Με το γάντι… σφάζει το Στρατηγικό Σχέδιο της Ελλάδας η Κομισιόν, η οποία στο πολυσέλιδο έγγραφο με τις παρατηρήσεις της καλεί τις ελληνικές αρχές όχι μόνο να αναθεωρήσουν το Σχέδιο εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των συνεπειών που έχουν προκληθεί, αλλά και να ανεβάσουν σημαντικά τον πήχη, όσον αφορά τις βασικές αρχές της νέας ΚΑΠ, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν έχουν μεταβληθεί.
Η Ελλάδα, από την πλευρά της, προετοιμάζει τις απαντήσεις της επί των παρατηρήσεων στο αναθεωρημένο Στρατηγικό Σχέδιο, το οποίο καλείται να παραδώσει το επόμενο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι προσαρμογές θα σχεδιάζονται με βάση τα νέα δεδομένα, όπως έχουν διαμορφωθεί.
Στις παρατηρήσεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθαρίζει ότι η χώρα μας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να αυξήσει το μερίδιο των άμεσων ενισχύσεων προς τις μικρομεσαίες εκμεταλλεύσεις μέσω της αναδιανεμητικής ενίσχυσης, να προσδιορίσει με σαφήνεια και βάσει των πραγματικών αναγκών της χώρας τους τομείς ενίσχυσης μέσω των Συνδεδεμένων και να συμβάλει στους στόχους της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο».
Ειδικά, δε, για την Πράσινη Αρχιτεκτονική, η Ελλάδα εμφανίζεται να μην έχει λάβει υπόψη της τις σημαντικές πτυχές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ενώ έχει να κάνει ακόμα πολλά για να αποδείξει ότι οι παρεμβάσεις της θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα των εκμεταλλεύσεων.
«Ασυνέπεια» με τη λογική των παρεμβάσεων, «ελλιπείς στόχοι», «ανεπαρκείς πληροφορίες» όσον αφορά την περιβαλλοντική φιλοδοξία, «έλλειψη βασικών παραρτημάτων» και «μη τήρηση» ορισμένων στοιχείων του ring fencing «απαιτούν ολοκλήρωση και αναθεώρηση» σημειώνει χαρακτηριστικά η Κομισιόν. Η ίδια, πάντως, αναγνωρίζει την προσπάθεια που έχει κάνει η Ελλάδα, ωστόσο, όπως λέει, απαιτείται μεγαλύτερη, «ειδικά επειδή οι παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα της ανάλυσης SWOT και της αξιολόγησης αναγκών δεν ενσωματώνονται πλήρως στη λογική παρέμβασης του Σχεδίου».
Υπενθυμίζει, δε, «τη σημασία των στόχων που έχουν τεθεί για τους δείκτες αποτελεσμάτων, καθώς αποτελούν βασικό εργαλείο για την αξιολόγηση των φιλοδοξιών του Σχεδίου και την παρακολούθηση της προόδου του». Η Επιτροπή, λοιπόν, ζητά από την Ελλάδα να αναθεωρήσει τις προτεινόμενες τιμές-στόχους, βελτιώνοντας την ακρίβειά τους και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές παρεμβάσεις, αλλά και να ορίσει ένα επαρκές επίπεδο φιλοδοξίας, σύμφωνα με τις προσδιορισμένες ανάγκες.
