Η ισορροπία ανάμεσα στην παράδοση και την εξέλιξη είναι μια μορφή τέχνης, την οποία γνωρίζουν πολύ καλά οι αμπελουργοί στο Αμύνταιο. Διατηρώντας έναν παραδοσιακό χαρακτήρα, ενσωματώνουν σύγχρονες τεχνολογίες στην καλλιέργεια και δημιουργούν με αυτόν τον τρόπο ένα προϊόν, το οποίο έχει τις ρίζες του στο παρελθόν, μα είναι, παράλληλα, σύγχρονο και περιβαλλοντικά βιώσιμο.
Ο λόγος για τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ευρύτερης Περιοχής Αμυνταίου (ΑΣΕΠΑ), ο 
οποίος συμμετέχει στο συγχρηματοδοτούμενο έργο «Στάφυλος», που στοχεύει στην αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής για την ανάπτυξη και εφαρμογή λύσεων ευφυούς γεωργίας στην αμπελουργία. Με σύμμαχο το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense της εταιρείας NEUROPUBLIC, οι αμπελουργοί του συνεταιρισμού έχουν καταφέρει να μειώσουν σε αριθμό τις εφαρμογές νερού άρδευσης και φυτοφαρμάκων διατηρώντας, όμως, την υψηλή ποιότητα του παραγόμενου κρασιού.
Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» η Διαμάντω Κρητικού, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΑΣΕΠΑ, αμπελουργός και μέλος στο προεδρείο του οινοποιείου του Αμυνταίου, «η ευφυής γεωργία για τον συνεταιρισμό είναι μονόδρομος, καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι εάν δεν εξελιχθούμε δεν θα μπορέσουμε να συμβαδίσουμε με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του μέλλοντος. Συγκεκριμένα, το συνεταιριστικό οινοποιείο πρωτοπορεί από το 1959, φτιάχνοντας το πρώτο αφρώδες κρασί στην περιοχή και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και την οικονομία του τόπου. Στηρίζοντας ανέκαθεν τους παραγωγούς, ο ΑΣΕΠΑ αποφάσισε να εφαρμόσει την ευφυή γεωργία στους αμπελώνες της, μέσω της συμμετοχής του στο συγκεκριμένο έργο».
Η επιλογή του αμπελώνα και οι τεχνολογίες
«Αριθμώντας άνω του ενός εκατομμυρίου στρέμματα, ο ελληνικός αμπελώνας έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για τη χώρα και την αγροτική οικονομία, με τον συνολικό́ αριθμό́ των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων να εμφανίζει ανοδική τάση την τελευταία δεκαετία», επισημαίνει στην «ΥΧ», ο Άγγελος Πατάκας, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Πατρών και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, εξηγώντας τον λόγο επιλογής της καλλιέργειας για την εφαρμογή τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας.
Ο ίδιος προσθέτει, επίσης, ότι «ο διαρκώς εντεινόμενος ανταγωνισμός που αντιμετωπίζουν τα παραγόμενα προϊόντα του αμπελιού στην εγχώρια και διεθνή αγορά, αλλά και η αναγκαιότητα αντιμετώπισης νέων προκλήσεων (έλλειψη αρδευτικού νερού, κλιματική αλλαγή, απαίτηση για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της καλλιέργειας κ.ά.) καθιστούν απαραίτητη την υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων στην παραγωγική διαδικασία».
Με βάση, λοιπόν, τα παραπάνω, αγροτεμάχια του συνεταιρισμού έχουν εξοπλιστεί πλήρως με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Όπως εξηγεί στην «ΥΧ», ο Ελευθέριος Πετράκης, υπεύθυνος διαχείρισης έργου από την εταιρεία NEUROPUBLIC, «στο πλαίσιο του «Στάφυλος» χρησιμοποιούνται όλες οι τεχνολογικές συνιστώσες του συστήματος gaiasense, δηλαδή το λογισμικό, οι τηλεμετρικοί σταθμοί που βρίσκονται εγκατεστημένοι στα πειραματικά αγροτεμάχια, οι αισθητήρες για μετρήσεις εδαφοκλιματικών παραμέτρων και παραμέτρων που σχετίζονται με το φύλλωμα του αμπελιού, τα υπολογιστικά συστήματα, οι μέθοδοι επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων».
