Τους τρόπους με τους οποίους οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με τις νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες μπορούν να αλλάξουν το αναπτυξιακό μοντέλο της Ελλάδας, αναλύει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Καρτάλης σε κείμενο πολιτικής που δημοσιεύθηκε στη διαΝΕΟσις.
“Οι ευκαιρίες που διανοίγονται σήμερα δύσκολα θα επαναληφθούν, τουλάχιστον για τα επόμενα 20 ή και 30 έτη” τονίζει ο κ. Καρτάλης. “Μέσα στην ύφεση και την πανδημία, εμφανίζεται μια μοναδική ευκαιρία η χώρα μας να μετασχηματίσει πλήρως το διοικητικό, οικονομικό και ενεργειακό της μοντέλο, ενώ μια σειρά από βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις επιτρέπουν την κεφαλαιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει το ευρωπαϊκό πλαίσιο”.
Σύμφωνα με την έρευνα του καθηγητή, το ενδεδειγμένο σχέδιο για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να λαμβάνει υπόψη τις ήδη ορατές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε μια σειρά από οικονομικούς τομείς, όπως η πρωτογενής παραγωγή, η έρευνα και η καινοτομία, και να ενσωματώνει τοπικές, περιφερειακές και εθνικές δράσεις και έργα υποδομής για την προσαρμογή σε αυτή.
Η ανάλυση των κλιματικών δεδομένων της έρευνας για την Ελλάδα αλλά και οι προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων για τις επόμενες τρεις δεκαετίες, διαμορφώνουν νέες προκλήσεις για την περιφερειακή ανάπτυξη. “Παράγοντες όπως η μεταβολή της εδαφικής υγρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες σε εθνικό επίπεδο, συμβάλλουν στην αναγνώριση πιέσεων στη γεωργία και επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό των μέτρων στήριξης της γεωργικής παραγωγής μέσα από διαχειριστικές δράσεις και έργα υποδομών για την ενίσχυση της υδροφορίας” σημειώνει ο κ. Καρτάλης.
Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η κατάρτιση ειδικών διαχειριστικών σχεδίων για την προστασία της γεωργικής παραγωγής με προτεραιότητα στις πεδινές περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας είναι ένα σημαντικό ζητούμενο που προκύπτει από την έρευνα.
“Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μέτρα και έργα υποδομής για τον δραστικό περιορισμό της διάχυσης αστικών χρήσεων καθώς και ενεργειακών υποδομών στη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, τον καθορισμό μέγιστου δυναμικού απόληψης σε συνάρτηση με την κατάσταση του υδροφόρου ορίζοντα καθώς και μέγιστου αριθμού ενεργών γεωτρήσεων με στόχο τη σταδιακή τους κατάργηση, τη βελτίωση των συστημάτων άρδευσης με στόχο την ελαχιστοποίηση απωλειών νερού από τα αρδευτικά δίκτυα, τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, την προώθηση έργων ορεινής υδρονομίας αλλά και την τιμολόγηση νερού και τον προσδιορισμό των κατάλληλων καλλιεργειών, ανάλογα με τις διαμορφούμενες κλιματικές συνθήκες” αναφέρεται στο κείμενο πολιτικής.
Τα σχέδια θα πρέπει να αξιοποιούν τις νεότερες πρόνοιες της αναθεωρημένης ΚΑΠ, μέσω των Πράσινων Άμεσων Ενισχύσεων για τη διαχείριση των γεωργικών εκτάσεων και τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων. “Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η ερημοποίηση των γεωργικών εκτάσεων και αξιοποιούνται αποτελεσματικότερα οι υδατικοί πόροι, ιδιαίτερα σε περίοδο που ήδη καταγράφεται η μείωσή τους λόγω της κλιματικής αλλαγής”.
Το κείμενο καταλήγει σε 12 Παρεμβάσεις για μια “Πράσινη” Επανεκκίνηση της Ελληνικής Οικονομίας:
Βραχυπρόθεσμες:
1) Αναθεώρηση ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου της χώρας ώστε να λαμβάνει υπόψη τη διάσταση της κλιματικής αλλαγής.
2) Απλοποίηση του αδειοδοτικού πλαισίου για τη χωροθέτηση επενδύσεων, αλλά και άλλων διαδικασιών (άδειες παραγωγής ΑΠΕ, έγκρισης μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων κ.λπ.).
3) Θέσπιση εθνικών στόχων για την ενέργεια και την ενεργειακή απόδοση στις μεταφορές, τη βιομηχανία και το κτηριακό απόθεμα.
4) Νέο χωρικό σχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.
5) Διαμόρφωση σχεδίου προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για τον τουρισμό, αλλά και ειδικά για περιοχές που πλήττονται ήδη ή θα πληγούν περισσότερο τις επόμενες δεκαετίες.
6) Κατάρτιση ειδικών διαχειριστικών σχεδίων για την αγροτική παραγωγή σε ευάλωτες περιοχές όπως η Κεντρική Μακεδονία και η Θεσσαλία.
7) Κατάρτιση και εφαρμογή σχεδίων προσαρμογής των πόλεων στην κλιματική αλλαγή.
8) Ενσωμάτωση της κλιματικής παραμέτρου στον σχεδιασμό του προγράμματος νέων υποδομών.
Μεσοπρόθεσμες:
9) Ενίσχυση των κινήτρων για επενδύσεις που συμβάλλουν στην πορεία προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία μέχρι το 2050 (έργα αιολικά, υδροηλεκτρικά, αποθηκευτικά-αντλησιοταμίευσης κ.ά.).
10) Βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας με τη σταδιακή μείωση των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, την ενεργειακή διασύνδεση των νησιών και την προώθηση μονάδων αποθήκευσης της παραγόμενης από τις ΑΠΕ ενέργειας.
11) Δημιουργία μητρώου των επιχειρήσεων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα που θα πρέπει να προσαρμοστούν στην επικείμενη αυστηροποίηση του συστήματος δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
12) Αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για την ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία περιοχών και επενδύσεων από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να ενισχύονται επενδύσεις που μπορούν να υποστηρίξουν δράσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
