Στις 23 Ιουνίου θα διεξαχθεί στη Βρετανία το κρίσιμο δημοψήφισμα παραμονής ή εξόδου της χώρας από την ΕΕ. Τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, η βρετανική κοινή γνώμη, τουλάχιστον με βάση τις δημοσκοπήσεις, είναι απόλυτα διχασμένη. Διχασμένα είναι ακόμη και τα γραφεία στοιχημάτων. Η πλειοψηφία των παικτών ποντάρει στην έξοδο, το λεγόμενο Brexit. Αντίθετα, η πλειοψηφία των χρημάτων έχει παιχθεί στην παραμονή! Τέλος, διχασμένοι είναι οι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς. Ο πρωθυπουργός Κάμερον, και μία μειοψηφία του κόμματός του, των Συντηρητικών, καθώς και η πλειοψηφία των Εργατικών, των Φιλελεύθερων και των Πράσινων, είναι υπέρ της παραμονής. Την προηγούμενη Δευτέρα μάλιστα, εμφανίστηκαν από κοινού, γεγονός ιδιαίτερο σπάνιο, καλώντας τους πολίτες να ψηφίσουν υπέρ της Ευρώπης. Παρόμοια έκκληση έκαναν και οι δέκα μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Κάλεσαν έξι εκατομμύρια μέλη τους να υπερασπιστούν τις κατακτήσεις των Ευρωπαίων εργαζομένων, των δεκαετιών του ‘80 και του ‘90, τις μεγαλύτερες που υπάρχουν στον σύγχρονο κόσμο, και που απειλούνται αν η χώρα φύγει από την ΕΕ. (Έβαλαν, βέβαια, και ερωτηματικά, για το κατά πόσο η Ευρώπη μπορεί να συνεχίσει με τις τρέχουσες πολιτικές λιτότητας).
Το περιοδικό Economist, στο τελευταίο τεύχος του, παρουσιάζει τα «θανάσιμα κενά» των επιχειρημάτων της κάθε πλευράς.
Το μεγάλο πρόβλημα όσων υποστηρίζουν την παραμονή στην Ευρώπη είναι οι μεγάλες ροές μετανάστευσης πολιτών άλλων χωρών της ΕΕ. Ροές που δεν μπορούν να ανακοπούν λόγω της υπάρχουσας ευρωπαϊκής πολιτικής και στέλνουν τους πιο συντηρητικούς ή ξενοφοβικούς ψηφοφόρους στην απέναντι πλευρά.
Αντίστοιχα, το μεγάλο πρόβλημα όσων υποστηρίζουν την έξοδο, το Brexit, έγκειται στις ακραίες φιλελεύθερες επιλογές τους, που συχνά αγγίζουν και τα όρια του γραφικού, όπως συμβαίνει με τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου. Όνειρό τους να μετατραπεί η Βρετανία σε Χονγκ Κονγκ της Ευρώπης, όνειρο όμως που προσκρούει στην επιθυμία τους να σφραγισθούν τα σύνορα από εισαγωγές, αλλά και ξένους μετανάστες.
Η κατάσταση στον αγροτικό τομέα, και την αγροδιατροφή γενικότερα, είναι διαφορετική. Καταρχήν, οι αγρότες στη Βρετανία είναι σχετικά λίγοι, πιο εύποροι, κατά παράδοση πολιτικά συντηρητικοί, αλλά και εγκλωβισμένοι στην τρέχουσα αγροτική συγκυρία. Την τελευταία διετία έχουν δανειστεί υπέρμετρα, αλλά η κρίση των αγορών και η αστάθεια των αγροτικών τιμών απειλούν τη βιωσιμότητά τους και την απρόσκοπτη αποπληρωμή των δανείων που έχουν λάβει.
Με βάση τις δημοσκοπικές καταγραφές, ιδιαίτερα ο ανδρικός πληθυσμός και ανεξάρτητα από την ηλικία, φαίνεται να επηρεάζεται από ζητήματα όπως η μετανάστευση, η εθνική ασφάλεια και κυριαρχία.
