Συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Γεωργία Μπόχτη
| Την πρόθεση του ΥΠΑΑΤ για το μέλλον των ιστορικών δικαιωμάτων αποκαλύπτει, μιλώντας στην «ΥΧ», ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μάκης Βορίδης, και ανοίγει τα χαρτιά του για τη νέα ΚΑΠ και την εφαρμογή της στην Ελλάδα κατά τη νέα προγραμματική περίοδο. «Νομίζω ότι ο κύκλος των ιστορικών δικαιωμάτων σταδιακά θα πρέπει να κλείσει», αναφέρει χαρακτηριστικά. Εξηγεί ποια είναι τα επόμενα βήματα που θα συμβάλουν στην περιβαλλοντική και ψηφιακή μετάβαση του αγροτικού τομέα, ενώ προσδιορίζει το διάστημα που θα πραγματοποιηθεί η προκαταβολή της Ενιαίας Ενίσχυσης. |
Επιστρέψατε από την Κάλυμνο, μετά από πρόσκληση του Αλιευτικού Συλλόγου μεγάλων πελαγικών ψαριών. Πώς πήγε η συνάντηση, γιατί το ρεπορτάζ λέει ότι οι παραγωγοί έμειναν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι.
Ήταν πραγματικά συγκινητική η υποδοχή τους και ιδιαίτερα σημαντικά τα όσα συζητήσαμε. Υπάρχει και αυτή η Ελλάδα που παράγει. Και να πω στους Καλύμνιους ότι όσα συμφωνήσαμε θα υλοποιηθούν στο ακέραιο.
Οι παραγωγοί ρωτούν: Πότε θα πληρωθεί η προκαταβολή;
Από 16 έως 25 Οκτωβρίου. Προς τα εκεί πάμε.
Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, το θέμα της Εσωτερικής Σύγκλισης είναι ιδιαίτερα κρίσιμο. Έχουν διατυπωθεί τέσσερα σενάρια. Έχετε καταλήξει σε κάποιο;
Νομίζω ότι ο κύκλος των ιστορικών δικαιωμάτων σταδιακά θα πρέπει να κλείσει. Πέρασαν πολλά χρόνια, έχουν υποστηριχθεί οι παραγωγοί από την αλλαγή του μοντέλου της τότε Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, προφανώς έχει υπάρξει μία σημαντική περίοδος προσαρμογής. Υπερβαίνει τη δεκαετία. Στο ερώτημα προς τα πού κλίνω, προς το σενάριο της μηδενικής προσαρμογής ή προς το σενάριο της πλήρους προσαρμογής, θα έλεγα ότι είμαι πιο κοντά στο να επιταχύνουμε τη διαδικασία της προσαρμογής.
Θα επιλέξετε μία ενδιάμεση οδό;
Δεν θα ήθελα να πούμε περισσότερα. Το θέμα είναι σε εξέλιξη, πρέπει να το συζητήσουμε, να μελετήσουμε τις συνέπειες και να καταλήξουμε. Σας λέω, όμως, ότι η κατεύθυνση και η επιθυμία μου είναι να το επιταχύνουμε. Θεωρώ, δηλαδή, ότι είναι δίκαιο και ότι θα απελευθερώσει και πόρους. Να πω το πιο σημαντικό. Όταν μεταβαίνεις από μία κατάσταση σε μία άλλη, είναι πολύ λογικό να λες σε κάποιον, που έχει συνηθίσει σε μια κατάσταση, ότι απαιτείται ένας χρόνος και μια υποστήριξη, προκειμένου να μεταβεί στην επόμενη. Ως εκεί και το καταλαβαίνω και το πιστεύω κιόλας. Από την άλλη, δεν μπορεί να είναι μια κατάσταση που να διαιωνίζεται, γιατί στην πραγματικότητα έχει γίνει η επιλογή του μοντέλου. Άρα, το καινούργιο μοντέλο ήδη εφαρμόζεται και ο οποιοσδήποτε είχε χρόνο να προσαρμοστεί σε αυτό. Κάποια στιγμή, πρέπει να τελειώνει.
