Τη συμβολή και τη γνώση των πολιτών για τα άγρια οπωροφόρα δέντρα ζητά ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ

Οδηγός για τη σύγχρονη επιστήμη καλείται να γίνει η παραδοσιακή γνώση, προκειμένου να διατηρηθούν και να αξιοποιηθούν η βιοποικιλότητα, ο φυτικός γενετικός πλούτος της χώρας μας, αλλά και η πολιτισμική μας κληρονομιά.

Με αυτήν την οπτική, ερευνητές του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ κατάρτισαν ένα ειδικό ερωτηματολόγιο για την καταγραφή και τη διατήρηση των αυτοφυών («άγριων») συγγενών οπωροφόρων δέντρων στην Ελλάδα και προσκαλούν όλους όσοι έχουν κάποια μνήμη, εμπειρία, παραδοσιακή γνώση ή πληροφορίες από παλαιότερους να τη μοιραστούν μαζί τους. Ανάλογη διαδικασία θα γίνει και με τη μέθοδο των προσωπικών συνεντεύξεων. Σημαντική, ωστόσο, θα είναι η συμβολή και αυτών που δεν γνωρίζουν για τα αυτοφυή δέντρα, καθότι θα διαπιστωθεί σε τι επίπεδο είναι η σχετική γνώση σήμερα στη χώρα μας, όπως κι αν αυτά κινδυνεύουν να αφανιστούν.

Στο επίκεντρο της επιστημονικής έρευνας βρίσκονται τα πυρηνόκαρπα και τα γιγαρτόκαρπα, οι άγριες αχλαδιές, δαμασκηνιές, βερικοκιές, αμυγδαλιές, μηλιές, κερασιές, δηλαδή δέντρα που έχουν σήμερα μεγάλη οικονομική σημασία, όπως τονίζει η διευθύντρια Ερευνών στον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Δρ Παυλίνα Δρογούδη. «Τα δέντρα αυτά μας ενδιαφέρουν για να εντοπίσουμε την ποικιλότητα που υπάρχει στη φύση και να δημιουργήσουμε οπωρώνες σε διαφορετικά μέρη, οι οποίοι θα περιλαμβάνουν αυτά τα φυτά, τα οποία αποτελούν σημαντικούς γενετικούς πόρους που μπορούν να συμβάλουν στη βιωσιμότητα των γεωργικών καλλιεργειών ειδικά λόγω των νέων προκλήσεων που φέρνει η κλιματική αλλαγή», τονίζει η Δρ Δρογούδη.

Ο οπωρώνας στο ΙΓΒ & ΦΠ

Η αξιοποίηση της γενετικής ποικιλότητας είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της βελτίωσης των καλλιεργειών και τη διασφάλιση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. Έτσι, έχουν δημιουργηθεί σχετικοί πιλοτικοί οπωρώνες στη Ρουμανία, στη Γαλλία, που υφίσταται εδώ και τέσσερα χρόνια, και στην Ελλάδα που δημιουργήθηκε φέτος στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων (ΙΓΒ & ΦΠ), Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δέντρων. Έχουν συγκεντρωθεί άτομα από διάφορα μέρη της Ελλάδας, όπως Κιλκίς, Λέσβο, Πελοπόννησο και Κρήτη. «Στον ελληνικό οπωρώνα, η συλλογή αναφοράς σχετίζεται με τους γενότυπους άγριας βερικοκιάς. Αξιολογούνται σε συνθήκες καταπόνησης.

Η αξιοποίηση της γενετικής ποικιλότητας είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της βελτίωσης των καλλιεργειών και τη διασφάλιση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών

Είναι πολύ ενδιαφέρον πως στα φυτά αυτά υπάρχει τόσο μεγάλη ποικιλότητα στα χαρακτηριστικά τους, ενώ το εντυπωσιακό είναι πως ένας γενότυπος ανθίζει ανάλογα με τη φωτοπερίοδο και όχι με βάση το τι ψύχος δέχθηκε. Βρέθηκαν, επίσης, γενότυποι που έχουν ανθεκτικότητα στην ίωση «σάρκα». Θέλουμε αυτά τα γονίδια της ανθεκτικότητας να τα μεταφέρουμε στις καλλιεργούμενες ποικιλίες», επισημαίνει η Δρ Δρογούδη.

Το έργο FRUITDIV

Η έρευνα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του έργου FRUITDIV, μια σημαντική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, η οποία στοχεύει να παρακολουθήσει, να χαρακτηρίσει, να χρησιμοποιήσει, να διατηρήσει και να αξιοποιήσει την υπάρχουσα γενετική ποικιλότητα των άγριων συγγενών ειδών των καλλιεργούμενων οπωροφόρων δέντρων για την ανάπτυξη ανθεκτικών ποικιλιών.

«Όλα αυτά είναι στοχευμένα προγράμματα βελτίωσης. Μπορεί να μην παράγουμε τη δική μας ποικιλία, αλλά συμβάλλουμε στο να δημιουργηθούν νέες ανθεκτικές στις καταπονήσεις ποικιλίες. Έτσι, βρήκαμε σε διάφορα μέρη της χώρας αυτοφυή δέντρα, πήραμε τα φύλλα και αναλύουμε το DNA τους. Πήραμε, επίσης, καρπούς, τους οποίους διατηρούμε προς το παρόν και θα αποφασίσουμε τον επόμενο χρόνο, αναλόγως των αναλύσεων γενετικής, ποιους θα επιλέξουμε για να τους πολλαπλασιάσουμε και να τους διατηρήσουμε», καταλήγει η Δρ Δρογούδη. Το έργο FRUITDIV είναι πολυδιάστατο. Εκτός της σχετικής έρευνας, οι επιστήμονες του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ θα μελετήσουν ακόμη την ξυλεία των δέντρων, αλλά και τον καλλωπιστικό ρόλο τους.