Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Μόλις το 20% των αγροτών της ΕΕ επωφελείται από τα μέτρα γνώσης και συμβουλευτικής των ΠΑΑ

Τα μέτρα της ΚΑΠ είναι σε γενικές γραμμές αποτελεσματικά, αποδοτικά, συναφή, όσον αφορά την ανταλλαγή γνώσης και την προώθηση συμβουλευτικών δραστηριοτήτων και της καινοτομίας στον αγροτικό τομέα στην ΕΕ, αλλά φτάνουν σε ένα μικρό ποσοστό των αγροτών, που δεν ξεπερνά το 20% στην ΕΕ.

Τα παραπάνω ανήκουν στα βασικά συμπεράσματα της μελέτης αξιολόγησης σχετικά με τον αντίκτυπο της ΚΑΠ στην ανταλλαγή γνώσεων και τις συμβουλευτικές δραστηριότητες που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στόχος της αξιολόγησης είναι να παράσχει μια βάση για να προσδιοριστεί εάν έχει επιτευχθεί ο στόχος της ΚΑΠ σχετικά με την «ενθάρρυνση της μεταφοράς γνώσεων και καινοτομίας στη γεωργία, τη δασοκομία και τις αγροτικές περιοχές».

Η αξιολόγηση καλύπτει όλα τα μέτρα αγροτικής πολιτικής της ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στην ανταλλαγή γνώσεων και στις συμβουλευτικές δραστηριότητες, εστιάζοντας στη μεταφορά γνώσεων, την καινοτομία και την παροχή συμβουλών για τους αγρότες. Συγκεκριμένα, εξετάζονται τα εξής μέτρα του ΠΑΑ:

✱ Μέτρο 1: Μεταφορά γνώσεων – Ενημέρωση
✱ Μέτρο 2: Συμβουλευτικές υπηρεσίες
✱ Μέτρο 16: Συνεργασία

Περιορισμένος ο αντίκτυπος των μέτρων

Ο αριθμός των δικαιούχων της ΚΑΠ που επωφελείται από τις δραστηριότητες των μέτρων φαίνεται να είναι περιορισμένος, καθώς, σύμφωνα με τη μελέτη, τα μέτρα κατάρτισης, συμβουλών και καινοτομίας που χρηματοδοτούνται από την ΚΑΠ, εκτιμάται ότι φτάνουν ενδεικτικά περίπου το 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και το 20% περίπου των δικαιούχων της ΚΑΠ.

Το χαμηλό επίπεδο προσέγγισης υποδηλώνει ότι τα κράτη-μέλη δεν θεωρούν τα μέτρα αυτά υψηλής προτεραιότητας για όλους τους αγρότες, γεγονός που αποδεικνύεται, σύμφωνα με την έκθεση, και από τη χαμηλή χρηματοδότηση που διατίθεται σε σχετικά μέτρα στα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης.

Ωστόσο, τονίζεται ότι σε χώρες με ισχυρό και ολοκληρωμένο Σύστημα Γνώσης και Καινοτομίας (AKIS), η εμβέλεια ανταλλαγής γνώσεων, συμβουλών και καινοτομίας μεταξύ του αγροτικού πληθυσμού είναι μεγαλύτερη σε σχέση με χώρες που στηρίζονται μόνο στα μέτρα της ΚΑΠ.

Μέτρο 1

Η υποστήριξη της διά βίου μάθησης και της επαγγελματικής κατάρτισης, μέσω του Μέτρου 1 «Μεταφορά γνώσεων – Ενημέρωση» σχεδιάστηκε, σύμφωνα με τη μελέτη, από τη μεγάλη πλειονότητα των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης (σε 27 από τα 28 κράτη-μέλη), αλλά με 13% μείωση του προϋπολογισμού του σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρονται στις ετήσιες εκθέσεις υλοποίησης (AIRs) του 2018, 1,07 εκατομμύρια συμμετέχοντες (εξαιρείται το Βέλγιο) εκπαιδεύτηκαν κατά την περίοδο 2014-2018 ως αποτέλεσμα του Μέτρου 1. Αυτό αντιπροσωπεύει το 37% του στόχου (εξαιρείται το Βέλγιο) και ενδεικτικά το «20% των δικαιούχων της ΚΑΠ».

Αυτή η σύγκριση, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι εύθραυστη λόγω της πολλαπλής καταμέτρησης των συμμετεχόντων και της διαφορετικής εγγραφής εκπαιδευτικών μονάδων.

Μέτρο 2

Εκτενής αναφορά στη μελέτη γίνεται για το Μέτρο 2 των Συμβουλευτικών Υπηρεσιών. Με βάση όσα καταγράφονται, η οργάνωση των Συμβουλευτικών Υπηρεσιών είναι εξαιρετικά διαφορετική μεταξύ των κρατών-μελών και των περιφερειών τους. Διαφορετική, επίσης, είναι η εφαρμογή σε κάθε κράτος-μέλος του Εθνικού Συστήματος Παροχής Συμβουλών σε Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις (FAS).

Η δημιουργία του FAS σε κάποια κράτη-μέλη έχει λάβει απλώς τη μορφή ενός ενημερωτικού ιστότοπου χωρίς καμία επένδυση νέων πόρων. Αντίθετα, σε άλλα κράτη-μέλη, το Εθνικό Σύστημα Παροχής Συμβουλών παρείχε κίνητρο για τη χρήση της χρηματοδότησης από το Μέτρο 2.

Η Ελλάδα αναφέρεται ως η χώρα που δεν έχει ανταποκριθεί στην υποχρέωση δημιουργίας του Εθνικού Συστήματος Παροχής Συμβουλών από το 2007, όπου και τέθηκε η συγκεκριμένη υποχρέωση, καθώς μόλις τον Φεβρουάριο του 2021 βγήκε σε διαβούλευση το προσχέδιο της υπουργικής απόφασης για την ενεργοποίηση του Συστήματος Παροχής Συμβουλών σε Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα για δύο προγραμματικές περιόδους (2007-2013, 2014-2020) η Ελλάδα να μη διαθέτει Εθνικό Σύστημα Παροχής Συμβουλών. Τονίζεται, επίσης, ότι στην Ελλάδα, όπου το Σύστημα Καινοτομίας και Γνώσης είναι αδύναμο και κατακερματισμένο, το Εθνικό Σύστημα Παροχής Συμβουλών και το Μέτρο 2 αναμένεται να έχουν σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη των συμβουλευτικών υπηρεσιών.

Μέτρο 16

Το Μέτρο 16 της Συνεργασίας εφαρμόζεται στην ΕΕ μέσω των επιχειρησιακών ομάδων και της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (EIP-AGRI). Σύμφωνα με τη μελέτη, η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου θεωρείται επιτυχημένη, καθώς σε ευρωπαϊκό επίπεδο δραστηριοποιούνται μέχρι στιγμής 1.600 επιχειρησιακές ομάδες, με τον στόχο να είναι 3.200 επιχειρησιακές ομάδες μέχρι το 2023. Ωστόσο, και στο συγκεκριμένο μέτρο, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω.