Γεωργικά Μηχανήματα: «Κλειδιά» για την αγορά η χρηματοδότηση και οι τεχνολογικές εξελίξεις

Επιστροφή στα βασικά ή back to basics αγγλιστί, είναι η κύρια τάση που θα επικρατήσει στην αγορά των γεωργικών μηχανημάτων, χωρίς όμως να θυσιαστεί η πρόοδος προς τη Γεωργία 4.0, δηλαδή η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών και ιδίως της τεχνητής νοημοσύνης στις αγροτικές εργασίες.

Στην Ελλάδα, πάντως, η πιο σημαντική ώθηση αναμένεται να δοθεί στην αγορά γεωργικών μηχανημάτων, μόλις ανοίξουν και οι «κάνουλες» της τραπεζικής χρηματοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αυτήν τη στιγμή, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, μόνο 1.600 από τα 5.000 εγκεκριμένα Σχέδια Βελτίωσης έχουν προχωρήσει στη φάση της υλοποίησης. Μέσα στο 2025 αναμένεται να καταθέσουν οι υπόλοιποι επενδυτές-αγρότες αίτημα πληρωμής μετά από την παραγγελία του νέου τους μηχανολογικού εξοπλισμού. Μιλάμε για καινούργια μηχανήματα, που είναι απαραίτητα για την ανανέωση της τεχνολογικής υποδομής της ελληνικής γεωργίας.

Σε διεθνές, πάντως, επίπεδο φέτος θα δούμε όλο και περισσότερες εταιρείες, αντί να λανσάρουν νέα μοντέλα τρακτέρ με πολύ υψηλή ιπποδύναμη, να επενδύουν περισσότερο σε εφαρμογές για το κινητό και το tablet (apps) και να διαθέτουν προς πώληση kit γεωργίας ακριβείας, το οποίο θα προσαρμόζεται στο τρακτέρ που έχει ήδη ο αγρότης. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορεί να απολαμβάνει τα οφέλη της νέας τεχνολογίας, χωρίς να χρειαστεί να αγοράσει καινούργιο τρακτέρ.

Στις 30 Αυγούστου του 2024, για παράδειγμα, η Case IH, του ομίλου CNH, παρουσίασε τη νέα της εφαρμογή FieldOps, με την οποία μπορούν να διαχειρίζονται μηχανήματα διαφορετικών εταιρειών. Επίσης, στις 3 Φεβρουαρίου 2025, η John Deere κυκλοφόρησε το kit γεωργίας ακριβείας «Precision Essentials», που είναι συμβατό και με μηχανήματα άλλων κατασκευαστών.

Γιατί, όμως, οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι το «back to basics» είναι η φετινή τάση; Κατ’ αρχάς, όλες οι εξελίξεις στην παγκόσμια αγορά γεωργικών μηχανημάτων επηρεάζονται από τις τάσεις που επικρατούν στις ΗΠΑ. Η κατάσταση στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού δεν είναι πολύ ευνοϊκή για μεγάλα «ανοίγματα» από την πλευρά των αγροτών, καθώς η επάνοδος του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ έχει ήδη δημιουργήσει αβεβαιότητα για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στη ζήτηση των αμερικανικών αγροτικών προϊόντων.

Επίσης, τα δύο προηγούμενα χρόνια, γίναμε μάρτυρες μίας άνευ προηγουμένου αύξησης του κόστους παραγωγής όλων των ειδών μηχανημάτων, λόγω της ανόδου των τιμών στην ενέργεια και στα μέταλλα. Έτσι, αυξήθηκαν και οι τιμές των καινούργιων γεωργικών μηχανημάτων, οδηγώντας τους αγρότες να σκεφτούν περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά την αγορά ενός μεταχειρισμένου τρακτέρ ή άλλου μηχανήματος.

Βέβαια, μιλάμε για μια μάλλον βραχυπρόθεσμη στροφή back to basics, καθώς σε βάθος πενταετίας, δηλαδή μέχρι το 2030, όλοι οι αναλυτές μιλούν για ανάπτυξη του κλάδου και μεγαλύτερες επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του 2025, θα δούμε τις απαιτήσεις των αγροτών από τη βιομηχανία παραγωγής γεωργικών μηχανημάτων να αυξάνονται κατακόρυφα, λόγω του υψηλότερου κόστους, της έλλειψης εργατικού δυναμικού και της πίεσης για βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Αυτά τα στοιχεία δεν αφορούν μόνο τις ΗΠΑ. Τα βλέπουμε να επηρεάζουν και τις αποφάσεις των Ελλήνων αγροτών.

Στην παγκόσμια έρευνα που διεξήγαγε το 2024 η εταιρεία McKinsey και δημοσίευσε τα συμπεράσματά της τον Οκτώβριο του 2024, αναφέρει: «Η φετινή έρευνα υπογραμμίζει το πολύπλοκο τοπίο στο οποίο πρέπει να κινηθούν οι αγρότες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίοι προσαρμόζονται στους κινδύνους από τις αυξημένες τιμές των εισροών και τις ακραίες καιρικές συνθήκες, ενώ, παράλληλα, προσπαθούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα».