Και καθώς πρέπει να αναδιατάξουμε –και θεωρώ ότι σε ένα μεγάλο βαθμό γίνεται– την πρωτογενή παραγωγή, ώστε να στηρίζεται στην ανταγωνιστικότητά της, στην αύξηση της παραγωγικότητάς της, στην αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών, και που θα προσαρμόζεται στις περιβαλλοντικές ανάγκες και φιλοδοξίες, θα ενσωματώνει τα κριτήρια της ευζωίας, θα έχει πιστοποίηση, άρα να έχουμε μια μεγάλη στρατηγική μετακίνηση από μία συγκεκριμένη αντίληψη σε μία άλλη, αυτό πρέπει να γίνεται και στην πράξη. Και τους πόρους που έχουμε για να στηρίζουμε αυτήν τη μετάβαση, πρέπει να τους χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν πιο στοχευμένα. Και προς τα εκεί θα πάμε.
Διάφορες απόψεις διατυπώνονται και για τον ορισμό του αγρότη. Ποια είναι η ελληνική θέση;
Κι εδώ πρέπει να πάμε προς μία κατεύθυνση, σύμφωνα με την οποία θα ενισχύουμε τα επαγγελματικά χαρακτηριστικά του αγρότη. Όμως, έχει αστερίσκους και εξαιρέσεις, γιατί υπάρχουν πολλές καλλιέργειες και, κυρίως, πολλές περιοχές με καλλιέργειες, που απαιτούν έναν πιο ανοιχτό ορισμό. Άρα, απαιτείται ένας πιο ευέλικτος ορισμός που να μας αφήνει τα περιθώρια να ασκούμε πολιτικές εκεί που στην πραγματικότητα χρειάζονται.
Γράφεται ότι προγραμματίζετε προκήρυξη για νέους αγρότες με αυξημένη μάλιστα ενίσχυση, καθώς και ότι σχεδιάζετε δράση πριμοδότησης εξόδου, ύψους 50.000 ευρώ. Υπάρχουν αυτά τα σενάρια;
Τα διάβασα και εγώ! Ενημερώθηκα ότι έχουμε τέτοια πρόθεση! Κοιτάξτε, να πούμε πού βρισκόμαστε; Ρεαλιστικά, όμως. Βρισκόμαστε στη λήξη του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Στις 31/12/2020 τελειώνει. Θα υπάρξει μια παράταση, αυτό είναι περίπου αποφασισμένο, μία παράταση ενός έτους. Επομένως, αυτό το πρόγραμμα θα συνεχίσει να τρέχει μέχρι 31/12/2021. Περιμένουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μας πει τι πρόκειται να γίνει κατά τη διάρκεια αυτού του έτους. Αν, λοιπόν, κάποιος λέει ότι το τάδε μέτρο θα σηκωθεί, δεν σημαίνει ότι εμείς το συζητάμε αυτό.
Συζητείται, όμως, το ενδεχόμενο διετούς παράτασης…
Ναι, είναι μια δεύτερη συζήτηση. Κάποια κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, θα ήθελαν μια διετή παράταση, γιατί εκτίμησή μας είναι ότι ο βαθμός ωριμότητας που έχει υπάρξει στη συζήτηση για τη νέα ΚΑΠ δεν είναι τέτοιος που να μας επιτρέπει να πάμε τόσο γρήγορα στην έναρξη του νέου προγράμματος το 2021.
Επί του παρόντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί, και προς τα εκεί εργάζεται, η παράταση να είναι ενός έτους. Θα χρειαστεί κάποιος κανονισμός που να μας λέει τι είναι εκείνο, το οποίο μπορούμε να κάνουμε. Μετά σχετικής βεβαιότητας, η πρόταση της Επιτροπής που, κατά πάσα πιθανότητα, επίσης, θα γίνει αποδεκτή από το Συμβούλιο, θα αφορά νέα λεφτά σε παλαιά μέτρα. Όχι καινούργια μέτρα. Να δοθεί η δυνατότητα για αξιοποίηση χρημάτων, τα οποία πρόκειται να έρθουν, αλλά σε υφιστάμενα μέτρα.
Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να ενταχθούν επιπλέον Σχέδια Βελτίωσης;
Θα μπορούσε να είναι ένα ενδεχόμενο. Όμως, όλα αυτά τα λέω με επιφύλαξη, γιατί πρέπει να δούμε τι θα μας πει ο Κανονισμός. Θα μπορούσε, εάν, για παράδειγμα, κρίνουμε ότι ένα μέτρο έτρεξε καλά και πιθανώς να έχει περαιτέρω ενδιαφέρον, να υπάρξει μία νέα πρόσκληση του ίδιου μέτρου. Κάτι τέτοιο συζητάμε. Σε κάθε περίπτωση, κάτι εκ του μηδενός και το οποίο δεν υφίσταται μέχρι τώρα, δεν πρόκειται να μπει.
Στο Συμβούλιο Υπουργών, αναφορικά με τα βοσκοτόπια, αιτηθήκατε να οριστεί ως έτος αναφοράς το 2018 και όχι το 2015. Έχει σχέση με τον Κανονισμό omnibus;
Στην πραγματικότητα, έχει σχέση με την υιοθέτηση του Κανονισμού και εάν εφαρμοστεί αυτό το κριτήριο, αναγνωρίζονται περισσότεροι βοσκότοποι στην Ελλάδα. Είναι ακόμα μια ανοιχτή συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρόλο που έχουν γίνει σημαντικά βήματα με τις αποφάσεις που κερδήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Προφανώς, αυτές οι αποφάσεις μάς καθοδηγούν θετικά στο ζήτημα του ορισμού του βοσκότοπου. Όμως, για να τα λέμε και όλα, πρέπει να τελειώνουμε και με τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης.
Έχουν καθυστερήσει πολύ. Σε ποια φάση βρισκόμαστε;
Από τον αρχικό νόμο που ψηφίστηκε, που μιλάει για την ανάγκη σύνταξης προγραμματικών συμβάσεων με τις περιφέρειες, προκειμένου να καταρτίσουν τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης, φτάσαμε στο 2019 με μηδέν ενέργειες. Τώρα εμείς έχουμε ήδη υποβάλει προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο τις προγραμματικές συμβάσεις με 8 από τις 13 περιφέρειες.
Είναι έτοιμες όλες οι περιφέρειες;
Κοιτάξτε, με δύο περιφέρειες, της Αττικής και των Ιονίων Νήσων, έχει υπάρξει συνεννόηση, καθώς δεν έχουν ενδιαφέρον να τα εκπονήσουν. Επομένως, θα τα εκπονήσει κεντρικά το υπουργείο. Κι αυτό, επίσης, ήταν μία νομοθετική ευελιξία που δώσαμε –διότι δεν υπήρχε. Και υπάρχουν ακόμα τρεις περιφέρειες, τα περιφερειακά συμβούλια των οποίων θα συνεδριάσουν για να εγκρίνουν τις προγραμματικές συμβάσεις.
Από αυτές, με τις δύο έχουμε συμφωνήσει τα πάντα. Η τρίτη ζητά επιπλέον διευκρινίσεις, αλλά ο χρόνος έχει εξαντληθεί. Είχα βάλει όριο έως τις 15/9, το έχουμε περάσει. Νομίζω ότι και με αυτές τις περιφέρειες θα τελειώσουμε. Επομένως, θεωρώ ότι θα μπορούμε ίσως ακόμα και στον επόμενο μήνα να υπογράψουμε προγραμματικές συμβάσεις με όλες τις περιφέρειες, ώστε και αυτές με τη σειρά τους να σηκώσουν την προκήρυξη για το έργο.