Έτσι, ενώ τα τρία-τέταρτα των επιχειρηματιών τροφίμων είναι υπέρ της παραμονής, γιατί, κατά τη γνώμη τους, παρέχει πρόσβαση σε πρώτες ύλες, εμπορικά οφέλη και κινητικότητα των εργαζομένων, η πλειοψηφία των αγροτών μάλλον επιθυμεί την έξοδο.
Η προεκλογική αντιπαράθεση στα αμιγώς αγροτικά θέματα έχει επικεντρωθεί πλέον σε τέσσερις άξονες: το εμπόριο, τις επιδοτήσεις, τους κανονισμούς και την γραφειοκρατία της ΚΑΠ, και, τέλος, την απασχόληση.
Οι θιασώτες της παραμονής στην Ευρώπη υποστηρίζουν: Η Βρετανία διαθέτει τα προϊόντα της κυρίως στην ΕΕ. Το 73% των εξαγωγών τροφίμων κατευθύνεται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η αντίληψη ότι η έξοδος θα οδηγήσει σε φθηνές εισαγωγές τροφίμων είναι επιζήμια για τον αγρότη. Φθηνές εισαγωγές από τρίτες χώρες σημαίνει οικονομικές επιπτώσεις στον αγρότη και την ύπαιθρο, υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Το σύνθημα ότι η έξοδος θα συνοδευτεί από ελευθερία ενίσχυσης κάποιων προϊόντων, κατάργηση της πολλαπλής συμμόρφωσης και μείωση της γραφειοκρατίας είναι επικίνδυνο. Στη Βρετανία, με το ιδιαίτερα μικρό αγροτικό εκλογικό σώμα, άλλες κοινωνικές ομάδες έχουν ισχύ. Οι αγρότες της Βρετανίας διασώζονται, λόγω της μεγάλης απήχησης που έχει ο τομέας αυτός σε άλλες χώρες. Εξαιτίας αυτών των χωρών και της μεγάλης πίεσης των αγροτών, η ευρωπαϊκή γεωργία και κτηνοτροφία, ακόμη και σήμερα, επιδοτείται με δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ το έτος.
Στον αντίποδα βρίσκονται τα επιχειρήματα όσων επιθυμούν την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Η αγορά βρίσκεται στην Κίνα και την Ινδία, ισχυρίζονται. Πρέπει να φύγουμε από τις δεσμεύσεις της ΕΕ και να εφαρμόσουμε μια πολιτική που θα διασφαλίζει:
- Επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία
- Εξασφάλιση απέναντι στις φυσικές αλλά και οικονομικές ζημιές, με ένα σύστημα ασφάλισης παρόμοιο με αυτό που ισχύει στον Καναδά
- Απλούστευση των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος
- Δημιουργία και κρατική ενίσχυση δομών υποστήριξης των βασικών προϊόντων, όπως των γαλακτοκομικών
- Επαρκή χρηματοδότηση του κράτους σε δράσεις όπως εξάλειψη των ζωονόσων, εγκατάσταση νέων, αποχώρηση των πιο ηλικιωμένων και επενδύσεις για τη δημιουργία παγίου κεφαλαίου.
Όποιο και να είναι τελικά το αποτέλεσμα, το δημοψήφισμα θα κρίνει πολλά. Η νίκη του Brexit θα σημαίνει γενικευμένη αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η παραμονή θα σημαίνει για κάποιους μια «νέα» διαπραγμάτευση των Βρετανών με την ΕΕ, που θα είναι πιο κοντά στις δικές τους επιθυμίες, πρακτική που θα ακολουθήσουν και άλλες χώρες στο μέλλον. Ίσως θα έπρεπε να συμφωνήσει κανείς με την πρόσφατη δήλωση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, ότι η Βρετανία έχει να επιλέξει μεταξύ της άμεσης εξόδου από την ΕΕ και της αποδοχής της Ευρώπης όπως ακριβώς είναι.
- Νίκος Λάππας
