Την προσθήκη επιπλέον μέτρων στο έκτακτο πακέτο στήριξης αγροτών, που έχουν πληγεί από την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, σχεδιάζει το ΥΠΑΑΤ. Για την εφαρμογή, όμως, αυτού του επιπρόσθετου πακέτου ενίσχυσης, απαιτείται η τελική έγκριση από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Η ελληνική πλευρά δεν κρύβει πια τις προθέσεις της και ανοιχτά ποντάρει στην ενεργοποίηση της έκτακτης ενίσχυσης έως 5.000 ευρώ και στην παροχή ευελιξίας για τη χορήγηση της προκαταβολής των άμεσων ενισχύσεων μέσα στον Αύγουστο. Τα παραπάνω επιβεβαιώνει, εξάλλου, ο ίδιος ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μάκης Βορίδης μιλώντας στην «ΥΧ» μετά το πέρας του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας, την περασμένη Τετάρτη, 13 Μαΐου.
Ένα Συμβούλιο ιδιαίτερα κρίσιμο, με έντονο παρασκήνιο, διαφωνίες αλλά και συγκλίσεις, που διήρκεσε σχεδόν πέντε ώρες. Το κεντρικό μήνυμα, πάντως, που εξέπεμψε αυτήν τη φορά, είναι ότι η κρίση που προκάλεσε η πανδημία ανέδειξε όχι μόνο τον πρωτεύοντα ρόλο που διαδραματίζει για την Ευρώπη ο αγροδιατροφικός τομέας, αλλά πως μόνο με έναν ισχυρό προϋπολογισμό θα καταφέρει η ΚΑΠ να κρατήσει όρθιους τους Ευρωπαίους παραγωγούς.
Έκτακτη εφάπαξ ενίσχυση
Όλοι οι υπουργοί συμφώνησαν να προχωρήσει το μέτρο που προτείνει η Επιτροπή, τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν τα αδιάθετα κονδύλια για την αγροτική ανάπτυξη, ώστε να αποζημιωθούν οι γεωργοί και οι μικρές αγροδιατροφικές επιχειρήσεις –με ποσά έως 5.000 και 50.000 ευρώ αντίστοιχα–, κάνοντας αποδεκτή την τροποποίηση του κανονισμού 1305/2013.
Μάλιστα, όπως είπε χαρακτηριστικά η υπουργός Γεωργίας της Κροατίας και πρόεδρος του Συμβουλίου, Μαρίζα Βούκοβιτς, «αν και πολλές αντιπροσωπείες επισήμαναν ότι δεν θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, καθώς δεν έχουν πλέον διαθέσιμα κονδύλια, στήριξαν στην πλειονότητά τους την πρόταση. Και αυτή είναι ακριβώς μία πράξη αλληλεγγύης που ελπίζαμε να δούμε σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς». Πράγματι, υπάρχουν κράτη-μέλη που έχουν χρησιμοποιήσει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των κονδυλίων τους, όπως η Ιρλανδία (84%), ή ακόμα και το 100%, όπως η Λετονία.
Αύξηση του ποσοστού αξιοποίησης
Στον αντίποδα βρίσκονται τα κράτη-μέλη που όχι μόνο διαθέτουν κονδύλια στο ΠΑΑ τους, αλλά προτίθενται να αξιοποιήσουν όσο δυνατόν περισσότερα από αυτά. Οι υπουργοί της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Κύπρου και της Πολωνίας εξέφρασαν την άποψη πως πρέπει να αυξηθεί το ποσοστό αξιοποίησης των αδιάθετων πόρων από το 1%, που προτείνει η Κομισιόν, σε 2% τουλάχιστον.
Με βάση την πρόταση της Κομισιόν, δηλαδή «η στήριξη να περιορίζεται κατ’ ανώτατο όριο στο 1% της συνολικής συνεισφοράς του ΕΓΤΑΑ στο ΠΑΑ», για την Ελλάδα μπορεί να αξιοποιηθεί ένα ποσό ύψους 41 εκατ. ευρώ περίπου, όπως εξηγεί η ελληνική πλευρά. Εάν το ποσοστό αυξηθεί στο 2%, σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά θα μπορεί να διαθέσει 82 εκατ. ευρώ από το ΠΑΑ της για την έκτακτη ενίσχυση των παραγωγών.
