Μελέτη εξέδωσε πρόσφατα η Κομισιόν, με θέμα τη βιώσιμη κτηνοτροφία. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, παρά το γεγονός ότι στην ευρωπαϊκή κτηνοτροφία οφείλεται ένα σημαντικό ποσοστό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η λύση που θα πρέπει να δοθεί θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα μελετημένη, καθώς πρόκειται για κλάδο με σημαντική συμβολή στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και κομβικού για τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας.
Η μελέτη εστιάζει περισσότερο σε εκτροφές, όπως η βοοτροφία και η χοιροτροφία, ενώ παρέχει λιγότερα στοιχεία για την αιγοπροβατοτροφία που ενδιαφέρει τη χώρα μας. Μεταξύ των προτάσεων για τη νέα ΚΑΠ είναι και η κατάργηση των συνδεδεμένων ενισχύσεων, όχι όμως και της Εξισωτικής.
Η επισκόπηση της ευρωπαϊκής κτηνοτροφίας
Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρατίθενται στατιστικά στοιχεία για την ευρωπαϊκή κτηνοτροφία. Σύμφωνα με αυτά, η αξία της κτηνοτροφικής παραγωγής και των κτηνοτροφικών προϊόντων ανήλθε το 2017 σε 170 δισ. ευρώ, καταλαμβάνοντας το 40% της αγροτικής οικονομικής δραστηριότητας. O τομέας της γαλακτοπαραγωγής καταλαμβάνει το 13,9%, ακολουθούμενος από τη χοιροτροφία (8,9%), τη βοοτροφία και την αιγοπροβατοτροφία (8,2%), την πτηνοτροφία (5%) και την αβγοπαραγωγή (2,4%). Το 2016, υπήρχαν 131 εκατομμύρια ζωικές μονάδες στην ΕΕ, ενώ παραπάνω από τις μισές συγκεντρώνονταν σε μόλις τέσσερις χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο).
Το 2017, η ΕΕ-28 (μαζί με Ηνωμένο Βασίλειο) παρήγαγε 47 εκατ. τόνους κρέατος. Από αυτό, το 50% ήταν χοιρινό, το 31% πουλερικά, το 17% βοδινό, ενώ μόλις το 2% ήταν αιγοπρόβειο κρέας. Στην ΕΕ, παράγονται ετησίως 160 εκατ. τόνοι γάλακτος (πάνω από το 90% είναι αγελαδινό). Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΕ είναι η δεύτερη παραγωγός κρέατος και κτηνοτροφικών προϊόντων παγκοσμίως, πίσω από την Κίνα και μπροστά από τις ΗΠΑ, ενώ διαθέτει εμπορικό πλεόνασμα που το 2019 ξεπέρασε τα 33 δισ. ευρώ. Εξάγει, κυρίως, γαλακτοκομικά (22 δισ. ευρώ σε αξία) και χοιρινό (9,8 δισ. ευρώ).
Πτώση κατανάλωσης εντός ΕΕ, άνοδος παγκοσμίως
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι πολίτες της ΕΕ καταναλώνουν αρκετό κρέας σε ετήσια βάση, που αντιστοιχεί στο διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Συγκεκριμένα, το 2020 ο μέσος Ευρωπαίος κατανάλωσε 69,5 κιλά κρέας. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μείωση στην κατανάλωση του κρέατος, που αναμένεται να συνεχιστεί έως το 2030. Η αλλαγή αυτή συνοδεύεται με μείωση της κατανάλωσης βοδινού κρέατος, καθώς και με αντικατάσταση του χοιρινού στο διαιτολόγιο των Ευρωπαίων από πουλερικά. Πάντως, σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται έως το 2027 αύξηση ζήτησης για κρέας κατά 15%, κυρίως για χοιρινό και πουλερικά. Επιπλέον, η αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης γάλακτος και (κυρίως νωπών) γαλακτοκομικών αναμένεται να προσεγγίσει το 25% έως το 2027.
