«Ιδιαίτερα περίπλοκη και χρονοβόρα» χαρακτηρίζει στην Ελλάδα τη διαδικασία υποβολής αίτησης και έγκρισης έργων στο πλαίσιο του LEADER το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), επικρίνοντας δε το γεγονός ότι οι αιτούντες έπρεπε να υποβάλουν τόσο ηλεκτρονική όσο και έντυπη αίτηση.
Αποτέλεσμα; Η Ελλάδα να βρίσκεται ανάμεσα στα κράτη-μέλη που, λόγω πρόσθετων διοικητικών απαιτήσεων, έχουν ολοκληρώσει και χρηματοδοτήσει σχετικά λίγα έργα. Τα παραπάνω περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στην Ειδική Έκθεση που δημοσίευσε το ΕΕΣ με τίτλο «Το LEADER και η τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων διευκολύνουν μεν την τοπική συμμετοχή, τα πρόσθετα οφέλη όμως δεν αποδεικνύονται ακόμη επαρκώς».
Διαπιστώσεις
Όπως εξηγούν οι ελεγκτές, «μία και πλέον δεκαετία μετά την ειδική έκθεσή μας του 2010 σχετικά με το LEADER, ο έλεγχός μας δείχνει ότι έχουν σημειωθεί βελτιώσεις σε ορισμένους τομείς και ότι η προσέγγιση LEADER διευκολύνει την τοπική συμμετοχή. Ωστόσο, ελάχιστα είναι τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα οφέλη της προσέγγισης υπερτερούν του κόστους και των κινδύνων που αυτή συνεπάγεται». Και προσθέτουν: «Ενώ τα περισσότερα κράτη-μέλη εφάρμοζαν κατάλληλες διαδικασίες για την επιλογή και την έγκριση των ομάδων τοπικής δράσης, άλλα εφάρμοζαν λιγότερο απαιτητικά πρότυπα ποιότητας κατά την επιλογή των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης». Επιπλέον, διαπίστωσαν ότι:
✱ Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων και έγκρισης έργων ήταν περίπλοκη (περιλάμβανε έως και οκτώ βήματα) και προέβλεπε πρόσθετες διοικητικές απαιτήσεις για τους κυρίους έργων σε σύγκριση με τα συνήθη προγράμματα δαπανών.
✱ Οι φορείς επιλογής των έργων δεν υπάγονταν πλέον σε κάποια δημόσια αρχή (όπως είχαν διαπιστώσει το 2010), ωστόσο συχνά αυτοί δεν ήταν αντιπροσωπευτικοί της τοπικής κοινότητας ή δεν εξασφάλιζαν την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων.
✱ Οι ομάδες τοπικής δράσης επέλεγαν έργα που ήταν σύμφωνα με τους γενικούς στόχους που είχαν τεθεί στις στρατηγικές τους για την τοπική ανάπτυξη.
✱ Ορισμένα κράτη-μέλη και ομάδες τοπικής δράσης χρησιμοποίησαν το LEADER για τη χρηματοδότηση των εκ του νόμου προβλεπόμενων καθηκόντων των εθνικών, περιφερειακών ή δημοτικών αρχών, ή άλλων δραστηριοτήτων για τις οποίες υπήρχαν άλλα ειδικά ενωσιακά και εθνικά προγράμματα χρηματοδότησης.
Έγκριση έργων
Σύμφωνα με την έκθεση, «οι ομάδες τοπικής δράσης ενέκριναν έργα με ρυθμό βραδύτερο από τον αναμενόμενο». Ειδικότερα, επτά στα δέκα κράτη-μέλη χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικές αιτήσεις, απλουστευμένες επιλογές κόστους ή άλλα εργαλεία, προκειμένου να διευκολύνουν τη διαδικασία επιλογής.
Σε τέσσερα κράτη-μέλη (Ελλάδα, Πορτογαλία, Τσεχία και Σλοβακία), η διαδικασία υποβολής αίτησης και έγκρισης έργων ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη και χρονοβόρα. «Η διαδικασία περιλάμβανε έως και οκτώ βήματα και διαρκούσε κατά μέσο όρο περίπου έναν χρόνο, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις υπερέβαινε τα δύο χρόνια», σημειώνεται. Οι αιτούντες έπρεπε πρώτα να υποβάλουν αίτηση στην ομάδα τοπικής δράσης, η οποία έλεγχε αν το έργο ήταν επιλέξιμο και σύμφωνο με τη στρατηγική τοπικής ανάπτυξης. Στη συνέχεια, υπέβαλλαν την αίτησή τους στις αρμόδιες αρχές. Στην Ελλάδα, οι αιτούντες έπρεπε να υποβάλουν τόσο ηλεκτρονική, όσο και έντυπη αίτηση.
«Όπως διαπιστώσαμε κατά τον έλεγχό μας, αυτές οι πρόσθετες διοικητικές απαιτήσεις είχαν ως συνέπεια τα κράτη-μέλη να έχουν ολοκληρώσει και χρηματοδοτήσει σχετικά λίγα έργα (39% των προγραμματισμένων δαπανών για έργα LEADER)» προσθέτουν. Να σημειωθεί ότι κατά μέσο όρο τα κράτη-μέλη ανέφεραν ότι στο τέλος του 2020 είχε καταβληθεί το 39% της προβλεπόμενης χρηματοδότησης έργων LEADER. Η Εσθονία είχε καταβάλει το 72%, η Ελλάδα το 13% και η Σλοβακία δεν είχε ακόμη χρηματοδοτήσει κανένα έργο.
Αξιολόγηση
Ενώ δύο από τις έξι συστάσεις τους το 2010 είχαν ληφθεί υπόψη, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι από το πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης της Επιτροπής δεν εξάγονται ακόμη στοιχεία που να αποδεικνύουν τα πρόσθετα οφέλη του LEADER. «Στη γνωμοδότησή μας το 2018 σχετικά με τις προτάσεις της Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ, τονίσαμε ότι, κατά την αναθεώρηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, η Επιτροπή οφείλει να ακολουθήσει την αρχή “πρώτα αξιολόγηση”. Επί του παρόντος, η Επιτροπή αξιολογεί τα οφέλη του LEADER», σημειώνουν χαρακτηριστικά και ζητούν την εμπεριστατωμένη και εις βάθος αξιολόγηση του LEADER και της προσέγγισης της τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.
Διαθέσιμοι πόροιστην έκθεσή τους οι ελεγκτές εφιστούν την προσοχή στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι διαθέσιμοι πόροι. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, τα κεφάλαια από το LEADER ή την τοπική ανάπτυξη, με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων, χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση έργων όπως κοινοτικοί δρόμοι, φωτισμός δρόμων ή παιδικοί σταθμοί, που συνήθως αποτελούν εκ του νόμου προβλεπόμενα έργα προς εκτέλεση από τις εθνικές, περιφερειακές ή δημοτικές αρχές. Επίσης, μερικές φορές, τα υποστηριζόμενα έργα, όπως π.χ. η αγορά τρακτέρ για γεωργούς, θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν καλύτερα και περισσότερο στοχευμένα από μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, πέραν του LEADER, ή μέσω άλλων προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ. |
