Τα ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν την παραγωγή τροφίμων. Οι πυρκαγιές καίνε τη Μεσόγειο μετά από μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Τα ποτάμια στεγνώνουν, τα εδάφη διαβρώνονται και οι καλλιέργειες αντιμετωπίζουν την ολοένα και μεγαλύτερη εισβολή εχθρών και ασθενειών. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, το κόστος των τροφίμων εκτοξεύεται, ενώ τα εισοδήματα των αγροτών μειώνονται, με τις κοινωνικές εντάσεις να αυξάνονται. Το βασικό συστατικό για πολλά είδη διατροφής, το φοινικέλαιο, πλήττεται ως παραγωγή και τα έθνη επιβάλλουν απαγόρευση στην εξαγωγή του στην ΕΕ. Οι καλλιέργειες σόγιας και καλαμποκιού στη Βόρεια και Νότια Αμερική δεν είναι πια το ίδιο παραγωγικές. Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές δαπάνες μεταφορών και ηλεκτρικής ενέργειας φτάνουν στα ύψη.
Μην ανησυχείτε, το παραπάνω σενάριο δεν συμβαίνει στα αλήθεια, τουλάχιστον ακόμα. Αυτά τα γεγονότα ήταν μέρος ενός φανταστικού, αλλά άκρως ρεαλιστικού εργαστηρίου του έργου Food Alert για τον έλεγχο της αντοχής του ευρωπαϊκού συστήματος τροφίμων ενάντια στα κλιματικά φαινόμενα και τους κραδασμούς. Περισσότεροι από 60 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων επαγγελματιών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, της βιομηχανίας, της κοινωνίας των πολιτών, της ακαδημαϊκής κοινότητας και των μέσων ενημέρωσης, επιφορτίστηκαν με την ανάπτυξη πρακτικών πολιτικών απαντήσεων σε μία ενδεχόμενη μελλοντική επισιτιστική κρίση που θα προκύψει από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ασκήσεις προσομοίωσης
Οι ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς, όπως τα χρηματοοικονομικά συστήματα. Ωστόσο, αυτή είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται μια τέτοιου είδους προσομοίωση επισιτιστικής κρίσης υπό το πλαίσιο της επίτευξης της βιωσιμότητας του ευρωπαϊκού συστήματος τροφίμων. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν βίντεο από τη φανταστική διατροφική κρίση που εκτυλίσσεται και τους δόθηκε μια διαδραστική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα.
Τους ανατέθηκαν ρόλοι σε διαφορετικά σενάρια και συνθήκες για το σύστημα τροφίμων, την παραγωγή, το εμπόριο και την κατανάλωση. Δουλεύοντας σε υποομάδες, οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν 12 πολιτικές ιδέες για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των διατροφικών «στρες» σε διαφορετικό χρονικό πλαίσιο.
Στο πλαίσιο του έργου, περισσότεροι από 60 συμμετέχοντες επιφορτίστηκαν με την ανάπτυξη πρακτικών πολιτικών απαντήσεων σε μία ενδεχόμενη μελλοντική κρίση που θα
προκύψει από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Ο ρόλος της καινοτομίας
Η καινοτομία στο χωράφι, αλλά και η τεχνολογία τροφίμων μπορούν να συμβάλουν στη μεταμόρφωση του ευρωπαϊκού αγροδιατροφικού συστήματος. Αυτή είναι και μία από τις προτάσεις των συμμετεχόντων στο εργαστήριο για τη βελτίωση της κατάστασης στον ευρωπαϊκό αγροτικό τομέα και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Όπως τονίζουν, για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη υγεία του εδάφους και της φύσης, χρειάζονται νέοι μηχανισμοί για τη στήριξη των αγροτών στη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές τόσο οικονομικές όσο και εκπαιδευτικές.
Επιπλέον, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι το βάρος για τη μετάβαση σε πιο αναγεννητικά συστήματα τροφίμων θα πρέπει να μοιραστεί σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των τροφίμων. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις μπορούν, επίσης, να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας και στη μείωση των επιπτώσεων μιας πιθανής επισιτιστικής κρίσης.
Ακόμη, οι συμμετέχοντες εστιάζουν στην αύξηση των επενδύσεων στην καινοτομία τροφίμων και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη εναλλακτικών πρωτεϊνών. Η μείωση της σχετικά μεγάλης εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές πρωτεϊνών και η διαφοροποίηση των πηγών πρωτεΐνης για ζωοτροφές και τρόφιμα θα μπορούσαν να αυξήσουν σημαντικά την ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια, τονίζουν οι συμμετέχοντες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το αναγνώρισε αυτό και ενέκρινε το ψήφισμα για την ευρωπαϊκή στρατηγική πρωτεϊνών, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει δράση για την ενίσχυση της παραγωγής πρωτεϊνών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τους ίδιους, θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν μεγάλες επενδύσεις για την ανάπτυξη καινοτόμων φυτικών πρωτεϊνικών προϊόντων. Αυτά θα ήταν δυνατόν, επίσης, να περιλαμβάνουν προϊόντα που παράγονται βιομηχανικά, δεδομένου του υψηλού αποτυπώματος άνθρακα της χερσαίας παραγωγής.
Τέλος, για την προώθηση της καινοτομίας στον συγκεκριμένο τομέα, οι συμμετέχοντες τονίζουν ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα ειδικά αποκλειστικό ταμείο καινοτομίας για την ποικιλομορφία των πρωτεϊνών.
Οδικός χάρτης για θωράκιση και ενδυνάμωση
Εκτός από τον τομέα της καινοτομίας, οι συμμετέχοντες εστίασαν και σε άλλες προτάσεις πολιτικής για την επίτευξη ενός πιο ανθεκτικού συστήματος τροφίμων. Συγκεκριμένα, κατέγραψαν τις εξής:
✱ Δημιουργία κοινού μηχανισμού αγορών στην ΕΕ.
✱ Περαιτέρω ενίσχυση των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών, όπως τα όσπρια και οι ελαιούχοι σπόροι, μέσω των επιδοτήσεων.
✱ Δημιουργία προγράμματος για την αναβάθμιση των αποθεμάτων τροφίμων.
✱ Προσέγγιση ευάλωτων πληθυσμών σε περιόδους κρίσης.
✱ Ενίσχυση συνολικά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Κρίσεων Επισιτιστικής Ασφάλειας (EFSCM).
✱ Αποτροπή της υπερβολικής κερδοσκοπίας στα τρόφιμα.
✱ Υποστήριξη των περιφερειακών αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας.
Όλες οι προτάσεις καταγράφονται αναλυτικά στην έκθεση που έχει δημοσιευθεί στο πλαίσιο του έργου, στην ιστοσελίδα foodalert.socialsimulations.org.