|
Αναδιανεμητική Ενίσχυση Η Ελλάδα καλείται να επανεκτιμήσει τη στρατηγική για την αναδιανεμητική ενίσχυση και να συμπληρώσει την επιχειρηματολογία της, ιδίως με μια ποσοτική ανάλυση που να δείχνει τις συνδυασμένες επιπτώσεις ανά φυσικό μέγεθος εκμετάλλευσης, όλων των σχετικών εργαλείων στήριξης του εισοδήματος ανά εκτάριο, τις άμεσες πληρωμές ανά μονάδα εργασίας και το εισόδημα ανά μονάδα εργασίας σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, δεν παρέχονται επαρκείς εξηγήσεις σχετικά με τη στρατηγική υπέρ των μικρών εκμεταλλεύσεων (π.χ. ελάχιστες απαιτήσεις, πληρωμές για μικρούς αγρότες κ.λπ.). Σύμφωνα με την Επιτροπή, το ποσό που έχει προγραμματιστεί για το ημερολογιακό έτος 2027 «είναι χαμηλότερο από το ελάχιστο 10% της προσαρμοσμένης κατανομής των άμεσων ενισχύσεων». «τα ελληνικά επιχειρήματα δεν συνάδουν με το κανονιστικό πλαίσιο, δεδομένου ότι οι Συνδεδεμένες έχουν στόχο την αντιμετώπιση της δυσκολίας του επιλέξιμου τομέα/παραγωγής για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, |
Δικαιώματα
Όσον αφορά το αποθεματικό, η Ελλάδα καλείται να διευκρινίσει:
✱ Εάν όλα τα δικαιώματα με αξία κάτω των 250 ευρώ θα λήξουν αυτόματα στην αρχή του ημερολογιακού έτους 2023.
✱ Υπό ποιες προϋποθέσεις τα δικαιώματα ενίσχυσης που δεν έχουν ενεργοποιηθεί θα επιστρέψουν στο αποθεματικό.
✱ Γιατί γίνεται αναφορά σε μια ρήτρα απροσδόκητου κέρδους, καθώς αυτό φαίνεται άσχετο, δεδομένου ότι δεν υπάρχει νέα «πρώτη κατανομή» δικαιωμάτων στο πλαίσιο της Βασικής Ενίσχυσης.
Όσον αφορά τη μεταφορά δικαιωμάτων ενίσχυσης, η Ελλάδα καλείται να διευκρινίσει ποιος είναι ο στόχος του κανόνα «μείωση 25% στη μεταφορά δικαιωμάτων ενίσχυσης χωρίς γη». Επίσης, καλείται να απαντήσει εάν σκοπεύει να εφαρμόσει αυτήν τη μείωση στην αξία ή στον αριθμό των δικαιωμάτων ενίσχυσης. «Μια αλλαγή στην αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης, εκτός του ότι προβλέπεται ρητά στον κανονισμό, έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο της εσωτερικής σύγκλισης. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόσει τη μείωση στον αριθμό των δικαιωμάτων ενίσχυσης», τονίζεται.
Συνδεδεμένες Ενισχύσεις
Η Ελλάδα καλείται να επανεξετάσει, επίσης, τη συνολική της προσέγγιση για το καθεστώς των Συνδεδεμένων με βάση τις αδυναμίες που εντοπίστηκαν στη SWOT ανάλυση, π.χ. όσον αφορά την κάλυψη και την ομαδοποίηση των παρεμβάσεων σε διαφορετικούς τομείς και προϊόντα. Ειδικά, δε, πρέπει να εξετάσει εκ νέου τη στόχευση των τομέων ή/και να προχωρήσει σε καλύτερη αιτιολόγηση με στατιστικές αποδείξεις.
«Ενώ η Ελλάδα υποστηρίζει την αναγκαιότητα χορήγησης συνδεδεμένων πληρωμών σε ορισμένους τομείς (π.χ. εσπεριδοειδή, καρποί με κέλυφος, βόειο κρέας, μεταξοσκώληκες) λόγω της ανάγκης να αυξηθεί ο βαθμός αυτάρκειας ή/και να μετριαστούν οι εισαγωγές, αυτά τα επιχειρήματα δεν συνάδουν με το κανονιστικό πλαίσιο, δεδομένου ότι οι Συνδεδεμένες στόχο έχουν την αντιμετώπιση της δυσκολίας του επιλέξιμου τομέα/παραγωγής για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της ποιότητας ή της βιωσιμότητάς του».
Η χώρα μας θα πρέπει, επίσης, να διασφαλίσει τη συνοχή και τις συνέργειες μεταξύ των Συνδεδεμένων και των άλλων παρεμβάσεων. Ειδικότερα, πρέπει να επανεξετάσει την απόφασή της σχετικά με την επιλογή να μη θεσπιστούν όρια επιλεξιμότητας ως προς τον μέγιστο αριθμό εκταρίων/ζώων ή τη μέγιστη πυκνότητα ζώων, κυρίως για παρεμβάσεις που στοχεύουν στην εντατική ζωική παραγωγή ή σε καλλιέργειες που συνδέονται συνήθως με εντατική χρήση νερού ή/και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Ακόμη, η αιτιολόγηση των ποσών ανά μονάδα πρέπει να ενισχυθεί για ορισμένα προϊόντα.
