Τρέχουν δύο διακρατικά προγράμματα συνεργασίας για τους υγρότοπους

Δύο διακρατικά προγράμματα συνεργασίας για τους υγρότοπους και την κλιματική αλλαγή ξεκίνησαν φέτος με τη συμμετοχή της Ελλάδας, καθώς η διατήρηση των υγρότοπων προωθείται στο πλαίσιο ευρωπαϊκών και διεθνών δεσμεύσεων. Εξάλλου, αυτή η κατεύθυνση αποτυπώνεται και στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023–2027.

Στα δύο προγράμματα συνεργάζονται το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας/Ελληνικό Κέντρο Βιότοπων-Υγρότοπων (ΜΓΦΙ-ΕΚΒΥ) και η Διαχειριστική Αρχή του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ.

Λεκάνη απορροής Στρυμόνα

Το πρώτο έργο, με τίτλο «Λύσεις βασισμένες στους υγρότοπους για την προσαρμογή και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής», στο οποίο συνεργάζονται ο Δήμος Ηράκλειας Σερρών και η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, έχει δύο ενότητες: Την αποθήκευση άνθρακα και τον μετριασμό των επιπτώσεων των πλημμυρών.

Το έργο επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα INTERREG EuroMed και στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην εφαρμογή κοινής μεθοδολογικής προσέγγισης σε Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία, για την εκτίμηση της ικανότητας δέσμευσης άνθρακα από τους υγρότοπους.

Στην Ελλάδα, το έργο θα εφαρμοστεί στη λεκάνη απορροής του Στρυμόνα, και δη στη λίμνη Κερκίνη, αλλά και σε περισσότερους από 80 μικρούς υγρότοπους. Στο πλαίσιο αυτό, θα γίνει προσπάθεια σχεδιασμού μιας αξιολόγησης για τους ελληνικούς υγρότοπους σε αγροτικές εκτάσεις ως αποθήκες άνθρακα, ως υδάτινα σώματα και ως στοιχεία της βιοποικιλότητας (συνέργεια με έργο RIWET).

Στο πλαίσιο του ενός έργου, θα γίνει προσπάθεια σχεδιασμού μιας αξιολόγησης για τους ελληνικούς υγρότοπους σε αγροτικές εκτάσεις ως αποθήκες άνθρακα, ως υδάτινα σώματα και ως στοιχεία της βιοποικιλότητας

Σύμφωνα με την Ελένη Φυτώκα από το ΜΓΦΙ-ΕΚΒΥ, οι έρευνες δείχνουν ότι οι υγρότοποι συγκρατούν το 20% με 30% του παγκόσμιου άνθρακα, ενώ συναντώνται μόνο στο 5%-8% της επιφάνειας της γης. «Οι υγρότοποι συμβάλλουν τόσο στην αποθήκευση άνθρακα (carbon storage) όσο και στη δέσμευσή του (carbon sequestration) και συνεισφέρουν στο 1% με 4% της δέσμευσης των συνολικών εκπομπών GHG», σημείωσε η κα Φυτώκα κατά τη διάρκεια της 3ης Συνεδρίασης της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΣΣ της ΚΑΠ. «Όλα αυτά συμβαίνουν όταν οι υγρότοποι είναι υγιείς, όταν δεν απειλούνται είτε από καταπατήσεις σε βλάστηση είτε από ρύπανση. Τότε μπορούν να λειτουργήσουν ως καταβόθρες άνθρακα (carbon sinks)», εξήγησε.

«Στόχος είναι η αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση με την αποθήκευση άνθρακα, αλλά και με την αντιπλημμυρική προστασία, κυρίως λαμβάνοντας υπόψη και τους υπόλοιπους υγρότοπους. Σαφώς θα υπάρξουν προτάσεις, αυτό είναι και το αντικείμενο, η προτεραιοποίηση μέτρων διατήρησης και προστασίας του οικοσυστήματος», σημείωσε. Ακόμη, η ίδια διευκρίνισε ότι «το έργο δεν περιλαμβάνει υποδομές, αλλά αποτελέσματα που θα διαγράφουν μέτρα, τα οποία θα μπορούν να ενσωματωθούν στα σχέδια διαχείρισης είτε σε άλλα πλαίσια πολιτικής του ΣΣ της ΚΑΠ».