Να πω ότι το αντικείμενο του τεύχους προκήρυξης είναι ήδη διαπραγματευμένο και αποτελεί συνημμένο της προγραμματικής συμβάσεως. Άρα, δεν έχει πολλή δουλειά, είμαστε έτοιμοι. Όπως επίσης τρέχει ήδη –νομίζω είναι σε εξέλιξη και περιμένει να περάσουν κάποιες προθεσμίες– το ψηφιακό έργο, που θα χρησιμοποιήσουν οι ανάδοχοι, οι οποίοι πρόκειται να κάνουν τις μελέτες.
Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο: Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το υπουργείο; Γνωρίζουμε ότι εστάλη η swot ανάλυση στις Βρυξέλλες. Θα μπει εκ νέου σε διαβούλευση;
Η διαβούλευση είναι εντυπωσιακά χρήσιμη. Θέλω να πω ότι με έχει εντυπωσιάσει η συμμετοχή των παραγωγών προ κορωνοϊού. Υπήρχε εξαντλητικός διάλογος και πρέπει να το συνεχίσουμε.
Όταν, δηλαδή, καταλήξει η πρόταση θα μπει σε διαβούλευση;
Θα μπει, αλλά η βασική διαβουλευτική διαδικασία θα έχει από πριν ενσωματώσει τις παρατηρήσεις πάνω στα βασικά ζητήματα. Δηλαδή, τι κάνουμε: Αντί να το φτιάξουμε και να το πάμε για διαβούλευση, κάνουμε τη διαβούλευση πάνω σε συγκεκριμένα ερωτήματα και άξονες, και μετά θα την ενσωματώσουμε μέσα στο Σχέδιο. Δεν θέλουμε, δηλαδή, η διαβούλευση να είναι υπόθεση των ειδικών.
Από το ερωτηματολόγιο αυτό, έχετε εικόνα για το τι απαντούν οι παραγωγοί;
Δεν το έχουμε επεξεργαστεί ακόμα. Και δεν θα το κάνουμε, μέχρι να τελειώσουμε.
Σε όλα τα σχέδια παρουσιάζονται έργα υποδομής. Πράγματι, χρειάζονται, αλλά όταν η πρόεδρος της Κομισιόν μιλάει για ψηφιακή δεκαετία, η χώρα μας τι κάνει ειδικά στον πρωτογενή τομέα; Για παράδειγμα, ακόμα δεν έχει προκηρυχθεί το μέτρο των συμβούλων.
Θα τους προκηρύξουμε τους συμβούλους, και πολύ γρήγορα. Περιμέναμε μία απάντηση για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνουν οι συμβάσεις, αν υπάγονται στο Α ή στο Β νομικό καθεστώς. Η απάντηση δόθηκε και είμαστε ώριμοι να προχωρήσουμε στην προκήρυξη, αλλά, ναι, σωστή η παρατήρηση και κρατείται. Θα συμφωνήσω μαζί σας ότι υπάρχουν μερικά πράγματα, τα οποία θα είναι υποχρεωτικά. Να απαντήσω λίγο στο τεχνολογικό θέμα, συνδέοντάς το, κατά τη γνώμη μου, με δύο στρατηγικούς στόχους, στους οποίους είμαστε πίσω και πρέπει να τους υπηρετήσουμε και θα τους υπηρετήσουμε.
Το πρώτο, είμαστε τρομερά πίσω στη φυτοπροστασία. Και έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε. Και θέλω να σας πω ότι αυτό για εμένα είναι πάρα πολύ σημαντικό θέμα. Γιατί; Επειδή πρέπει να συνεχίσουμε να επαιρόμαστε για την υψηλή ποιότητα της ελληνικής γεωργίας. Το δεύτερο ζήτημα αφορά την ευζωία των ζώων στις εκτροφές. Πρέπει να αναδείξουμε πολλά πράγματα, τα οποία ήδη κάνουμε, αλλά δεν αναδεικνύονται επαρκώς. Οι δικές μας εκτροφές έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις βορειοευρωπαϊκές π.χ. εκτροφές, και είναι πιο κοντά στην αντίληψη για την ευζωία.