Τομεακές παρεμβάσεις
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις τομεακές παρεμβάσεις, καθώς δεν συνάδουν με τον στόχο της ανταγωνιστικότητας. Ειδικά, δε, όσον αφορά τον αμπελοοινικό τομέα, επισημαίνεται ότι η λογική της παρέμβασης για τη βελτίωση της θέσης των αγροτών δεν περιγράφεται επαρκώς, ενώ δεν είναι σαφείς οι προθέσεις της. Μάλιστα, η Κομισιόν εκφράζει την έντονη ανησυχία της αναφορικά με τη σύνδεση των τομεακών παρεμβάσεων σε σχέση με τα GAEC και την πιθανή διπλή χρηματοδότηση.
Πάντως, παρατηρήσεις διατυπώνονται για όλους τους τομείς, ειδικά σε σχέση με τους στόχους, την επιλεξιμότητα κ.ά. Για τον τομέα του ελαιολάδου και της ελιάς, η Επιτροπή ζητά επιπλέον να μάθει πώς υπολογίζεται η αξία της παραγωγής που διατίθεται στην αγορά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Κομισιόν, στην Ενότητα 3.5 του Σχεδίου, η Ελλάδα παρέχει μία επισκόπηση των τομεακών παρεμβάσεων με «ελλιπείς» πληροφορίες και δεν δίνει έμφαση στη συμπληρωματικότητα. «Η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο ο συνδυασμός διαφορετικών παρεμβάσεων θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των αναγκών που έχουν εντοπιστεί πρέπει να ενισχυθεί ή να συμπεριληφθεί περαιτέρω», υπογραμμίζει.
Πράσινη Αρχιτεκτονική
Με τη φράση «η Επιτροπή θεωρεί ότι το Σχέδιο δεν επαρκεί, όσον αφορά την ικανότητά του να προσφέρει ένα ενισχυμένο επίπεδο περιβαλλοντικών και κλιματικών φιλοδοξιών, όπως απαιτείται», η Κομισιόν ξεκινάει να αποδομεί την ελληνική πρόταση. Μικρή συμβολή στη μείωση της χρήσης και του κινδύνου φυτοφαρμάκων, γενικές παρεμβάσεις για τη μείωση της χρήσης αντιμικροβιακών στους τομείς/είδη ζωικής παραγωγής, ανυπαρξία σχεδιασμού για επενδύσεις δάσωσης/αγροδασοκομίας/άλλων φιλικών προς το κλίμα και το περιβάλλον πρακτικών διαχείρισης των δασών, ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση του σοβαρού κινδύνου διάβρωσης του εδάφους, είναι μερικές μόνο από τις παρατηρήσεις της Κομισιόν. Η τελευταία ζητά επιπλέον διευκρινίσεις για τις επενδύσεις στην άρδευση, αλλά και στην προστασία των υδάτινων πόρων.
Σύμφωνα με τους αξιωματούχους των Βρυξελλών, το Σχέδιο δεν διευκρινίζει ρητά πώς η στρατηγική παρέμβασής του θα συμβάλει στους εθνικούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών, ενώ δεν κάνει καμία αναφορά στους κανονισμούς Καταμερισμού Προσπάθειας ή LULUCF και στους τρέχοντες ή αναθεωρημένους στόχους για την Ελλάδα.
Όσον αφορά τα Οικολογικά Προγράμματα (του Α΄ Πυλώνα- Eco-Schemes), η Επιτροπή «εκφράζει τη λύπη της» για το γεγονός ότι δεν υπάρχει παρέμβαση, είτε στο πλαίσιο οικολογικών συστημάτων είτε στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, που να στοχεύει ειδικά στο έδαφος. Καλεί, επίσης, την Ελλάδα να συμπεριλάβει ένα ειδικό πρόγραμμα για τη φύση και τη βιοποικιλότητα. «Ένα οικολογικό σύστημα για τη φύση ή το Natura 2000 για την επιβράβευση βασικών δεσμεύσεων θα ήταν χρήσιμο, προκειμένου να καταδειχθεί η αυξημένη περιβαλλοντική φιλοδοξία της ΚΑΠ», τονίζει.
