Καστανιά: Πρόγραμμα για την παρακολούθηση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιβλαβών εντόμων

Με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, ύστερα από πρόταση του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, υλοποιήθηκε το πρόγραμμα, με τίτλο «Παρακολούθηση των πληθυσμών των εντόμων της καστανιάς του Πάρνωνα για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους», από το Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ), με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή εντομολογίας του ΓΠΑ, Διονύσιο Περδίκη.

Το αντικείμενο του προγράμματος ήταν η εγκατάσταση δικτύου παγίδων και η πραγματοποίηση δειγματοληψιών καρπών για την παρακολούθηση των πληθυσμών των επιβλαβών εντόμων της καστανιάς σε εννέα περιοχές του Πάρνωνα (Άνω Δολιανά, Μεσορράχη, Άγιος Πέτρος, Καστάνιτσα, Βούρβουρα, Πλάτανος, Αλεποχώρι, Κοσμά και Βαμβακού). Σκοπός ήταν η ενημέρωση των παραγωγών, ώστε να προβαίνουν σε έγκαιρες επεμβάσεις για την αποτελεσματική προστασία της παραγωγής τους και η μεταφορά και απόκτηση γνώσης για την ορθολογική αντιμετώπιση των εντόμων της καστανιάς.

Για την παρακολούθηση της εποχιακής δραστηριότητας των κυριοτέρων εντόμων-εχθρών της καστανιάς, Laspeyresia splendana, Laspeyresia fagiglandana και Pammene fasciana, τοποθετήθηκε από μία φερομονική παγίδα (Εικόνα 1) για το κάθε είδος καρπόκαψας σε κάθε περιοχή, από τον Ιούλιο έως και τον Οκτώβριο του 2023. Για την εκτίμηση της προσβολής ελέγχονταν 60 αχαίνια ανά καλλιέργεια ανά εβδομάδα. Για την παρακολούθηση του πληθυσμού του βαλάνινου (Curculio elephas) εφαρμόζονταν τινάγματα κλάδων και έλεγχος αχαινίων σε 15 δένδρα καστανιάς στον κάθε καστανεώνα και 15 τινάγματα στα πλησιέστερα δένδρα βελανιδιάς.

Αποτελέσματα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα οποία μεταφέρει στην «ΥΧ» ο κ. Περδίκης, το Pammene fasciana αποτελεί το κυριότερο είδος λεπιδοπτέρου στην καλλιέργεια της καστανιάς του Πάρνωνα. Πρόκειται για έντομο με μεγάλη διάρκεια πτήσης, ωστόσο, μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο λόγω προσβολής των αχαινίων και πτώσης τους (Εικόνα 2). Το υψηλότερο ποσοστό προσβολής των καρπών κατά τις δειγματοληψίες καταγράφηκε στην περιοχή του Κοσμά, όπου και διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, υψηλότερα του 24%. Στις περιοχές των Δολιανών, της Μεσοράχης και του Αγίου Πέτρου ήταν υψηλότερο του 20% και σταδιακά μειώθηκε.

Το Laspeyresia splendana (καρπόκαψα της καστανιάς), εμφανίστηκε από τα τέλη Αυγούστου μέχρι το τέλος των δειγματοληψιών σε όλες τις περιοχές και θα πρέπει να παρακολουθείται ο πληθυσμός του ειδικά στο Αλεποχώρι, στην Καστάνιτσα και στον Κοσμά. Οι συλλήψεις του Laspeyresia fagiglandana αυξήθηκαν στα μέσα Σεπτεμβρίου, αλλά κυμάνθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Τέλος, ο βαλάνινος δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε γενικές γραμμές, ωστόσο αυτό θα πρέπει να επιβεβαιωθεί με περαιτέρω μελέτη και σε άλλες περιοχές.

Σημαντικές αποκλίσεις ανά περιοχή

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, μεταξύ των περιοχών της μελέτης βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στο επίπεδο των πληθυσμών των εντόμων και στην εποχική τους εμφάνιση και για τον λόγο αυτόν η παρακολούθηση των πληθυσμών τους ανά περιοχή είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Το πρόγραμμα ψεκασμών έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα και επομένως η έγκαιρη ενημέρωση των παραγωγών μείωσε τον κίνδυνο απώλειας παραγωγής, που πολλές φορές συμβαίνει είτε λόγω διαφυγής του εντόμου-εχθρού λόγω μη παρακολούθησης της εμφάνισής του σε κάθε περιοχή είτε λόγω άκαιρης ή και υπερβολικής και μη αναγκαίας εφαρμογής εντομοκτόνων.

Μεγάλη η χρησιμότητα τέτοιων δράσεων

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έντομα της καστανιάς έχουν μελετηθεί πολύ λίγο, αλλά και λόγω των σημαντικών διαφορών που υφίστανται σε συνθήκες και πρακτικές στις διάφορες περιοχές που καλλιεργείται η καστανιά στη χώρα μας, τέτοιες δράσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν και σε άλλες περιοχές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εντόμων και την αποφυγή κινδύνων στην παραγωγή, είτε από πρόωρη απώλεια καρπών είτε από καρπούς που απορρίπτονται κατά τη συγκομιδή.

Στο πλαίσιο των δράσεων δημοσιότητας δημοσιεύθηκε άρθρο με τα αποτελέσματα του προγράμματος στο περιοδικό «Γεωργία – Κτηνοτροφία» (τεύχος 6ο / 2024, σελ. 42-46), εκδόθηκε σχετικό φυλλάδιο και δημιουργήθηκε ιστοσελίδα με αναλυτικές πληροφορίες: https://entomacastanias.gr/.

Τέλος, την Παρασκευή 2 Αυγούστου 2024, παρουσιάστηκαν στην Καστάνιτσα τα αποτελέσματα του προγράμματος. Μεταξύ άλλων, το παρών στην ημερίδα έδωσαν ο δήμαρχος Βόρειας Κυνουρίας, Γιώργος Καμπύλης, οι αντιδήμαρχοι Παναγιώτης Καμπουρολιάς και Μαρία Κουρμπέλη, ο γενικός διευθυντής Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, Δρ Δημήτριος Μητρόπουλος, η προϊσταμένη της ΔΑΟΚ Αρκαδίας, Αναστασία Σταυροπούλου, κ.ά. Περισσότερες πληροφορίες στο https://www.voreiakynouria.gov.gr/node/5375

Ευχαριστίες

Ο κ. Περδίκης εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες προς την Περιφέρεια Πελοποννήσου «για την απόφασή της να χρηματοδοτήσει εφαρμοσμένη έρευνα που να αφορά στη φυτοπροστασία, αλλά και για τη βοήθεια που μας προσέφεραν τα στελέχη της». Επιπλέον, ευχαριστεί θερμά τον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας και τον αρμόδιο αντιδήμαρχο κ. Καμπουρολιά «για την άψογη συνεργασία και το έντονο ενδιαφέρον τους, καθώς και προς τους συνεργαζόμενους καστανοπαραγωγούς Νικόλαο Σακελαράκη, Σταύρο Καχριμάνη, Σωτήριο Κούρο, Αργύριο Ξινό, Δημήτριο Αγγουρά, Μιχαήλ Μάνδρο, Κωνσταντίνο Πανόπουλο και Παναγιώτη Σταθούση».