Διακυβέρνηση

Το δεύτερο έργο, με τίτλο «Σύμπραξη δημόσιων φορέων και ιδιωτών για τη διακυβέρνηση της διατήρησης και της αποκατάστασης ποταμών και υγρότοπων ως μπλε-πράσινων υποδομών», επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα INTERREG Europe.

Στην Ελλάδα, οι δύο φορείς θα συνεργαστούν για την ενεργό συμμετοχή αγροτών και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στην εφαρμογή του προτύπου ΚΓΠΣ 2, καθώς και για την εναρμόνιση και την περαιτέρω εξειδίκευση μέτρων που σχετίζονται με την προστασία, τη διατήρηση ή/και την αποκατάσταση των υγροτοπικών οικοσυστημάτων, τα οποία διατρέχουν το σύνολο των αξόνων του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ 2013-2027.

Το έργο αφορά τη διακρατική συνεργασία 11 χωρών: Αλβανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λετονία, Ουκρανία, Ολλανδία, Πολωνία, Σλοβενία και Φινλανδία. Αντικείμενα της διακρατικής ανταλλαγής εμπειριών ανά κράτος είναι τα ακόλουθα:

✱ Ολλανδία: Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τους τυρφώνες.

✱ Λετονία: Πολιτική για τα ύδατα.

✱ Ισπανία: Αποκατάσταση ποταμών και Σύμφωνα συνεργασίας Δημοσίου και ιδιωτών.

✱ Πολωνία: Διαχείριση νερού, αποξήρανση υγρότοπων, πρακτικές σε αγροτικές περιοχές.

✱ Φινλανδία: Αποκατάσταση τυρφώνων σε δάση.

✱ Ελλάδα: Προστασία και αποκατάσταση υγρότοπων σε αγροτικές περιοχές για την εφαρμογή του προτύπου ΚΓΠΚ 2 του ΣΣ της ΚΑΠ.

✱ Ιταλία: Συμμετοχή πολιτών στη διακυβέρνηση σε επίπεδο δήμου για τα ποτάμια.

✱ Σλοβενία: Επιστήμη των πολιτών και συμμετοχή πολιτών στην προστασία ποταμών και υγρότοπων.

✱ Ιρλανδία: Συμμετοχή τοπικών κοινοτήτων στην προστασία τυρφώνων.

Info

✱ Η Ελλάδα διαθέτει περισσότερους από 2.200 μικρούς και μεγάλους υγρότοπους.

✱ Πιέσεις και αλόγιστες χρήσεις εξακολουθούν να επιφέρουν στους υγρότοπους σημαντικά προβλήματα. Η διατάραξη των υδρολογικών συνθηκών (π.χ. αποστραγγίσεις, υδραυλικά έργα), η μη συνετή χρήση των φυσικών πόρων (π.χ. υπερβόσκηση, λαθροθηρία), η καταπάτηση και η μείωση της υγροτοπικής έκτασης (π.χ. προς όφελος αναπτυξιακών έργων) και η ρύπανση (π.χ. από γεωργικές δραστηριότητες) κλονίζουν τις ισορροπίες της φύσης και υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα. Στα παραπάνω προστίθενται και οι μεγάλες πιέσεις που ασκούνται από την κλιματική κρίση.

✱ Περισσότεροι από 1.000 υγρότοποι δημιουργούν ένα φυσικό δίκτυο με πολλαπλές ωφέλειες για τη γεωργία (παρέχουν νερό για άρδευση, παρέχουν αλιεύματα, νερό και τροφή για τα ζώα, αποθηκεύουν άνθρακα, είναι στοιχεία του τοπίου που ευνοούν τη βιοποικιλότητα και, φυσικά, συστήματα συγκράτησης υδάτων).

✱ Στο πλαίσιο της εφαρμογής της αιρεσιμότητας για την καταβολή των ενισχύσεων της ΚΑΠ, στους παραγωγούς εφαρμόζονται τα πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ). Το πρότυπο για την προστασία των υγρότοπων στις αγροτικές εκτάσεις είναι το 2: ΚΓΠΚ 2 «Κατάλληλη προστασία των υγρότοπων και τυρφώνων». Ωστόσο, και τα πρότυπα 4 «Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων» και 8 «Διατήρηση μη παραγωγικών στοιχείων για τη βελτίωση της βιοποικιλότητας» έχουν σχέση.

✱ Στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου, τα περισσότερα Οικολογικά Σχήματα συνδέονται άμεσα ή έμμεσα όπως και οι αγροπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις, αλλά και δύο επενδυτικά προγράμματα.