επιδείνωση. «Χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην προώθηση της καινοτομίας και της αξιοποίησης της τεχνολογίας ιδιαίτερα στις ζωικές εκμεταλλεύσεις» ήταν το σχόλιο του καθηγητή. Εύρημα 5ο: Εν αντιθέσει με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα οι εκμεταλλεύσεις τις οποίες διαχειρίζονται νέοι σε ηλικία παραγωγοί δεν συγκαταλέγονται σε αυτές με τις υψηλότερες επιδόσεις παραγωγικότητας. «Είναι ένα μέτρο που θα πρέπει να επανεξεταστεί κατά τη γνώμη μας», συμπλήρωσε. Αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά την παρουσίαση της έρευνας, υπήρξαν παρεμβάσεις από τον πολιτικό κόσμο όπου εκφράστηκαν αντιδράσεις για τα ευρήματα που σχετίζονται με τις συνδεδεμένες ενισχύσεις. Τόσο ο γενικός γραμματέας του ΥΠΑΑΤ, Δ. Παπαγιαννίδης, όσο και ο ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και τ. γενικός γραμματέας του ΥΠΑΑΤ, Χρήστος Αυγουλάς, εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους. Μάλιστα, ο κ. Αυγουλάς σημείωσε ότι θα πρέπει να αυξηθεί η παραγωγή επίσπορου αραβοσίτου και μηδικής για να επέλθει μείωση στις τιμές των ζωοτροφών, κάτι που –όπως υποστήριξε– θα γίνει μόνο με την ένταξη των προϊόντων στις συνδεδεμένες ενισχύσεις. Ο κ. Ψαλτόπουλος διευκρίνισε ότι δεν υποστηρίχθηκε η θέση να καταργηθούν οι υπάρχουσες ενισχύσεις, αλλά ότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στις αποσυνδεδεμένες ενισχύσεις. Τέλος, σημείωσε ότι η έρευνα εκπονήθηκε πολύ πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης τοποθετήθηκε και ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΛΓΟ, Παναγιώτης Χαντζηνικολάου. Ο ίδιος στάθηκε στην ανάγκη τα προγράμματα εκπαίδευσης των Νέων Αγροτών να ξεκινήσουν αμέσως μετά την ένταξη των δικαιούχων και όχι προς το τέλος του προγράμματος, όπως έγινε στο προηγούμενο πρόγραμμα. Τέλος, πρόσθεσε ότι σε σχέση με άλλα κράτη-μέλη η χώρα μας έχει καθυστερήσει στο μέτρο των Γεωργικών Συμβούλων και στο σύστημα γνώσης και εισαγωγής της καινοτομίας στο χωράφι, «ΑKIS». Αγροτική ασφάλιση: Με τρεις κλίμακες το ασφάλιστρο του ΕΛΓΑΣτο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, ο οικονομολόγος Παναγιώτης Βαράγκης παρουσίασε τη μελέτη που εκπονήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα, με θέμα «Στρατηγικό Πλαίσιο Διαχείρισης Γεωργικών Κινδύνων για την Ελλάδα». Όπως ο ίδιος σημείωσε, «ανεξαρτήτως οποιονδήποτε αλλαγών γίνουν μελλοντικά, θα πρέπει να διατηρηθούν κάποια μοναδικά και θετικά χαρακτηριστικά του καθεστώτος ασφάλισης του ΕΛΓΑ». Το πρώτο εύρημα της μελέτης ήταν ότι την περίοδο 2011 – 2019 με το ύψος επί της ασφαλιζόμενης αξίας να βρίσκεται στο 4%, οι εισφορές αρκούσαν για την κάλυψη των αποζημιώσεων συν τα λειτουργικά έξοδα του ΕΛΓΑ. Μάλιστα, μέχρι το 2014, οι εισφορές υπερκάλυπταν το ύψος των αποζημιώσεων. Ωστόσο, το 2020 και το 2021, οι ζημιές αυξήθηκαν σημαντικά (234 εκατ. ευρώ το 2020, 291 εκατ. ευρώ το 2021). Την εν λόγω διετία, οι εισφορές δεν μπόρεσαν να καλύψουν τις ζημιές. Ο ίδιος σημείωσε ότι η κλιματική αλλαγή επέφερε πιο συχνά και πιο ισχυρά καιρικά φαινόμενα που προκάλεσαν μεγάλες ζημιές. Όπως εξήγησε ο κ. Βαράγκης, μόλις δέκα προϊόντα, κυρίως φρούτα και λαχανικά, συγκεντρώνουν τα περισσότερα κονδύλια αποζημιώσεων. Ως προς τα φυσικά φαινόμενα, την πλειονότητα των ζημιών προκαλεί το χαλάζι (46,6%) και οι εκτός εποχής βροχοπτώσεις (22,2%), με τον παγετό να ακολουθεί (17,3%). Αξίζει να σημειωθεί ότι δεκαπέντε περιφερειακές ενότητες λαμβάνουν το 75% των αποζημιώσεων. Άξιο αναφοράς είναι ότι στο ζωικό κεφάλαιο καταβάλλονται για αποζημιώσεις μόλις 5 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Τα σενάρια για τις τρεις βαθμίδες ασφαλίστρου«Από εδώ και πέρα, θα πρέπει να γίνει κάτι, ώστε να καλύπτονται οι αυξημένες ανάγκες που δημιουργούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε στη συνέχεια της ομιλίας του ο κ. Βαράγκης. Στα σενάρια της επόμενης ημέρας ανέφερε ότι η πρώτη σκέψη θα ήταν η αύξηση του ποσοστού του ασφαλίστρου. Μια άλλη ιδέα είναι η μείωση της ασφαλιστικής κάλυψης. Ακόμα μία πρακτική είναι η επιδότηση του ασφαλίστρου που, όπως είπε, σε άλλες χώρες αν για παράδειγμα φθάνει το 6% ο παραγωγός καταβάλλει το 3% και το υπόλοιπο ποσοστό επιδοτείται. Ως προς το ενδεχόμενο της αύξησης του ασφαλίστρου, σύμφωνα με τη μελέτη, αυτό θα μπορούσε να γίνει ανάλογα με την πιθανότητα να παρουσιαστεί ζημιά στο εκάστοτε προϊόν. Δηλαδή, σε ορισμένες καλλιέργειες υψηλού κινδύνου, το ασφάλιστρο θα μπορούσε να είναι αυξημένο άνω του 4%. Η πλειονότητα των καλλιεργειών μπορεί να παραμείνει στο 4% ενώ κάποια προϊόντα χαμηλού κινδύνου μπορούν να έχουν μειωμένο ασφάλιστρο, για παράδειγμα 2%. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να επιδοτείται μέρος του ασφαλίστρου. Αυτό θα μπορούσε να γίνει, όπως είπε, από πόρους του ΠΑΑ. |