Οφέλη για τους παραγωγούς
Για τη στρατηγική θέση εγκατάστασης των μετεωρολογικών σταθμών κάνει λόγο η κα Κρητικού, επισημαίνοντας ότι έχουν εγκατασταθεί σε δύο διαφορετικά σημεία των καλλιεργούμενων εκτάσεων, ώστε να καλύψουν ένα μεγάλο ποσοστό στρεμμάτων. «Στόχος μας είναι οι συμβουλές να φτάσουν σε όσους περισσότερους αμπελουργούς γίνεται για να επωφεληθούν από την εφαρμογή της τεχνολογίας. Με τις συμβουλές που παρέχει το σύστημα gaiasense και την επιτόπια παρακολούθηση από τον αρμόδιο γεωπόνο του ΑΣΕΠΑ, έχουμε καταφέρει να εξοικονομήσουμε νερό και να μειώσουμε ραντίσματα, κάνοντας στοχευμένες εφαρμογές. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η ποιότητα παραμένει σε υψηλά επίπεδα», αναφέρει.
Από τη μεριά του, εξηγώντας τη σημασία των δεδομένων, ο κ. Πατάκας τονίζει ότι «τα δεδομένα που συλλέγονται χρησιμοποιούνται για την έκδοση συμβουλών προς τους αμπελοκαλλιεργητές, που τους πληροφορούν εγκαίρως και με ακρίβεια τόσο για τις ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία (λίπανση) των αμπελώνων όσο και για τη βέλτιστη ποσότητα και τον καταλληλότερο χρόνο εφαρμογής των φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και του αρδευτικού νερού».
Επίσης, αναμένονται οφέλη όπως:
✱ Η διασφάλιση της βιωσιμότητας της αμπελοκαλλιέργειας και η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων στο χωράφι.
✱ Η μείωση του κόστους παραγωγής, μέσω της δραστικής μείωσης των εισροών (λιπάσματα, αρδευτικό νερό, φυτοπροστατευτικά προϊόντα) κατά την παραγωγική διαδικασία και, συνεπώς, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων.
✱ Η εκπαίδευση και εξοικείωση των αμπελοκαλλιεργητών σε θέματα ευφυούς γεωργίας.
✱ Η προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και του οικοσυστήματος του αμπελώνα.
Τα παραπάνω οφέλη παρουσιάστηκαν και στην ημερίδα που έλαβε χώρα στις 26 Ιανουαρίου 2024 για την ενημέρωση των αμπελουργών στο Αμύνταιο. Όπως τονίζει ο κ. Πετράκης, «η ημερίδα πραγματοποιήθηκε με γνώμονα την ενημέρωση των παραγωγών και των τοπικών φορέων σε θέματα που αφορούν την εφαρμογή της ευφυούς γεωργίας στην Ελλάδα, δίνοντας έμφαση στην καλλιέργεια της αμπέλου. Παράλληλα, παρουσιάστηκε μέρος των αποτελεσμάτων που έχουν προκύψει από τη μέχρι τώρα πορεία υλοποίησης του επιχειρησιακού σχεδίου.
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι παραγωγοί παρακολούθησαν με ενδιαφέρον τις ομιλίες και τις συζητήσεις που ακολούθησαν, αναγνωρίζοντας τα πολλαπλά οφέλη και τις προοπτικές που μπορούν να προσφέρουν οι λύσεις ευφυούς γεωργίας στον αμπελοοινικό τομέα.
Φορείς
Στην Επιχειρησιακή Ομάδα «Στάφυλος» συμμετέχουν η NEUROPUBLIC, η οποία συντονίζει το έργο, η εταιρεία GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, το Εργαστήριο Φυτικής Παραγωγής από το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ευρύτερης Περιοχής Αμυνταίου (ΑΣΕΠΑ) και η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Κορινθίας ΑΕΣ ΑΕ (ΕΑΣΚ).
Το έργο «Στάφυλος» (Κωδ. Έργου Μ16ΣΥΝ2- 00333) χρηματοδοτείται από το Μέτρο 16 – Συνεργασία, Υπομέτρο 16.1-16.2 «Ίδρυση και λειτουργία Επιχειρησιακών Ομάδων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας», στο πλαίσιο της Δράσης 2 «Υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου των επιχειρησιακών ομάδων για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας». Η συγκεκριμένη ενέργεια υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) της Ελλάδας 2014-2020, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
