Στους τομείς δαπανών υψηλού κινδύνου, όπως είναι η αγροτική ανάπτυξη και η συνοχή, εντοπίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό σφάλματος το έτος 2018, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Από το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων ελέγχου που συγκεντρώθηκαν προκύπτει ότι το συνολικό επίπεδο σφάλματος για τον τομέα «Φυσικοί πόροι» είναι της τάξης του 2,4%, παρά το γεγονός ότι το επίπεδο σφάλματος δεν ήταν σημαντικό για τις άμεσες ενισχύσεις του ΕΓΤΕ.
Ως σφάλμα ή παράτυπη πληρωμή νοείται το ποσό που δεν θα έπρεπε να έχει καταβληθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, επειδή δεν χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με τους ενωσιακούς ή/και τους εθνικούς κανόνες.
Αγροτική Ανάπτυξη
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι πολύπλοκες προϋποθέσεις επιλεξιμότητας αυξάνουν τον κίνδυνο σφάλματος σε τομείς δαπανών για την «αγροτική ανάπτυξη, τα μέτρα στήριξης της αγοράς, το περιβάλλον, τη δράση για το κλίμα και την αλιεία». Οι ελεγκτές εξέτασαν 156 πληρωμές και διαπίστωσαν ότι οι 40 περιείχαν σφάλματα.
Οι κύριες πηγές σφάλματος ήταν:
✱ Οι μη επιλέξιμοι δικαιούχοι, οι μη επιλέξιμες δραστηριότητες ή οι μη επιλέξιμες δαπάνες.
✱ Η παροχή ανακριβών πληροφοριών σχετικά με την έκταση ή τον αριθμό των ζώων.
✱ Η μη συμμόρφωση με τους κανόνες περί σύναψης συμβάσεων ή χορήγησης επιχορήγησης.
✱ Διοικητικά σφάλματα.
Παραδείγματα
Στην Πολωνία, ένας δικαιούχος, από κοινού με άλλα μέλη της οικογένειάς του, υπέβαλε κοινή αίτηση για τη στήριξη της κατασκευής χοιροστασίου, με χωρητικότητα έως και 600 χοιρομητέρες. Καθένας από τους κοινούς δικαιούχους υπέβαλε αίτηση για το ανώτατο επίπεδο στήριξης, το οποίο ήταν περίπου 215.000 ευρώ.
Με δεδομένο ότι σκοπός του μέτρου ήταν η στήριξη της ανάπτυξης μικρών και μεσαίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι όροι επιλεξιμότητας προέβλεπαν ότι οι εκμεταλλεύσεις των αιτούντων δεν έπρεπε να υπερβαίνουν ούτε το οικονομικό μέγεθος των 250.000 ευρώ ούτε την έκταση των 300 εκταρίων. Οι δικαιούχοι δήλωσαν ότι δραστηριοποιούνται σε ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι είχαν στην κατοχή τους μετοχές σε οικογενειακή επιχείρηση που λειτουργούσε στον ίδιο χώρο. Λαμβάνοντας υπόψη το μερίδιο του δικαιούχου στην οικογενειακή επιχείρηση, η εκμετάλλευσή του υπερέβαινε το ανώτατο όριο όσον αφορά το οικονομικό μέγεθος.
Στην Εσθονία, ένας δικαιούχος έλαβε, ως νέος γεωργός, ενίσχυση εκκίνησης της δραστηριότητάς του σε γεωργική εκμετάλλευση. Οι κανόνες επιλεξιμότητας ορίζουν ότι όλα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου πρέπει να είναι νέοι γεωργοί, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα έχουν τον έλεγχο της εκμετάλλευσης καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου εκκίνησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Μετά την καταβολή της αρχικής δόσης της ενίσχυσης, αλλά εντός της περιόδου εκκίνησης, προστέθηκε ένα δεύτερο μέλος στο διοικητικό συμβούλιο, που δεν είχε την ιδιότητα του νέου γεωργού. Ως εκ τούτου, ο δικαιούχος κατέστη μη επιλέξιμος. Οι εσθονικές αρχές κατέβαλαν τη δεύτερη δόση χωρίς να έχουν εντοπίσει την παραβίαση των όρων επιλεξιμότητας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος συγκρίνεται με το όριο σημαντικότητας, που έχει οριστεί στο 2%. Εφόσον το επίπεδο σφάλματος υπερβαίνει το 2%, το έσοδο ή η δαπάνη θεωρούνται παράτυπα. Το ποσοστό αυτό δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας ή της διασπάθισης πόρων, αποτελεί όμως εκτίμηση των ποσών που δεν έπρεπε να καταβληθούν, επειδή δεν χρησιμοποιήθηκαν απολύτως σύμφωνα με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες.
Χωρίς σφάλματα οι άμεσες
Αντίθετα, οι άμεσες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), που αντιπροσωπεύουν το 71,8% των δαπανών στον συγκεκριμένο τομέα, δεν περιέχουν ουσιώδη σφάλματα. Όπως εξηγεί το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, οι άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς βασίζονται σε δικαιώματα και έχουν το πλεονέκτημα ότι διέπονται από απλουστευμένους κανόνες περί επιλεξιμότητας των γεωργικών εκτάσεων και υπόκεινται σε αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου (ΟΣΔΕ), που καθιστά δυνατούς τους αυτοματοποιημένους διασταυρωτικούς ελέγχους μεταξύ βάσεων δεδομένων.
