Οι ευάλωτοι σε οικονομικές απάτες τομείς της νέας ΚΑΠ απαιτούν προσοχή προειδοποιεί η Κομισιόν

Συνεχή επαγρύπνηση, όσον αφορά τους ελέγχους που πρέπει να πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, εφιστά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τα κράτη-μέλη, σύμφωνα με την ετήσια έκθεσή της για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ («έκθεση PIF»).

Οι κίνδυνοι για αύξηση των παρατυπιών ενδέχεται να είναι αυξημένοι, προειδοποιούν οι ευρωπαϊκές αρχές, οι οποίες συμβουλεύουν τις εθνικές ελεγκτικές αρχές να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή: Για τις Άμεσες Ενισχύσεις στο καθεστώς της Αναδιανεμητικής και των Οικολογικών Σχημάτων, για την Αγροτική Ανάπτυξη κυρίως στα επενδυτικά προγράμματα, και για τα Μέτρα Αγοράς κυρίως στην προώθηση των γεωργικών προϊόντων από τις Οργανώσεις Παραγωγών.

Δόλιες παρατυπίες

Σύμφωνα με την 35η Ετήσια Έκθεση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την καταπολέμηση της απάτης – 2023, στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, οι παρατυπίες (δόλιες και μη) που αναφέρθηκαν από τα κράτη-μέλη αυξήθηκαν κατά την περίοδο 2019-2023, αλλά αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυξήθηκε και ο αριθμός των ελέγχων κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Οι δόλιες παρατυπίες στο πλαίσιο της στήριξης της γεωργίας κορυφώθηκαν το 2022, αναφέρεται στην έκθεση, όταν ο συνολικός αριθμός επηρεάστηκε από ένα κράτος-μέλος, τη Γαλλία η οποία ανέφερε πολλές μικρές αλληλένδετες περιπτώσεις. «Ωστόσο, ο αριθμός αυτών των δόλιων παρατυπιών ήταν μικρότερος από τον αναμενόμενο», υπογραμμίζεται στην έκθεση.

Αρκετές παρατυπίες, κυρίως δόλιες, εντοπίστηκαν στον τομέα τόσο της Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και των Άμεσων Ενισχύσεων. Για την περίοδο 2019-2023, η χρηματοδότηση (μερίδιο ΕΕ) σε έργα ή πράξεις που επηρεάστηκαν από δόλιες παρατυπίες ανήλθε σε 163 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 134 εκατ. ευρώ ήταν παράτυπα χρηματοοικονομικά ποσά (μερίδιο ΕΕ) που συμμετέχουν σε αυτά τα έργα ή πράξεις (82%). Όσον αφορά τη συνολική δημόσια συνεισφορά, η χρηματοδότηση που χορηγήθηκε σε έργα ή πράξεις που επηρεάστηκαν από δόλιες παρατυπίες υπολογίζεται στα 199 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 166 εκατ. ευρώ ήταν παράτυπα χρηματοοικονομικά ποσά που εμπλέκονται σε αυτά τα έργα ή πράξεις (83%). «Το ποσοστό αυτό διαφέρει ανάλογα με τον τομέα της ΚΑΠ (που είναι χαμηλότερο για τα Μέτρα Αγοράς και υψηλότερο για την Αγροτική Ανάπτυξη και τις Άμεσες Ενισχύσεις) και το κράτος-μέλος», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Άμεσες Ενισχύσεις

Για παράδειγμα, οι αιτούντες Άμεσων Ενισχύσεων μπορούν να ζητήσουν ενίσχυση για γη την οποία δεν έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν βάσει ψευδών συμβάσεων μίσθωσης ή ενδέχεται να δημιουργήσουν τεχνητά τις προϋποθέσεις για τη λήψη οικονομικής στήριξης.

«Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την τεχνητή διάσπαση μιας γεωργικής εκμετάλλευσης ενδέχεται να αυξηθούν, εφόσον τα κράτη-μέλη αυξήσουν τις ενισχύσεις σε μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις, γεγονός που μπορεί επίσης να μεταφραστεί σε μείωση των πληρωμών σε μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις», σημειώνεται μεταξύ άλλων στην έκθεση.