Επίσης, ζητά να προβλεφθεί ένα αγροπεριβαλλοντικό ή οικολογικό πρόγραμμα για την πληρωμή των αγροτών που θα λαμβάνει μέτρα για τη μείωση του αζώτου, από τη διατροφή και τη στέγαση των ζώων, την αποθήκευση και τη διαχείριση της κοπριάς έως και την εφαρμογή λιπασμάτων και κοπριάς στα χωράφια.
Επιπλέον, τα ποσά που σχεδιάζονται ετησίως για τα Οικολογικά Προγράμματα – λέει η Κομισιόν– είναι κάτω από το ελάχιστο 25% της προσαρμοσμένης κατανομής από τις άμεσες ενισχύσεις. «Η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει αυτό το σημείο».
Αιρεσιμότητα
Η εφαρμογή πολλών γεωργικών προτύπων εξαρτάται από την ενημέρωση του LPIS, δηλαδή του συστήματος αναγνώρισης αγροτεμαχίων. «Ζητείται από την Ελλάδα να διευκρινίσει τον σχεδιασμό αυτής της ενημέρωσης, προκειμένου να μπορέσει να εφαρμόσει τα προτεινόμενα μέτρα από το 2023 σχετικά με τα GAEC 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 και 9». Ειδικότερα, ζητείται από την Ελλάδα να ορίσει με σαφήνεια το εδαφικό πεδίο εφαρμογής των εν λόγω προτύπων GAEC.
Για παράδειγμα, στο GAEC 5, η Επιτροπή ζητά περισσότερες απαιτήσεις, όπως παράταση της περιόδου απαγόρευσης του οργώματος. Σημειώνει ακόμη ότι η Ελλάδα πρέπει να προβλέψει μέτρα σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων, καθώς το 20% της επιφάνειας της χώρας βρίσκεται σε ζώνες με υψηλό κίνδυνο πλημμύρας, σύμφωνα με την ανάλυση SWOT. «Το πρότυπο πρέπει να ορίζεται με ακριβή και όχι με διφορούμενο τρόπο, ώστε οι αγρότες να μπορούν να κατανοήσουν τι ζητείται», αναφέρει χαρακτηριστικά η Κομισιόν.
Επιπλέον, η Ελλάδα πρέπει να τροποποιήσει το εθνικό πρότυπο του GAEC 7 σε σχέση με τον αντίστοιχο ορισμό της ΕΕ, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών που θα χρησιμοποιείται ως εξαίρεση και μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές.
Εργαλεία διαχείρισης κινδύνου
Μία από τις αδυναμίες του ελληνικού Στρατηγικού Σχεδίου είναι η εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης κινδύνων μέσω της ΚΑΠ.
Γι’ αυτό και η Επιτροπή ζητά από την Ελλάδα να αξιοποιήσει την ΚΑΠ για να επεκτείνει και να ενισχύσει το εθνικό της σύστημα διαχείρισης κινδύνου και να εξετάσει το ενδεχόμενο παρεμβάσεων που μειώνουν την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και άλλες εισροές για τη διατήρηση της μακροπρόθεσμης παραγωγικής ικανότητας και της οικονομικής βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων.
Σύστημα AKIS
Η Επιτροπή χαιρετίζει τις πολλές καλές ιδέες και πρωτοβουλίες που συνοψίζονται στο Σύστημα Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας (ΑKIS), αλλά καλεί την Ελλάδα να μετατρέψει αυτές τις ιδέες σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις στο Σχέδιο και να επεξεργαστεί περαιτέρω τη στρατηγική της για την ψηφιοποίηση της γεωργίας, ακόμα και με άλλα μέσα πολιτικής.