Όπως διέρρευσε από το Συμβούλιο, ο κ. Βορίδης δήλωσε ότι απαιτείται 100% χρηματοδότηση από την ΕΕ για την εφαρμογή του μέτρου, ενώ η ρουμανική πλευρά έκανε ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας να αυξηθεί το ανώτατο όριο από τα 5.000 ευρώ σε 20.000 ευρώ για συγκεκριμένες κατηγορίες παραγωγών.
Σύμφωνα, πάντως, με την πρόταση τροποποίησης:
✱ Η στήριξη χορηγείται σε γεωργούς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού τομέα, εξαιρουμένων των προϊόντων αλιείας.
✱ Τα κράτη-μέλη οφείλουν να κατευθύνουν τη στήριξη στους δικαιούχους που πλήττονται περισσότερο από την κρίση, καθορίζοντας τους όρους επιλεξιμότητας και, ενδεχομένως, τα κριτήρια επιλογής, τα οποία πρέπει να είναι αντικειμενικά και να μην εισάγουν διακρίσεις, με βάση τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία. Στην περίπτωση των γεωργών, στα κριτήρια αυτά μπορούν να περιλαμβάνονται οι τομείς παραγωγής, οι τύποι καλλιέργειας, οι γεωργικές δομές, ο τύπος εμπορίας γεωργικών προϊόντων και ο αριθμός των εποχικών εργαζομένων. Στην περίπτωση των ΜμΕ μπορούν να περιλαμβάνονται οι τομείς, οι τύποι δραστηριότητας, ο τύπος των περιφερειών και άλλοι ειδικοί περιορισμοί.
✱ Η στήριξη λαμβάνει τη μορφή εφάπαξ ποσού που πρέπει να καταβληθεί έως τις 31/12/2020, χωρίς ωστόσο αυτό να έχει ακόμη κλείσει.
✱ Το επίπεδο των πληρωμών μπορεί να διαφοροποιείται ανά κατηγορίες δικαιούχων.
✱ Το ανώτατο ποσό της στήριξης δεν υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ ανά γεωργό και τα 50.000 ευρώ ανά ΜμΕ.
Η τελική έγκριση για το μέτρο αναμένεται τον επόμενο μήνα και μέχρι τα τέλη Ιουνίου οι αγρότες θα γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν για να επιδοτηθούν.
Προκαταβολή το καλοκαίρι
Έντονο πάντως είναι το παρασκήνιο όσον αφορά τις πιέσεις που δέχεται η Επιτροπή, προκειμένου –κατ’ εξαίρεση για το έτος 2020– να επιτρέψει τη χορήγηση προκαταβολής άμεσων ενισχύσεων πριν από το φθινόπωρο. Από την πλευρά της, η Κομισιόν επιμένει να κρατά τις συζητήσεις της ως επτασφράγιστο μυστικό ενώ, μετά την Ολλανδία, όλο και περισσότερα κράτη-μέλη φαίνεται να διατυπώνουν το αίτημα να βρεθεί μία νομική λύση προκειμένου οι δικαιούχοι παραγωγοί να λάβουν έστω ένα έναντι της προκαταβολής των άμεσων ενισχύσεών τους μέσα στο καλοκαίρι.
Όλοι γνωρίζουν ότι πρέπει πρώτα να κλείσει το ΟΣΔΕ και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες νόμιμα και γρήγορα, ως βασική προϋπόθεση χρήσης αυτής της δυνατότητας. Διαφορετικά, ελλοχεύει ο κίνδυνος του καταλογισμού και άλλων επιπτώσεων, για τις οποίες κανένας Ευρωπαίος υπουργός δεν είναι διατεθειμένος να πάρει την ευθύνη.
