Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Αpplied Sciences, οι συντάκτες Γ.Λ. Κυριακόπουλος (Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, ΕΜΠ), Ι. Σέβος (Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ), Ε. Τριανταφύλλου (Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Βιώσιμου Σχεδιασμού, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο), Δ. Σταμόπουλος και Π. Δήμας (Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ) αναλύουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα της χώρας, αξιολογώντας τα μέτρα που αναμένεται να εφαρμοστούν στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ.
Οι συγγραφείς, αφού αναλύουν τα χαρακτηριστικά και τα ζητήματα του πρωτογενούς τομέα, προτείνουν πέντε οριζόντια μέτρα και παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και συντελούν στον στόχο της Πράσινης Μετάβασης, όπως έχει τεθεί από την Πράσινη Συμφωνία και τη νέα ΚΑΠ.
Πιο ευάλωτος ο πρωτογενής τομέας, απειλή για το βαμβάκι
Στο άρθρο, οι συντάκτες αναφέρονται στον κίνδυνο για τον πρωτογενή τομέα από την κλιματική αλλαγή: «Ο πρωτογενής τομέας της Ελλάδας δείχνει ιδιαίτερα ευάλωτος στην κλιματική αλλαγή, γεγονός που αποτυπώνεται στην παραγωγικότητα, στην ποικιλομορφία και στην ανθεκτικότητά του. Αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο από κάθε άλλον τομέα στην Ελλάδα. Αναλυτικότερα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να επιφέρουν αλλαγές στις πιο σημαντικές παραγωγικά περιοχές της χώρας, συμπεριλαμβανομένων της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Δυτικής Πελοποννήσου. Σε αυτές τις περιοχές αναμένεται μείωση των αποθεμάτων ύδατος μεσομακροπρόθεσμα» σημειώνουν, προσθέτοντας ότι οι καλλιέργειες που εκτιμάται ότι θα υποστούν τις πιο βαριές επιπτώσεις είναι το βαμβάκι και το καλαμπόκι, λόγω των απαιτήσεών τους σε άρδευση.
Τα πέντε μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής
Τα πέντε μέτρα και παρεμβάσεις που προτείνονται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και αναμένεται να συμβάλουν στην ενσωμάτωση και εφαρμογή των μέτρων και δράσεων της Νέας ΚΑΠ για το κλίμα και το περιβάλλον είναι τα εξής:
✱ Προώθηση της διάχυσης της πληροφορίας, αλλαγή νοοτροπίας και εκπαίδευση
Η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση όλων όσοι εμπλέκονται στις δράσεις κατά της κλιματικής αλλαγής -και ιδιαίτερα των παραγωγών και των γεωτεχνικών-, όπως επίσης η εκπαίδευση και η κατάρτιση των παραγωγών για την υιοθέτηση πιο φιλόδοξων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων για την εκπλήρωση των στόχων της ΚΑΠ, θα πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα, κατά τους συγγραφείς.
✱ Παροχή γεωργικών συμβουλών και συμβουλευτικών υπηρεσιών
Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σχετικά με τις περιβαλλοντικές πρακτικές, όπως υπαγορεύονται από τη νέα ΚΑΠ, θα συμβάλει στην κατανόηση των παραγωγών και στην εφαρμογή τους με πιο σωστό και αποτελεσματικό τρόπο. Επιπλέον, η πρόσβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες για την αξιοποίηση της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών, όπως για παράδειγμα η γεωργία ακριβείας για τη μείωση της χρήσης αγροχημικών, η εξοικονόμηση νερού, η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, η γενετική βελτίωση αυτόχθονων φυλών και η καλλιέργεια ποικιλιών ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή.
✱ Προώθηση συνεργασιών στον αγροδιατροφικό τομέα
Η ισχυρή διασύνδεση έρευνας, καινοτομίας, τεχνολογίας και επενδύσεων μέσω συνεργασιών θεωρείται παράγοντας «κλειδί» για την προώθηση πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον, στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ. Προς αυτή την κατεύθυνση, και βάσει των στόχων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης για την Καινοτομία στη Γεωργία (EIP – AGRI) προτείνεται η δημιουργία μιας δημόσιας ψηφιακής πλατφόρμας που θα περιλαμβάνει καλές πρακτικές μέσω επιχειρησιακών ομάδων, αλλά και η σύσταση επιχειρησιακών ομάδων όπου παραγωγοί, ερευνητές και παράγοντες της αγοράς του αγροδιατροφικού τομέα θα συμμετέχουν από κοινού για την εφαρμογή προγραμμάτων και πιλοτικών έργων προς την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
✱ Ενεργοποίηση επενδύσεων προς την Καινοτομία και την Ψηφιακή Γεωργία
«Βασικό συστατικό της πράσινης μετάβασης του πρωτογενούς τομέα είναι η “πράσινη και ευφυής” γεωργία, που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά όχι μόνο στον εκσυγχρονισμό και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, αλλά και στην ανθεκτικότητα και στη βιωσιμότητα της γεωργίας υπό το φως της κλιματικής αλλαγής», υπογραμμίζουν οι συγγραφείς.
Στη συνέχεια, αναφέρουν ότι «οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές στον αγροδιατροφικό τομέα μέσω της αξιοποίησης της υποδομής ευρυζωνικών συνδέσεων σε όλες τις αγροτικές περιοχές της χώρας προσφέρουν πολλαπλές ευκαιρίες, ιδιαίτερα δεδομένης της σημαντικής αλληλεπίδρασης του πρωτογενούς τομέα και του τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών».
Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα προώθησης επενδύσεων για την ψηφιακή γεωργία και τις νέες τεχνολογίες, που παράλληλα θα είναι εναρμονισμένες με τους στόχους της πράσινης μετάβασης. Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια δημόσια δομή ανοιχτών δεδομένων για τον πρωτογενή τομέα στην οποία θα πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι παραγωγικοί και κοινωνικοί φορείς και, τέλος, θα πρέπει να επεκταθούν οι ευρυζωνικές υποδομές στις αγροτικές περιοχές της χώρας.
✱ Διαχείριση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής για τη γεωργία
Μεταξύ άλλων, προτείνονται η επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των παραγωγών για την αποζημίωση των απωλειών παραγωγής λόγω της κλιματικής αλλαγής και η ενεργοποίηση ενός εργαλείου σταθεροποίησης του γεωργικού εισοδήματος που θα τους παρέχει στήριξη σε περιόδους κρίσης, αλλά επί τη βάσει της απώλειας εισοδήματος και όχι των απωλειών της παραγωγής.