|
Πολλά τα ερωτήματα Στο μακροσκελές κείμενο παρατηρήσεων, η Κομισιόν διατυπώνει και μία σειρά ερωτημάτων, ζητώντας από την Ελλάδα εξηγήσεις: ✱ Γιατί, παρά τις σημαντικές ανάγκες που εντοπίστηκαν στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της υπαίθρου, το Σχέδιο φαίνεται να βασίζεται μόνο στην παρέμβαση του LEADER/CLLD; ✱ Γιατί το Σχέδιο δεν προωθεί την ισότητα των φύλων και τη βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στη γεωργία; ✱ Πώς η Ελλάδα σκοπεύει να εκπληρώσει τον στόχο του έτους 2025 για 100% πρόσβαση σε γρήγορο ευρυζωνικό διαδίκτυο στις αγροτικές περιοχές; ✱ Γιατί δεν εξετάζει να υποστηρίξει τη δημιουργία σύντομων αλυσίδων εφοδιασμού, με δεδομένο τον υψηλό βαθμό συγκέντρωσης στον τομέα του λιανικού εμπορίου; ✱ Πώς συμβάλλει το Σχέδιο στην επίτευξη των στόχων της Οδηγίας για τα νιτρικά άλατα και τον στόχο (ΕΕ 2030) για τη μείωση των απωλειών θρεπτικών συστατικών κατά τουλάχιστον 50%; ✱ Γιατί η σπατάλη τροφίμων έλαβε χαμηλή προτεραιότητα και δεν αντιμετωπίζεται; ✱ Γιατί ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων για αγρότες και συμβούλους δεν είναι πιο φιλόδοξος; Προβλέπεται η υποστήριξη αυτή να επιτευχθεί με άλλα μέσα; ✱ Από πού θα χρηματοδοτηθεί η δημιουργία και η συντήρηση του αποθετηρίου γνώσης; Από το δίκτυο της ΚΑΠ ή από άλλη πηγή; ✱ Γιατί η Ελλάδα δεν έχει Στρατηγική Βιοοικονομίας; ✱ Γιατί η τιμή-στόχος για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας έχει περιοριστεί στο 10,21%, όταν το τρέχον μερίδιο είναι στο 9,8 %; ✱ Όσον αφορά τη δράση για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους, πώς θα υπολογίζεται το ποσοστό/ποσό στήριξης και ποιες θα είναι οι υποχρεώσεις των δικαιούχων; ✱ Πώς προτίθεται να αξιολογήσει εάν η γεωργική δραστηριότητα παραμένει κυρίαρχη σε περίπτωση που εκτελείται επίσης μη γεωργική δραστηριότητα σε αγροτική έκταση; ✱ Πώς θα επαληθευτεί ότι η γη χρησιμοποιείται πραγματικά και νόμιμα από τον αγρότη; ✱ Για τον ορισμό του ενεργού αγρότη, η εγγραφή στο μητρώο σχετίζεται με την ενασχόληση τουλάχιστον ενός ελάχιστου επιπέδου γεωργικής δραστηριότητας; Και αν ναι, αυτό συνεπάγεται ως υποχρέωση παραγωγής; ✱ Όσον αφορά τις ενισχύσεις σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα, ποιο θα είναι το ετήσιο ποσό στήριξης και ποιοι οι δυνητικοί δικαιούχοι (περισσότερες διευκρινίσεις); ✱ Όσον αφορά τα Σχέδια Βελτίωσης, ποιοι θα είναι οι δυνητικοί δικαιούχοι και ποιοι οι επιλέξιμοι τομείς; Γιατί απουσιάζει ο προγραμματισμός των μοναδιαίων ποσών (προγραμματισμένη παραγωγή, ποσό μονάδας και χρηματοοικονομικό κονδύλιο); ✱ Γιατί ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για την πρόληψη και αποκατάσταση των ζημιών στα δάση είναι σημαντικά μικρότερος από την περίοδο 2014-2022; ✱ Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα των πόρων και πώς θα γίνει η αποκοπή από την προγραμματική περίοδο 2014-2020; ✱ Για ποιον λόγο το συνολικό ποσό των παρεμβάσεων άμεσων ενισχύσεων κατά τα ημερολογιακά έτη 2024-2027 υπερβαίνει την προσαρμοσμένη ετήσια κατανομή άμεσων πληρωμών; |
