Η βιωσιμότητα στο κέντρο του Στρατηγικού Διαλόγου για το μέλλον της γεωργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Την Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου, μετά από επτά μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων, επιτεύχθηκε μια πρωτοποριακή συναίνεση για το μέλλον της γεωργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Στρατηγικός Διάλογος, υπό την ηγεσία της Προέδρου της Επιτροπής της ΕΕ, Ursula von der Leyen, έφερε στο ίδιο τραπέζι 29 διαφορετικούς ενδιαφερόμενους εταίρους, από τους ευρωπαϊκούς αγροδιατροφικούς τομείς, την κοινωνία των πολιτών, την αγροτική κοινότητα και τον ακαδημαϊκό χώρο, συνδικάτα αγροτών όπως η Copa-Cogeca, αλλά και περιβαλλοντικές ΜΚΟ. 

Τα μέλη κατήρτισαν ένα ολοκληρωμένο πακέτο κατευθυντήριων πολιτικών οδηγιών και συστάσεων που λαμβάνουν υπόψη την ποικιλομορφία και την πολυπλοκότητα των αγροδιατροφικών συστημάτων και χρησιμεύουν ως κατευθυντήριες γραμμές για δράση με στόχο τη δημιουργία κοινωνικά υπεύθυνων, οικονομικά προσοδοφόρων και περιβαλλοντικά βιώσιμων αγροδιατροφικών συστημάτων.

Στην ουσία, πρόκειται για μια συλλογική προσπάθεια που σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή προς ένα πιο βιώσιμο, ανθεκτικό και δίκαιο γεωργικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα βασικά σημεία του Στρατηγικού Διαλόγου 

• Υποστήριξη μιας γεωργίας που λειτουργεί υπέρ της φύσης με τη διατήρηση και την πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας (συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας για τη νιτρορύπανση και της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα) και ενίσχυση των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών που θα συμβάλλουν στην αποκατάσταση του κλίματος, των οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων του νερού, του εδάφους, του αέρα, της βιοποικιλότητας και των τοπίων.
• Αναθεώρηση της εισοδηματικής στήριξης στο πλαίσιο της επόμενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Η μελλοντική ΚΑΠ θα πρέπει να επικεντρωθεί σε τρεις κεντρικούς στόχους: 1. Παροχή κοινωνικοοικονομικής στήριξης που απευθύνεται στους γεωργούς που την έχουν περισσότερο ανάγκη. 2. Προώθηση θετικών περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνθηκών και καλής διαβίωσης των ζώων. 3. αναζωογόνηση των ευνοϊκών συνθηκών για τις αγροτικές περιοχές. Με βάση την οικονομική βιωσιμότητα των γεωργών, η ΚΑΠ θα πρέπει να παρέχει εισοδηματική στήριξη σε ενεργούς γεωργούς με πολύ πιο στοχευμένο τρόπο και να στηρίζει τους παραγωγούς που έχουν πραγματική ανάγκη αντί να επιδοτεί τους πλουσιότερους γαιοκτήμονες. 
• Αναγνώριση της ανάγκης για καταναλωτικές πολιτικές που θα στηρίζουν τη μετάβαση από την υπερβολική κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων σε φυτικές δίαιτες, προωθώντας τόσο την περιβαλλοντική βιωσιμότητα όσο και τη δημόσια υγεία. 
• Δημιουργία προϋποθέσεων για μια βιώσιμη κτηνοτροφία, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν συγκεκριμένες οδούς δράσης, όπως οικονομική στήριξη για επενδύσεις, συμβουλές και εκπαίδευση, στήριξη πρακτικών και προηγμένων τεχνολογικών λύσεων για τη μείωση των εκπομπών, και προώθηση καινοτόμων προσεγγίσεων κυκλικής οικονομίας. Σε περιοχές με υψηλή συγκέντρωση κτηνοτροφίας, οι μακροπρόθεσμες λύσεις πρέπει να αναπτυχθούν και να χρηματοδοτηθούν σε τοπικό επίπεδο.
• Αύξηση των περιβαλλοντικών δαπανών, που αντανακλούν μια ισχυρότερη δέσμευση για τη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών που προστατεύουν και αποκαθιστούν τα οικοσυστήματα της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της έκκλησης για τη δημιουργία ενός ταμείου για τη στήριξη της εφαρμογής του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης 
• Δημιουργία ενός ταμείου δίκαιης μετάβασης για τη στήριξη των γεωργών και της ευρύτερης αλυσίδας εφοδιασμού στην προσπάθεια απαλλαγής από τον άνθρακα, τη μειωμένη χρήση πόρων και την ευθυγράμμιση με τις προσπάθειες αποκατάστασης της βιοποικιλότητας. 
• Στήριξη της ανανέωσης των γενεών μέσα από τη διευκόλυνση της κινητικότητας της γης, τη χρηματοδότηση και την καλύτερη εκπαίδευση, προκειμένου να επιτευχθεί προσέλκυση νέων γεωργών. 
• Τόνωση της καινοτομίας και της τεχνολογίας, και διευκόλυνση της πρόσβασης και της ανταλλαγής γνώσεων και δεξιοτήτων. Σε αυτή τη διαδικασία, ζωτικής σημασίας κρίνεται ο ρόλος των ανεξάρτητων συμβουλευτικών υπηρεσιών, η ενθάρρυνση περισσότερων συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και η άυξηση των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. 

Νέα κουλτούρα διακυβέρνησης και συνεργασίας

Όλα τα προτεινόµενα µέτρα και οι στόχοι του Στρατηγικού Διαλόγου αποτελούν µέρος µιας ευρύτερης αλλαγής στη διακυβέρνηση, η οποία πρέπει να προωθηθεί μέσα από μια νέα κουλτούρα συνεργασίας, εμπιστοσύνης και πολυμερούς συμμετοχής μεταξύ των φορέων και εντός των θεσμικών οργάνων. Για την εδραίωση αυτής της νέας κουλτούρας, η Κομισιόν θα πρέπει να συστήσει ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αγροδιατροφής, μια νέα πλατφόρμα, η οποία θα προσδιορίσει τις στρατηγικές που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του Στρατηγικού Διαλόγου, προκειμένου να καταστούν τα αγροδιατροφικά συστήματα πιο βιώσιμα και ανθεκτικά.

Ο Στρατηγικός Διάλογος ξεκίνησε από την Πρόεδρο von der Leyen τον Σεπτέμβριο του 2023, ως απάντηση στις εκτεταμένες διαμαρτυρίες των αγροτών και στις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του αγροδιατροφικού συστήματος της Ευρώπης – του μεγαλύτερου παράγοντα απώλειας της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η Πρόεδρος έχει προηγουμένως δεσμευτεί να ενσωματώσει τις συστάσεις του Στρατηγικού Διαλόγου στο σχέδιο εργασίας της Κομισιόν, το οποίο θα υποβληθεί εντός των πρώτων 100 ημερών της νέας θητείας της.