ΟΟΣΑ: Στρεβλώνουν την αγορά και υπονομεύουν το περιβάλλον οι επιδοτήσεις

Την ανάγκη να εφαρμοστούν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην αγροτική παραγωγή, αλλά και πολιτικές που δεν θα στρεβλώνουν την αγορά, ζητά από τα κράτη ο ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με την τελευταία του έκθεση σχετικά με την Παρακολούθηση και την Αξιολόγηση της Αγροτικής Πολιτικής, τα κονδύλια που χορηγήθηκαν τα τελευταία χρόνια για τη στήριξη του αγροτικού τομέα έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ, με μέτρα που μπορούν να προκαλέσουν αφενός στρεβλώσεις στην αγορά και αφετέρου να υπονομεύσουν τις προσπάθειες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Ρεκόρ κρατικής στήριξης

Μόνο την περίοδο 2020-2022, η συνολική στήριξη στη γεωργία έφτασε τα 851 δισ. δολάρια στα 54 κράτη που μπήκαν στο μικροσκόπιο της έκθεσης. «Αυτό το ιστορικά υψηλό επίπεδο στήριξης είναι σχεδόν 2,5 φορές αυξημένο σε σχέση με ό,τι δινόταν πριν από δύο δεκαετίες, αν και ακόμα εξακολουθεί να βρίσκεται πίσω από τη συνολική αύξηση της παραγωγής», επισημαίνεται. Η οικονομική ενίσχυση καταγράφεται σε λίγες, αλλά μεγάλες παραγωγικές οικονομίες, με την Κίνα, την Ινδία, τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιπροσωπεύουν το 36%, το 15%, το 14% και το 13% της συνολικής παρεχόμενης στήριξης, αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η δημόσια στήριξη έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, καθώς οι κυβερνήσεις κατέβαλαν προσπάθειες να προστατεύσουν τους καταναλωτές και τους παραγωγούς από τις παγκόσμιες κρίσεις και τον υψηλό πληθωρισμό. Ωστόσο, ο Οργανισμός υπογραμμίζει πως μόνο ένα μικρό ποσό κατευθύνθηκε σε μακροπρόθεσμους στόχους, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, και άλλες προκλήσεις των συστημάτων τροφίμων.

Ειδικότερα, κατά την περίοδο 2020-2022, οι μεμονωμένοι παραγωγοί έλαβαν 630 δισ. δολάρια ετησίως ως στήριξη, από 525 δισ. δολάρια που είχαν λάβει πριν από την πανδημία (2017-2019). Πάνω από τα μισά χρήματα (333 δισ. δολάρια ετησίως) καταβλήθηκαν από τους καταναλωτές μέσω των συνοριακών δασμών και άλλων πολιτικών που ωθούν τις εγχώριες τιμές πάνω από τις τιμές αναφοράς. Τα υπόλοιπα (297 δισ. δολάρια ετησίως) καταβλήθηκαν από τους φορολογούμενους μέσω δημοσιονομικών μέτρων, όπως επιδοτήσεις για τη χρήση λιπασμάτων και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και πληρωμές που έγιναν με βάση την παραγωγή ή την έκταση γης.

Στρεβλώσεις

Όπως επισημαίνεται από τον ΟΟΣΑ, η συνεχής προβολή των μέτρων στήριξης της αγοράς σε πολλές χώρες, μαζί με άλλες μορφές στήριξης που δυνητικά προκαλούν στρεβλώσεις στην παραγωγή και στην αγορά, ή ειδικά στα εμπορεύματα, αποθαρρύνουν τις αλλαγές στα συστήματα παραγωγής. Αυτοί οι τύποι στήριξης προκαλούν, επίσης, στρεβλώσεις στις διεθνείς αγορές.

«Τέτοια μέτρα», αναφέρει ο γραμματέας του ΟΟΣΑ, Mathias Cormann, «αλλάζουν το εμπόριο, τις επενδύσεις και την παραγωγή, υπονομεύοντας τόσο την αξία της πρόσβασης στην αγορά όσο και τα οφέλη των ανταγωνιστικών αγορών και του ανοιχτού εμπορίου. Μπορούν, επίσης, να είναι επιβλαβή για το περιβάλλον, καθώς συχνά βλάπτουν την ποιότητα του νερού και τη βιοποικιλότητα και ενδέχεται να αυξήσουν τη χρήση των πόρων και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις για να διασφαλιστεί ότι η κρατική υποστήριξη για τη γεωργία και άλλες βιομηχανίες δεν μας εμποδίζει να επιτύχουμε τους παγκόσμιους στόχους μας για το κλίμα».

Οι κυβερνήσεις των 54 χωρών, που αναφέρονται στην έκθεση, έχουν υιοθετήσει σχεδόν 600 μέτρα για την προσαρμογή της γεωργίας στην κλιματική αλλαγή. Ο ΟΟΣΑ, όμως, προειδοποιεί ότι απαιτείται περαιτέρω δράση. Όπως αποκαλύπτει, το μερίδιο που αφιερώνεται στην καινοτομία, στη βιοασφάλεια ή στις υποδομές μειώθηκε στο 12,5% της συνολικής υποστήριξης την περίοδο 2020-2022, από 16% που ήταν πριν από δύο δεκαετίες.

Πολιτική ατζέντα

Ο ΟΟΣΑ καθορίζει μια πολιτική ατζέντα έξι σημείων για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των συστημάτων γεωργίας και τροφίμων, αυξάνοντας παράλληλα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα του κλάδου:

1. Σταδιακή κατάργηση μέτρων που εμποδίζουν την προσαρμογή της παραγωγής, όπως η στήριξη των τιμών και άλλες πολιτικές που στοχεύουν σε συγκεκριμένα προϊόντα που εντείνουν την ακαμψία των συστημάτων τροφίμων.

2. Προτεραιότητα στο να συμμετάσχει η κάθε κυβέρνηση στη διαχείριση κινδύνων της γεωργίας.

3. Στοχευμένες παρεμβάσεις που υποστηρίζουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στη μετάβαση του κλάδου σε πιο βιώσιμα και ανθεκτικά συστήματα γεωργίας και τροφίμων.

4. Λήψη μέτρων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας.

5. Ενίσχυση του συστήματος παροχής γεωργικής γνώσης και καινοτομίας και εστίασή του στη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.

6. Παροχή κινήτρων για την προμήθεια δημόσιων αγαθών, όπως η διατήρηση της βιοποικιλότητας ή άλλες υπηρεσίες οικοσυστήματος.