της Ελένης Ριζάκη
Δύο νομοθετικές προτάσεις, για την αποκατάσταση κατεστραμμένων οικοσυστημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2050 και για τη μείωση της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50% μέχρι το 2030, ενέκρινε την προηγούμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πιο συγκεκριμένα, η Κομισιόν έδωσε το πράσινο φως τόσο στην πρόταση νομοθετικής πράξης για την Αποκατάσταση της Φύσης, η οποία αντιπαλεύει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα, όσο και στους νέους κανόνες που θα διέπουν τα χημικά φυτοφάρμακα, οι οποίοι «θα μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του συστήματος τροφίμων της ΕΕ, θα προστατεύσουν την υγεία και την ευημερία των πολιτών και των εργαζομένων στη γεωργία και θα συμβάλουν στον μετριασμό των οικονομικών απωλειών που παρατηρούμε ήδη και οι οποίες οφείλονται στην επιδείνωση της υγείας του εδάφους και στη μείωση των επικονιαστών λόγω φυτοφαρμάκων». Οι δύο προτάσεις αναμένεται να συζητηθούν σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.
Επιστροφή στην ευρωπαϊκή φύση
Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητά για μια νομοθεσία που θέτει με κατηγορηματικό τρόπο στην ημερήσια διάταξη την αποκατάσταση της φύσης στο 80% των ευρωπαϊκών οικότοπων που βρίσκονται σε κακή κατάσταση και σε όλα τα οικοσυστήματα, ανεξαρτήτως είδους. Οι στόχοι της νομοθεσίας θα είναι νομικά δεσμευτικοί, θα εφαρμόζονται από κάθε κράτος-μέλος και θα ενισχύουν το υπάρχον σχετικό νομικό πλαίσιο, ενώ δεν αποκλείεται η οικονομική δραστηριότητα, ειδικά των αγροτών και των ψαράδων.
Τα στοιχεία δείχνουν πως η κάθε επένδυση αξίας 1 ευρώ προς την αποκατάσταση της φύσης μπορεί να αποδώσει κέρδος από 8 έως 38 ευρώ. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, θα προέρχεται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει υπολογίσει να διαθέσει 100 δισ. ευρώ για δαπάνες σχετικά με τη βιοποικιλότητα και την αποκατάσταση.
Οι στόχοι της νομοθεσίας
Μέχρι το 2030 επιδιώκεται η εφαρμογή μέτρων τουλάχιστον στο 20% χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών και μέχρι το 2050 να επεκταθούν σε όλες τις περιοχές, των οποίων η αποκατάσταση κρίνεται αναγκαία.
Πιο συγκεκριμένα, μέχρι το 2030, στα αγροτικά οικοσυστήματα προτείνεται να έχει αυξηθεί η βιοποικιλότητα και η ποικιλομορφία (πεταλούδες και πουλιά χορτολιβαδικών και γεωργικών εκτάσεων, οργανικός άνθρακας σε ανόργανα καλλιεργήσιμα εδάφη), να υγροποιηθούν εκ νέου οι βάλτοι γεωργικής χρήσης, να αποκατασταθούν οι χώροι εξόρυξης τύρφης και να έχει ανατραπεί η κατάσταση με τους επικονιαστές, βάζοντας τέλος στη μείωση και στοχεύοντας στην αύξηση των πληθυσμών τους.
Επίσης, προτείνονται στόχοι και για τα δασικά, τα θαλάσσια και τα αστικά οικοσυστήματα. Σχετικά με τα δάση, προτείνεται παρομοίως να αυξηθεί η βιοποικιλότητα (συνδεσιμότητα δασών, δάση ανομοιόμορφης γήρανσης, νεκρά ξύλα, δασικά πτηνά και απόθεμα οργανικού άνθρακα), ενώ οι θαλάσσιοι βιότοποι να έχουν αποκατασταθεί συνολικά. Όσον αφορά τις πόλεις, προτείνεται να διακοπεί η απώλεια πράσινων χώρων και αντιθέτως, μέχρι το 2050, να σημειωθεί αύξηση της τάξης του 5% και βλάστηση μεγέθους τουλάχιστον 10% σε κάθε ευρωπαϊκή πόλη, με αύξηση του πράσινου χώρου σε κτήρια και υποδομές.