Ο ρόλος της κτηνοτροφίας στο περιβάλλον
Σύμφωνα με στοιχεία του FAΟ, το 2005 εκλύονταν από κτηνοτροφικές δραστηριότητες 7,1 Gt αερίων του θερμοκηπίου, αντιπροσωπεύοντας το 14,5% του συνόλου των εκπομπών. Πρόσφατη μελέτη ανέβασε το νούμερο στους 8,1 Gt. Στο ανωτέρω αποτέλεσμα, τα διάφορα είδη εκτροφών συμμετέχουν ως εξής: 37% βοδινό κρέας, 19,8% γαλακτοπαραγωγή, 10,1% χοιρινό, 9,8% πουλερικά και αβγά, 8,6% βουβάλια και 6,2% μικρά μηρυκαστικά.
Μεγάλο μέρος των εκπομπών προέρχεται από τις εντερικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα κατά τη βοσκή των ζώων. Πρόκειται για έναν παράγοντα που δύσκολα ελέγχεται, ωστόσο κατά τους συγγραφείς υπάρχει μια σειρά από άλλους παράγοντες που μπορούν να ρυθμιστούν πιο εύκολα, όπως:
✱ Οι αλλαγές στη σίτιση με έμφαση στα όσπρια μπορούν να μειώσουν τη χρήση λιπασμάτων για καλλιέργεια φυτών για ζωοτροφές.
✱ Η αξιοποίηση της κοπριάς για λίπανση και η πιο έξυπνη διαχείρισή της μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των χημικών αζωτούχων λιπασμάτων.
✱ Η βελτίωση της διαχείρισης των κοπαδιών και του προγραμματισμού των γεννήσεων εκτιμάται ότι μπορεί να επιφέρει μείωση των εκπομπών αερίων από 8% έως 10%.
✱ Η βελτίωση της υγείας και της ευζωίας των ζώων.
✱ Οι τεχνολογίες σίτισης ακριβείας μπορούν επίσης να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
✱ Η αξιοποίηση των ΑΠΕ.
Η σημαντική συμβολή της κτηνοτροφίας στο περιβάλλον
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, κατά τον σχεδιασμό πολιτικής και μέτρων στην κτηνοτροφία δεν θα πρέπει να λησμονούνται τα σημαντικά οφέλη που προσφέρει στο περιβάλλον και στα οικοσυστήματα. Οι μόνιμοι βοσκότοποι καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό γης, όπου δραστηριοποιούνται οι κτηνοτρόφοι.
Ταυτόχρονα, αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα, με ποικιλία πανίδας, πολύ σημαντικής για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Επιπλέον, σημαντικές εκτάσεις μειονεκτικών περιοχών που δεν μπορούν να καλλιεργηθούν, αξιοποιούνται χάρη στην κτηνοτροφία. Παγκοσμίως, η κτηνοτροφική δραστηριότητα απασχολεί 25 δισ. στρέμματα γης, όμως, περίπου τα μισά είναι μόνιμοι βοσκότοποι ή γη με φυσικά μειονεκτήματα.
Nέα ΚΑΠ: Αντικατάσταση Συνδεδεμένων με «eco-schemes»Σε ό,τι αφορά τις ενισχύσεις στην κτηνοτροφία, οι συγγραφείς προτείνουν την κατάργηση των Συνδεδεμένων και την αντικατάστασή τους από «οικοπρογράμματα» (eco-schemes). Στα επιχειρήματά τους αναφέρουν ότι οι Συνδεδεμένες δεν έχουν τόσο σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος σε σχέση με τις άμεσες ενισχύσεις και τη στήριξη από τον Β’ Πυλώνα, ενώ επίσης «κλειδώνουν» τους κτηνοτρόφους σε στόχους ποσοτικούς, αντίθετους με την ανάγκη επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ και της «Πράσινης Συμφωνίας». Αντίθετα, τάσσονται υπέρ της Εξισωτικής, καθώς, όπως υποστηρίζουν, θα πρέπει να συνεχιστεί η παραγωγική δραστηριότητα σε μειονεκτικές περιοχές, τόσο για περιβαλλοντικούς όσο και για κοινωνικούς λόγους. |
