Σχεδόν ένας στους τρεις γεωργούς και περισσότεροι από τους μισούς κτηνοτρόφους μειώνουν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις ή το ζωικό τους κεφάλαιο αντίστοιχα, ώστε να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα την εποχή που διανύουμε. Αυτό κατέδειξε η μεγάλη έρευνα της «ΥΧ» που πραγματοποιήθηκε μέσω του ιστότοπου www.ypaithros.gr την περίοδο από 20 έως 27 Δεκεμβρίου.
Τα στοιχεία της έρευνας
Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν 1.256 παραγωγοί. Η προέλευση των συμμετεχόντων παρακολουθεί σε σημαντικό βαθμό τη γεωγραφική διαστρωμάτωση του πρωτογενούς τομέα της χώρας. Πιο συγκεκριμένα, το 24,4% όσων έλαβαν μέρος είναι από την Κεντρική Μακεδονία, το 17,3% από τη Θεσσαλία, περίπου από 10% προέρχεται από την Πελοπόννησο, την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη και τη Στερεά, το 8,6% από την Κρήτη, το 7,1% από τη Δυτική Ελλάδα και το 5,3% από τη Δυτική Μακεδονία. Ακολουθούν η Ήπειρος, οι νησιωτικές περιοχές και η Αττική.
Από τους 1.256 συμμετέχοντες στην έρευνα, οι 843 ήταν κάτοχοι εκμεταλλεύσεων αποκλειστικά φυτικής παραγωγής, οι 160 μεικτής με κύρια κατεύθυνση τη φυτική, οι 224 είχαν κύρια κατεύθυνση την κτηνοτροφία, ενώ 29 δήλωσαν κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις χωρίς γη.
Οι στόχοι και τα ευρήματα
Η έρευνα είχε ως κύριους στόχους να καταγράψει αφενός τα προβλήματα που σχετίζονται με τη διαμόρφωση του κόστους παραγωγής και τη διάθεση των προϊόντων και αφετέρου τις ενέργειες των παραγωγών στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν ή να προσαρμοστούν στα σημερινά δεδομένα.
1. Ιεράρχηση προβλημάτων
Σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν (έως τρεις επιλογές), οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί με βάση τον βαθμό σπουδαιότητας, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, ήταν οι εξής:
✱ Η αύξηση της τιμής των λιπασμάτων, καθώς δύο στις τρεις απαντήσεις αφορούσαν το κόστος του βασικού αυτού εφοδίου, ακολουθούμενη από τις τιμές της ενέργειας.
✱ Το τρίτο σε σημασία πρόβλημα δεν σχετίζεται με τη διαμόρφωση του κόστους και ήταν η τιμή διάθεσης του προϊόντος στην αγορά, αναδεικνύοντας ένα έλλειμμα που ταλανίζει τους Έλληνες αγρότες και τους κατατάσσει στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ.
✱ Τα επόμενα προβλήματα ήταν η έλλειψη ή το κόστος των εργατών γης, οι τιμές των φυτοφαρμάκων, των ζωοτροφών (που αν, βέβαια, απομονωθούν οι απαντήσεις των κτηνοτρόφων αποτελούν το κυρίαρχο πρόβλημά τους), του αγροτικού εξοπλισμού και του πολλαπλασιαστικού υλικού.
Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι ποσοστό 17,4% των αγροτών αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της «κλιματικής αλλαγής», όπως το αρδευτικό, οι επιπτώσεις της ξηρασίας κ.λπ.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1. Ποιες είναι οι µεγαλύτερες προκλήσεις
που αντιµετωπίζεις αυτή την περίοδο; (µέχρι 3 απαντήσεις)
2. Προσαρμογή στα νέα δεδομένα
Οι ενέργειες προσαρμογής του αγρότη στα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί από τις πολύπλευρες κρίσεις των τελευταίων ετών αποτελούν ζητούμενο άλλων χωρών και της ΕΕ συνολικά.
Από τις απαντήσεις που δόθηκαν, προκύπτουν τα εξής:
✱ Ένας στους τρεις γεωργούς μείωσε ή σχεδιάζει να μειώσει τη γη που καλλιεργεί, ενώ οι μισοί περίπου θα συνεχίσουν να καλλιεργούν τις ίδιες εκτάσεις και οι υπόλοιποι (17,7%) θα επεκτείνουν τις καλλιέργειές τους (βλ. Διάγραμμα 2).
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2. Καλλιεργούµενη έκταση.
✱ Πάνω από τους μισούς κτηνοτρόφους έχουν περιορίσει ή σχεδιάζουν να περιορίσουν το ζωικό κεφάλαιο που εκτρέφουν. Αντίθετα, το 30,5% θα το διατηρήσει σταθερό και το 14,8% θα το αυξήσει (βλ. Διάγραμμα 3). Αξίζει να τονιστεί ότι παρόμοια φαινόμενα εκτεταμένων σφαγών κοπαδιών αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ ή οι ΗΠΑ.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3. Αριθµός ζώων.
✱ Οι επιπτώσεις που υφίστανται στην παραγωγή και στην ανταγωνιστικότητα του πρωτογενούς τομέα καταγράφονται επίσης και σε κάποιες επιπλέον επιλογές, καθώς:
● Οι τρεις στους τέσσερις αγρότες δήλωσαν ότι θα μειώσουν τη χρήση κάποιων εισροών, ώστε να ανταποκριθούν στο αυξημένο κόστος (βλ. Διάγραμμα 4).
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4. Χρήση εισροών για την αντιµετώπιση του αυξηµένου κόστους.
● Οι τέσσερις στους δέκα σχεδιάζουν να αντικαταστήσουν πιο εντατικά «ακριβά» προϊόντα με πιο εκτατικά (βλ. Διάγραμμα 5).
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5. Αντικατάσταση εντατικών προϊόντων µε πιο εκτατικά.
✱ Τέλος, αξίζει να αναφερθούν οι 91 ανοιχτές απαντήσεις που έδωσαν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες. Από αυτές, οι 13 έκαναν λόγο για «πώληση εκμετάλλευσης», «αλλαγή επαγγέλματος» και «έξοδο», ενώ οι 11 προέκριναν ως κύρια ενέργεια προσαρμογής «τις επενδύσεις σε τεχνολογίες που μειώνουν το κόστος παραγωγής».
Συμπερασματικά, θα τονίζαμε ότι βιώνουμε μια ιδιαίτερα σύνθετη περίοδο, όπου το κόστος παραγωγής και οι πραγματικές τιμές που λαμβάνει ο αγρότης συχνά οδηγούν σε αποφάσεις μείωσης των εκτάσεων, σφαγής κοπαδιών, καλλιέργειες εκτατικών προϊόντων, παρά εντατικών, ακόμη και έξοδο από το αγροτικό επάγγελμα, δηλαδή αποφάσεων με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα.
Ωστόσο, υπάρχουν και αυτοί που αναζητούν νέες παραγωγικές διεξόδους και επιλογές. Η αντιμετώπιση των παραπάνω μέσα σε ένα συνεκτικό πλαίσιο συνεχίζει να αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο της ελληνικής αγροδιατροφής.