Πιο αυστηροί κανονισμοί για τη μείωση φυτοφαρμάκων
Με πιο αυστηρούς και δεσμευτικούς κανονισμούς σχετικά με τη χρήση φυτοφαρμάκων έρχεται να συζητήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το ζήτημα της επισιτιστικής ασφάλειας και της προστασίας της βιοποικιλότητας.
Ουσιαστικά, η πρόταση βασίζεται σε ήδη υπάρχουσα σχετική Οδηγία της τελευταίας δεκαετίας, της οποίας η εφαρμογή κρίθηκε αδύναμη. Πλέον, μετατρέπεται σε Κανονισμό, που θα εφαρμόζεται απευθείας από όλα τα κράτη-μέλη, τα οποία θα είναι υποχρεωμένα να παρουσιάζουν στην Κομισιόν ετήσιες λεπτομερείς αναφορές για την εφαρμογή και την πρόοδο που έχουν σημειώσει.
Η χρηματοδότηση θα καλυφθεί εξ ολοκλήρου από την Κομισιόν, η οποία έχει υπολογίσει να διαθέσει 100 δισ. ευρώ για δαπάνες σχετικά με τη βιοποικιλότητα και την αποκατάσταση οικοσυστημάτων.
Οι προτεινόμενοι κανόνες
Σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, μέχρι το 2030, αναμένεται να τεθούν στόχοι για μείωση κατά 50% της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων. Με σκοπό να επιτευχθούν συνολικά οι στόχοι της ΕΕ, το κάθε κράτος-μέλος θα καλείται να πιάσει δικούς του, εξατομικευμένους στόχους, βάσει καθορισμένων παραμέτρων.
Επίσης, τίθενται νέοι αυστηροί κανονισμοί σχετικά με τον έλεγχο της χρήσης φιλικών προς το περιβάλλον φυτοφαρμάκων από τους αγρότες: Πρώτα προσφυγή σε εναλλακτικές μεθόδους και χρήση χημικών φυτοφαρμάκων μόνο ως έσχατη λύση, θέσπιση ειδικών κανόνων καλλιέργειας από τα κράτη-μέλη για τον προσδιορισμό εναλλακτικών λύσεων και υποχρεωτική τήρηση αρχείων για τους γεωργούς.
Ακόμα, προτείνεται η γενική απαγόρευση φυτοφαρμάκων σε ευάλωτες περιοχές (πράσινοι χώροι στις πόλεις, προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 κ.λπ.), με σκοπό την προστασία και τη διατήρηση πληθυσμών επικονιαστών υπό απειλή, καθώς και την απομάκρυνση των χημικών φυτοφαρμάκων από την καθημερινότητα των πολιτών.
Πολιτικές στήριξης στους αγρότες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει και μια σειρά από πολιτικές στήριξης στους αγρότες κατά τη μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα επισιτιστικής παραγωγής (π.χ. δεδομένα για τη βιωσιμότητα των αγροκτημάτων, γνώση για τις εξελίξεις στην αγορά, τις νέες τεχνολογίες και τεχνικές). Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται οι νέοι κανονισμοί της ΚΑΠ να εξασφαλίζουν στους αγρότες, για πέντε χρόνια, αποζημιώσεις για τις δαπάνες σχετικά με την εφαρμογή των παραπάνω.
Έπειτα, ισχυρότερη δράση για την αύξηση της ποικιλίας βιολογικών και χαμηλού κινδύνου εναλλακτικών στην αγορά, καθώς και αξιοποίηση του προγράμματος HORIZON για την έρευνα και την ανάπτυξη. Τέλος, προτείνεται να υπάρξει ένα Σχέδιο Δράσης για τη βιολογική παραγωγή, που θα συμβάλει στη Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο».
Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητά για μια νομοθεσία που θέτει με κατηγορηματικό τρόπο στην ημερήσια διάταξη την αποκατάσταση της φύσης στο 80% των ευρωπαϊκών οικότοπων που βρίσκονται σε κακή κατάσταση και σε όλα τα οικοσυστήματα, ανεξαρτήτως είδους