Υπογραμμίζεται, δε, ότι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την τήρηση των καλών γεωργικών και περιβαλλοντικών συνθηκών και την υποστήριξη περιβαλλοντικών δεσμεύσεων ενδέχεται επίσης να αυξηθούν. «Ενώ συνεχίζεται η βελτίωση των ελέγχων για τα δικαιώματα που σχετίζονται με τις κύριες Άμεσες Ενισχύσεις, οι γεωργικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι ευεργετικές για το κλίμα και το περιβάλλον, ενδέχεται να αξίζουν αυξημένη προσοχή από τις ελεγκτικές αρχές, με σκοπό τον εντοπισμό των εκ προθέσεως παραβάσεων. Το ίδιο μπορεί να ισχύει για τα συστήματα πληρωμών με βάση τον αριθμό και τον τύπο των ζώων», επισημαίνεται.

Αρκετές παρατυπίες, κυρίως δόλιες, εντοπίστηκαν στον τομέα τόσο της Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και των Άμεσων Ενισχύσεων

Επιπλέον, στην έκθεση γίνεται αναφορά στην «αυξημένη εξάρτηση από το Σύστημα Παρακολούθησης Εκτάσεων (AMS – MONITORING)», γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των επισκέψεων στην εκμετάλλευση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2025, οι αγρότες που δεν σέβονται τα βασικά κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις ενδέχεται να αντιμετωπίσουν διοικητικές κυρώσεις μέσω μειωμένων πληρωμών. «Αυτό θα απαιτήσει αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των Οργανισμών Πληρωμών και των φορέων στους οποίους έχει ανατεθεί ο έλεγχος της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς εργασίας», υπογραμμίζεται στην έκθεση της Κομισιόν.

Μέτρα αγοράς

Οι παραβάσεις που σχετίζονται με τα Μέτρα Αγοράς μπορεί να αφορούν, για παράδειγμα, την απόσυρση γεωργικών προϊόντων από την αγορά, το κόστος, την πραγματική υλοποίηση επενδύσεων από Οργανώσεις Παραγωγών – όπως εργασίες για χώρους αποθήκευσης ή αγορά μηχανημάτων ή εξοπλισμού.

Ειδικότερα, όσον αφορά τις Οργανώσεις Παραγωγών, η έκθεση προειδοποιεί ότι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη χρηματοδότησή τους «ενδέχεται να αυξηθούν στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, καθώς αυτή η χρηματοδότηση επεκτείνεται πέρα από τον τομέα των οπωροκηπευτικών, στους περισσότερους γεωργικούς τομείς». Η OLAF έχει ερευνήσει αρκετές υποθέσεις που σχετίζονται με την προώθηση γεωργικών προϊόντων, αποκαλύπτοντας πολύπλοκα συστήματα απάτης που βασίζονται σε σύγκρουση συμφερόντων, μίζες, παραποιημένες διαδικασίες προμηθειών, ελλιπή εφαρμογή ενεργειών.

Αγροτική Ανάπτυξη

Στον τομέα της Αγροτικής Ανάπτυξης, οι δικαιούχοι μπορούν, για παράδειγμα, να χρησιμοποιήσουν πλαστά τιμολόγια, δηλώσεις εξοπλισμού ως καινούργιου, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μεταχειρισμένο, παραποιημένες προσφορές στο πλαίσιο προμηθειών και ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τη συμμόρφωση με τους όρους λήψης της ενίσχυσης.

Οι παραβάσεις, επίσης, μπορεί να αφορούν πληροφορίες που παρέχει ο αιτών για την επιλογή του έργου, τη λήψη προκαταβολών ή την εκπλήρωση των κριτηρίων πρόσβασης σε ένα πρόγραμμα στήριξης. Ο δικαιούχος μπορεί να παραβιάσει τους κανόνες για τις προμήθειες, μπορεί να ζητήσει αποζημίωση για διογκωμένες δαπάνες ή ακόμη και για ανύπαρκτες συναλλαγές ή μπορεί να ζητήσει επιστροφή για δαπάνες που έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί σε άλλο πλαίσιο.