Έχουμε, όμως, και θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Όλα αυτά δεν θα τα επιτύχουμε επειδή θα το πω εγώ, ούτε καν επειδή θα το πιστέψει ο παραγωγός. Εδώ χρειαζόμαστε τεχνολογικά εργαλεία, που πρέπει να μεταφερθούν στην παραγωγή, να τεθούν στη διάθεση των παραγωγών, προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Αυτή η στρατηγική μοιραία πηγαίνει μαζί με τη χρήση των τεχνολογιών.
Πολιτική δέσμευση εδώ σημαίνει υποχρεωτικά και δεσμεύσεις σε επίπεδο επενδύσεων και επίπεδο χρηματοδοτήσεων. Δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο. Οπότε, το επόμενο ΠΑΑ είναι ευκαιρία να έχει στοχευμένα τέτοια μέτρα, προκειμένου να μπορούν οι παραγωγοί μας να επενδύσουν και να αξιοποιήσουν νέες ψηφιακές δυνατότητες. Κι αυτό σημαίνει από την πλευρά μας και αντίστοιχα έργα.
Ταμείο ΑνάκαμψηςΠλησιάζει ο καιρός για να καταθέσει η χώρα το προσχέδιο. Υπάρχει εικόνα για τον αγροδιατροφικό τομέα; Το ΥΠΑΑΤ είναι από τα πρώτα υπουργεία που υπέβαλε προτάσεις. Θα δούμε τι πρόκειται, τελικά, να γίνει αποδεκτό από το συντονιστικό όργανο της κυβέρνησης. Οι προτεραιότητες είναι πολλές, όμως πρέπει κανείς να είναι σχετικά προσγειωμένος, με την έννοια ότι, ούτως ή άλλως, η αγροτική παραγωγή έχει ένα ξεχωριστό, δικό της εκτενές μπάτζετ, που δεν διαθέτουν άλλες πολιτικές. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε καταθέσει μία σειρά προτάσεων, με το πιο ενδιαφέρον κομμάτι να αφορά τις υποδομές. Διότι, η χώρα πρέπει να κινηθεί γρήγορα σε μία κατεύθυνση παραγωγικών υποδομών, υποστηρικτικών προς τον πρωτογενή τομέα. Και μιλάμε, κυρίως, για αρδευτικές υποδομές. Πρέπει λίγο να ξανασκεφτούμε το πλαίσιο λειτουργίας των ΤΟΕΒ για να δούμε πόσο αποτελεσματικό είναι και πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε. Όπως, επίσης, να σκεφτούμε, με θάρρος και ρεαλισμό, ποια είναι τα χρήματα, τα οποία έχουμε να διαθέσουμε για τις αρδευτικές υποδομές ως ένα πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων, έστω και από το Ταμείο Ανασυγκρότησης, εάν αυτά τα χρήματα φτάνουν, και να δούμε σε περίπτωση που δεν μας φτάνουν πώς μπορούμε να βρούμε χρήματα και από τον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να φύγουμε αποφασιστικά από ένα μοντέλο, στο οποίο γίνεται εκμετάλλευση του νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα με όλες τις καταστροφικές συνέπειες και όλο το κόστος που αυτό συνεπάγεται. Να φύγουμε από τους αρδευτικούς αύλακες που έχουν φτιαχτεί το ’50, το ’60 και το ’70 και, επιτέλους, να φτιάξουμε σύγχρονους. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν –κανείς δεν διαφωνεί–, αλλά πρέπει να βρούμε τα λεφτά για να τα κάνουμε. Με τις ανάλογες τεχνολογίες άρδευσης… Βέβαια. Επειδή είναι αρκετά τα χρήματα, πρέπει να βάλουμε και ένα χρονοδιάγραμμα. Ήδη, έχουμε ετοιμάσει –έχει κάνει σημαντική δουλειά ο Κώστας Σκρέκας– το εθνικό σχέδιο αρδευτικών υποδομών, το οποίο υποβάλαμε στον πρωθυπουργό. |