Εκτός, λοιπόν, από την οικονομική και γεωπολιτική παράμετρο αβεβαιότητας, η McKinsey προσθέτει και την παράμετρο της κλιματικής αβεβαιότητας. O Casey Saymour, Αμερικανός αναλυτής (Moving Iron Podcast), έγραψε στο farm-equipment.com: «Η αγορά γεωργικού εξοπλισμού του 2025 είναι φτιαγμένη για να συνεχίσει να εξελίσσεται. Εάν τα επιτόκια δανεισμού μειωθούν και οι τιμές των εμπορευμάτων αυξηθούν, θα μπορούσε να υπάρξει μια μετατόπιση προς ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον τόσο για τους αγοραστές όσο και για τους πωλητές. Το πλεονάζον απόθεμα μπορεί να σταθεροποιηθεί, ιδίως σε τμήματα όπως οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές και οι ελκυστήρες αροτραίων καλλιεργειών, όπου η μειωμένη παραγωγή τα επόμενα χρόνια θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο ισορροπημένη αγορά. Ωστόσο, η αγορά παραμένει σε μεταβαλλόμενη κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από μια λεπτή ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, με τους αγοραστές να έχουν το πλεονέκτημα, αλλά την οικονομική αβεβαιότητα να θολώνει τις προοπτικές για σημαντικές επενδύσεις».

Οικονομικές παράμετροι

Οι κυμαινόμενες τιμές των βασικών εμπορευμάτων, η αύξηση των επιτοκίων και η σύσφιξη των προϋπολογισμών των αγροτών έχουν άμεσο αντίκτυπο στις πωλήσεις μηχανημάτων. Οι αγρότες σε όλες τις ΗΠΑ, κυρίως, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο πιέζονται οικονομικά από όλες τις πλευρές.

Για να επιβιώσουν από αυτές τις προκλήσεις, οι αγρότες αναγκάζονται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις – είτε να καθυστερήσουν τις επενδύσεις σε νέα μηχανήματα, είτε να περικόψουν άλλες λειτουργικές δαπάνες, είτε να βρουν τρόπους να καινοτομήσουν και να γίνουν πιο αποτελεσματικοί. Οι πωλήσεις τρακτέρ στις ΗΠΑ μειώθηκαν μέσα στο 2024 κατά περίπου 15%-20%. Επίσης, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο των Ευρωπαίων Κατασκευαστών Γεωργικών Μηχανημάτων (CEMA), ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος (CBI) κινείται σε αρνητικό έδαφος από τον Μάιο του 2023. Τον Ιανουάριο του 2025 έκλεισε στο -31, με μία τάση ανάκαμψης από τα χαμηλά επίπεδα του Ιουλίου του 2024.

Οι κατασκευαστές μηχανημάτων πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτές τις ανταγωνιστικές πιέσεις καινοτομώντας και διαφοροποιώντας τις προσφορές τους. Οι ευέλικτες λύσεις χρηματοδότησης, οι επιλογές χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) και ο σχεδιασμός εξειδικευμένων και προσιτών μηχανημάτων είναι απαραίτητα για τη διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Για να επιτευχθεί αυτό οι κατασκευαστές πρέπει να αγκαλιάσουν τις νέες τεχνολογίες στη διαδικασία κατασκευής των γεωργικών μηχανημάτων, για να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να επιτρέψουν την παραγωγή προσιτών μηχανημάτων, που έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις μελλοντικές ανάγκες των αγροτών.

Η έλλειψη εργατών

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό ζήτημα στον γεωργικό τομέα, επηρεάζοντας την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα. Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή της αύξησης του ημερομισθίου που ζητούν οι εργάτες γης από το 2017, περίπου, μέχρι σήμερα, αλλά υπάρχει μία παγκόσμια ανοδική τάση, που είναι κατά μέσο όρο +5% ετησίως. Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα δεν είναι οι μισθοί, αλλά οι κενές θέσεις εργασίας. Κι αυτό, για διάφορους λόγους, ακόμα και για πολιτικούς, αναμένεται να οξυνθεί το επόμενο διάστημα, ειδικά στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Το άλλο ζήτημα είναι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού. Από χειριστές τρακτέρ μέχρι ανθρώπους που ξέρουν καλά να κλαδεύουν τις ελιές και τα αμπέλια, το πρόβλημα της έλλειψης είναι τεράστιο.

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι ότι η ζήτηση για αυτόνομα μηχανήματα με τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να ανεβαίνει σταθερά, καθώς οι αγρότες αναζητούν λύσεις για να μετριάσουν την έλλειψη εργατικών χεριών. Από τους αυτοκινούμενους ελκυστήρες έως τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές με τεχνητή νοημοσύνη, οι εταιρείες που μπορούν να παρουσιάσουν έξυπνες, αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές λύσεις θα μπορέσουν να επωφεληθούν από αυτή την τάση. Επιπλέον, οι κατασκευαστές που προσφέρουν εκπαίδευση και υποστήριξη για την υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, βοηθώντας τους αγρότες να μεταβούν απρόσκοπτα σε πιο αυτοματοποιημένες και μηχανοποιημένες διαδικασίες.