Πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πήρε το Περιφερειακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2021-2027, συνολικού προϋπολογισμού 285,6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 50% προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (105,8 εκατ. ευρώ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (36,9 εκατ. ευρώ) και το υπόλοιπο 50% από το ελληνικό Δημόσιο.
Κεντρικός στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση και η διαφοροποίηση του παραγωγικού συστήματος της περιφέρειας με την υιοθέτηση μιας στρατηγικής διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας των πόρων και η ενίσχυση της χωρικής και κοινωνικής συνοχής προς όφελος των κατοίκων και των επισκεπτών της.
Επόμενα βήματα
Σύμφωνα με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑ), το επόμενο διάστημα θα συγκροτηθεί η Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος, η οποία θα συνεδριάσει το φθινόπωρο για να εγκρίνει τα κριτήρια και τις διαδικασίες για την αξιολόγηση και την επιλογή των πράξεων.
Μετά την εξειδίκευση των δράσεων, το πρόγραμμα θα μπει στη φάση υλοποίησης πριν από το τέλος του έτους, με τη δημοσιοποίηση των πρώτων προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων προς ένταξη. Προτεραιότητα θα δοθεί σε δράσεις που υπάρχουν μεταφερόμενα έργα, έργα δηλαδή που ξεκίνησαν στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, καθώς και ώριμα έργα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι άμεσα προγραμματίζεται η δημοσιοποίηση πρόσκλησης για την υποβολή Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, καθώς και η ανάθεση εκπόνησης των σχεδίων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης για τα μικρά νησιά της περιφέρειας.
Προκλήσεις
Η οικονομία της ΠΝΑ κυριαρχείται από τον τριτογενή τομέα παραγωγής, που παράγει περισσότερο από το 85% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της τοπικής οικονομίας. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στον τουρισμό και στο εμπόριο, που συνδέεται άμεσα με τον τουρισμό, και μαζί συνεισφέρουν περίπου το 50% της παραγόμενης ΑΠΑ. Σε δεύτερο πλάνο έρχεται ο κλάδος της μεταποίησης.
Η περιφέρεια έχει οξυμένες ανάγκες σε πόσιμο νερό λόγω τόσο της μειωμένης ποσότητας υδατικών πόρων, που οφείλεται στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της, όσο και της αύξησης του πληθυσμού της κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Ο πολυνησιωτικός χαρακτήρας, αλλά και η έντονη τουριστική δραστηριότητα, συνεπάγονται ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες σε λιμενικές υποδομές, για την ενίσχυση της σύνδεσης με την υπόλοιπη χώρα και των νησιών μεταξύ τους.
Υπάρχει επίσης ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας και της ασφάλειας του οδικού δικτύου, των συνδέσεων με τις πύλες εισόδου-εξόδου και με τα σημεία τουριστικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Σημαντική πρόσκληση αποτελεί η βελτίωση της ασφάλειας του οδικού δικτύου, καθώς η ΠΝΑ παρουσιάζει τον 2ο υψηλότερο δείκτη ατυχημάτων/εκατ. κατοίκους για το 2019 (1.258,6 ατυχήματα), ήταν δε πρώτη στην κατάταξη με βάση τον δείκτη του αριθμού νεκρών/εκατ. κατοίκους (113,4). Σημαντική εξακολουθεί να είναι και η ανάγκη στήριξης των δομών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, καθώς και συνέχισης της αναβάθμισης υποδομών και ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού του συνόλου των νοσοκομειακών μονάδων κ.ά.
Δράσεις
Το Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2021-2027» διαρθρώνεται σε οκτώ προτεραιότητες, που περιλαμβάνουν τις παρακάτω ενδεικτικές δράσεις:
1. Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας και παραγωγικού δυναμικού (23 εκατ. ευρώ):
✱ Ενίσχυση ερευνητικών υποδομών
✱ Συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων
✱ Ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών στους τομείς του πολιτισμού και τουρισμού και τηλεϊατρικής
✱ Ενίσχυση επενδύσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων
✱ Ενίσχυση ίδρυσης και λειτουργίας μικρομεσαίων επιχειρήσεων
2. Αειφορική ανάπτυξη και βιώσιμη διαχείριση των πόρων (64 εκατ. ευρώ):
✱ Ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτηρίων
✱ Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας
✱ Έργα προστασίας από τη διάβρωση ακτών
✱ Ολοκλήρωση υποδομών επεξεργασίας λυμάτων για οικισμούς Γ΄ Προτεραιότητας
✱ Δίκτυα αποχέτευσης, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων
✱ Δίκτυα ύδρευσης, μονάδες αφαλάτωσης
3. Βελτίωση της περιφερειακής προσβασιμότητας και ενίσχυση της κινητικότητας (32,8 εκατ. ευρώ):
✱ Αναβάθμιση λιμενικών υποδομών
✱ Βελτίωση εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου
✱ Οδική ασφάλεια
4. Ανάπτυξη και βελτίωση κοινωνικών υποδομών (40 εκατ. ευρώ):
✱ Υποδομές και εξοπλισμός εκπαίδευσης
✱ Υποδομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας
✱ Υποδομές και εξοπλισμός υγείας
✱ Υποδομές και υπηρεσίες εναλλακτικού τουρισμού
✱ Προστασία και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς
5. Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Ένταξη (72,2 εκατ. ευρώ):
✱ Δράσεις προώθησης της απασχόλησης
✱ Επιχορήγηση φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
✱ Δράσεις ένταξης στην αγορά εργασίας υπηκόων τρίτων χωρών και υπηρεσίες διαπολιτισμικής μεσολάβησης
✱ Δράσεις για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη ΑμεΑ στην εκπαίδευση
✱ Δράσεις για την κοινωνική ένταξη των Ρομά
✱ Κέντρα κοινότητας και δομές αντιμετώπισης φτώχειας
✱ Δομές παροχής υπηρεσιών φροντίδας και στέγασης ευάλωτων ατόμων
✱ Πρόγραμμα προσωπικού βοηθού ΑμεΑ
✱ Ενίσχυση υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (κινητές μονάδες, ιατρική φροντίδα στο σπίτι)
✱ Μονάδες ψυχικής υγείας
✱ Μονάδες αντιμετώπισης εξαρτήσεων
✱ Δομές φιλοξενίας αστέγων
✱ Υλοποίηση σχεδίων αποϊδρυματοποίησης
✱ Υποστήριξη παιδιών σε ανάγκη και προώθηση θεσμού αναδοχής
6. Ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη περιοχών (48 εκατ. ευρώ):
✱ Δράσεις βιώσιμης αστικής ανάπτυξης πόλεων με μόνιμο πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων
✱ Δράσεις ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης των μικρών νησιών της περιφέρειας, με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων.
7. Τεχνική Βοήθεια ΕΤΠΑ (3,7 εκατ. ευρώ)
8. Τεχνική Βοήθεια ΕΚΤ+ (1,6 εκατ. ευρώ)
Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης
Σημειώνεται ότι η περιφερειακή διάσταση της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης ενισχύει τη στροφή προς τον τουρισμό εμπειρίας, την αγροδιατροφή, την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες, καθώς και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Παράλληλα, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι έξυπνες μεταφορές, καθώς και η ενέργεια και η βιώσιμη ανάπτυξη, ενσωματώνονται ως οριζόντιοι υποστηρικτικοί τομείς, ενισχύοντας τον μετασχηματισμό των άλλων παραγωγικών τομέων προς την κατεύθυνση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης και της γαλάζιας οικονομίας.