Για το ελληνικό υπουργείο, πάντως, η δυνατότητα παροχής έναντι της προκαταβολής μέσα στον Αύγουστο θα έδινε μία σημαντική ανάσα ρευστότητας στους παραγωγούς της χώρας, ειδικά δε σε όσους πλήττονται από την κρίση που έχει προκαλέσει η πανδημία. Και πάνω σε αυτό στηρίζει και την επιχειρηματολογία της. Προς το παρόν, το θέμα είναι υπό συζήτηση, χωρίς να αποκλείεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες να υπάρχουν εξελίξεις.
Απόσταξη Κρίσης
Η μεγαλύτερη αντιπαράθεση μεταξύ των υπουργών επικεντρώθηκε αφενός στη δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τη στήριξη της αγοράς, αφετέρου για την αξιοποίηση του Αποθεματικού Κρίσης. Οι υπουργοί, αν και χαιρέτισαν τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή, στην πλειονότητά τους τα χαρακτήρισαν ανεπαρκή. Δυσαρέσκεια εκφράστηκε κυρίως στο μέτρο ενίσχυσης της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, με τους περισσότερους να ζητούν την ενεργοποίησή του για τομείς όπως τα πουλερικά, το χοιρινό και το μοσχαρίσιο κρέας. Σε παρεμβάσεις τους, υπουργοί υποστήριξαν πως απαιτούνται πρόσθετα μέτρα στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων και του οίνου.
Η ελληνική πλευρά επικεντρώθηκε στο τελευταίο, με τον υπουργό να επισημαίνει πως «το κρασί έχει πληγεί σημαντικά». Ήδη, πάντως, το ΥΠΑΑΤ είναι έτοιμο να αξιοποίησει τον Κανονισμό για την ενεργοποίηση του μέτρου της Αποστάξεως Κρίσης. Το μέτρο αυτό στοχεύει στη διάθεση αποθεματοποιημένων ποσοτήτων οίνου για την παραγωγή αλκοόλης για υγειονομικούς σκοπούς.
Απαιτούνται πόροι
Κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου ζητήθηκε περαιτέρω χαλάρωση των ισχυόντων κανόνων της ΚΑΠ, σε σχέση με τους επιτόπιους ελέγχους ή την αύξηση της Συνδεδεμένης Ενίσχυσης, ενώ η πλειονότητα των υπουργών ξεκαθάρισε ότι χωρίς πρόσθετους οικονομικούς πόρους είναι σχεδόν αδύνατον να υποστηριχθεί επαρκώς ο αγροδιατροφικός τομέας. Έχοντας επίγνωση ωστόσο των δημοσιονομικών περιορισμών, οι υπουργοί τόνισαν ότι η Επιτροπή θα πρέπει να διερευνήσει όλες τις διαθέσιμες επιλογές και, κυρίως, να εξετάσει τα υπάρχοντα έσοδα.
Μερικοί ανέφεραν ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί το Αποθεματικό Κρίσης, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι πρέπει να εξαντληθούν πρώτα όλες οι άλλες επιλογές. Πάντως, ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, δεν άφησε τελικά πολλά περιθώρια συζήτησης, τονίζοντας ότι αυτήν τη στιγμή το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό και είναι σχεδόν αδύνατο να χρησιμοποιηθεί το αποθεματικό. Παραδέχτηκε, ωστόσο, για άλλη μία φορά ότι πρέπει να αλλάξει η φιλοσοφία του Αποθεματικού, καθώς πρόκειται για ένα ευαίσθητο πολιτικό θέμα, αφού αφορά χρήματα των ίδιων των παραγωγών. Συντάχθηκε δε με τους υπουργούς στην άποψη ότι η νέα ΚΑΠ απαιτεί έναν ισχυρό προϋπολογισμό και είναι ανάγκη να ανοίξει διεξοδικά ο διάλογος για την εφαρμογή περισσότερων εργαλείων διαχείρισης κινδύνου.
ΟΣΔΕ 2020
|
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
την Παρασκευή 15 Μαΐου 2020
