Το 2023 είχε οριστεί ως Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, βάζοντας στο προσκήνιο τον κεντρικό ρόλο της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων για την πρόοδο των κοινωνιών σε όλη την Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη παρουσιάζει ισχυρά επίπεδα επάρκειας δεξιοτήτων, 19 ευρωπαϊκές χώρες καταλαμβάνουν την υψηλότερη κατάταξη στον κόσμο, η ανάπτυξη δεξιοτήτων στο σύστημα τροφίμων εξακολουθεί να απαιτεί ενίσχυση για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός EIT-Food, o αγροδιατροφικός τομέας χαρακτηρίζεται από κατακερματισμένες εκτάσεις, μικρές επιχειρήσεις και παραδοσιακά χαμηλά επίπεδα επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη. Επίσης, πάνω από τα 3/4 των εταιρειών στην ΕΕ δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εργαζομένων με τις απαραίτητες δεξιότητες, ενώ μόνο το 37% των ενηλίκων εκπαιδεύεται σε τακτική βάση.
Το επίπεδο εκπαίδευσης των αγροτών στην Ελλάδα
Στα παραπάνω στοιχεία έρχονται να προστεθούν τα δεδομένα για τα επίπεδα εκπαίδευσης των αγροτών. Συγκεκριμένα, περισσότεροι από εννέα στους δέκα αρχηγούς εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα, δηλαδή το 94,1%, ασκούν το αγροτικό επάγγελμα, έχοντας μόνο πρακτική εμπειρία, την εμπειρία δηλαδή που απέκτησαν από την απασχόλησή τους στο χωράφι, με το ποσοστό των επικεφαλής εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει ανώτερη/ανώτατη αγροτική εκπαίδευση στη χώρα να είναι μόλις στο 0,7%.
Αυτά είναι, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα από τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, που δημοσιεύθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023 και αφορούν το 2020. Σε χαμηλά επίπεδα βρίσκεται και το ποσοστό των αρχηγών εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει βασική αγροτική εκπαίδευση στην Ελλάδα, καθώς φτάνει στο 5,2%. Όσον αφορά τον μέσο όρο της Ευρώπης, το ποσοστό των αρχηγών εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση ανέρχεται στο 10,2%, βασική εκπαίδευση στο 17,5% και πρακτική εμπειρία στο 72,4%.
Στην ίδια θέση από το 2018
Απογοήτευση προκαλεί το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει καταγράψει καμία πρόοδο σχετικά με τα επίπεδα των καταρτισμένων αγροτών από το 2018. Σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε παρουσιάσει η «ΥΧ», βασιζόμενη στους δείκτες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η εικόνα με μικρές αποκλίσεις παραμένει ίδια στα ποσοστά των αρχηγών εκμεταλλεύσεων.
Συγκεκριμένα, το 93,9% των αγροτών το 2018 βασιζόταν στην εμπειρική γνώση για να ολοκληρώσει τις αγροτικές δραστηριότητές του, το 5,5% είχε ολοκληρώσει κάποια βασική αγροτική εκπαίδευση, ενώ μόνο το 0,6% του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας είχε πλήρη αγροτική κατάρτιση. Η εικόνα αυτή πρέπει να ταρακουνήσει τόσο τους αγρότες όσο και τους φορείς χάραξης πολιτικής για το τι πρέπει να αλλάξει σχετικά με την εκπαίδευση και τους τρόπους που αυτή παρέχεται στους αγρότες.
Γιατί είναι σημαντική η εκπαίδευση στον αγροδιατροφικό τομέα
Η εκπαίδευση είναι το θεμέλιο της προόδου, όπως επισημαίνει το EIT-Food, ιδιαίτερα σε έναν κλάδο τόσο απαραίτητο όσο το σύστημα τροφίμων. Ένα καλά ενημερωμένο και υψηλής ειδίκευσης εργατικό δυναμικό είναι καλύτερα εξοπλισμένο ώστε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που θέτουν η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη πόρων και οι διαρκώς εξελισσόμενες απαιτήσεις ενός αυξανόμενου πληθυσμού και των ζητημάτων δημόσιας υγείας που σχετίζονται με τη διατροφή.
Επίσης, τα άτομα που αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους είναι πιο πιθανό να καινοτομήσουν, συμβάλλοντας σε ένα πιο βιώσιμο, ανθεκτικό και υγιεινό σύστημα τροφίμων μακροπρόθεσμα. Όπως τονίζεται, ο ψηφιακός μετασχηματισμός στο διατροφικό σύστημα θα φέρει την ανάγκη για εκσυγχρονισμό των δεξιοτήτων, καθώς και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Πιο αναλυτικά, περίπου το 40% όλων των εργαζομένων παγκοσμίως θα χρειαστεί το επόμενο διάστημα να ανανεώσει τις δεξιότητές του για να συμβαδίσει με τα νέα εργαλεία και τις διαδικασίες, και το 94% των επικεφαλής επιχειρήσεων αναμένει από τους υπαλλήλους του να αποκτήσουν νέες δεξιότητες στην εργασία τους.
Σύμφωνα με το EIT-Food, οι δεξιότητες που καλύπτουν τομείς όπως η γεωργία, η επιχειρηματικότητα, η πολιτική, η υγειονομική περίθαλψη, η διατροφή και η προσαρμογή του κλίματος, αποτελούν τα δομικά στοιχεία πάνω στα οποία μπορεί να αναπτυχθούν προγράμματα σπουδών σε όλες τις περιοχές της Ευρώπης.
Για παράδειγμα, ενώ πολλοί συμφωνούν ότι οι γεωργικές πρακτικές πρέπει να γίνουν πιο αναγεννητικές, το βάρος για την πραγματοποίηση αυτής της αλλαγής δεν μπορεί να πέσει μόνο στους ώμους των αγροτών. Οι αγροτικές κοινότητες της Ευρώπης πρέπει να υποστηριχθούν για την ανάπτυξη των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους, με την πρόσβαση αγροτών κάθε ηλικίας και υπoβάθρου στην εκπαίδευση να είναι κρίσιμης σημασίας.
Περισσότεροι από εννέα στους δέκα αρχηγούς εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα, δηλαδή το 94,1%, ασκούν το αγροτικό επάγγελμα, έχοντας μόνο πρακτική εμπειρία, την εμπειρία δηλαδή που απέκτησαν από την απασχόλησή τους στο χωράφι, με το ποσοστό των επικεφαλής εκμεταλλεύσεων που έχουν λάβει ανώτερη/ανώτατη αγροτική εκπαίδευση στη χώρα να είναι μόλις στο 0,7%.
