Όλο και πιο δημοφιλής γίνεται και στην Ελλάδα –ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών γεωργικά αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών– η βιολογική καταπολέμηση φυτοφάγων εντόμων και ασθενειών με τη χρήση ωφέλιμων εντόμων. Με τη μέθοδο αυτήν, οι παραγωγοί δεν παράγουν μόνο ποιοτικότερα προϊόντα (χωρίς υπολείμματα φυτοπροστατευτικών), αλλά καταφέρνουν να μειώσουν και το κόστος παραγωγής. Όπως μας εξηγούν οι ειδικοί επιστήμονες, το κόστος χρήσης των βιολογικών επεμβάσεων αποδεικνύεται, τελικά, χαμηλότερο σε σχέση με τις χημικές, μια και είναι πιο αποτελεσματικές και δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνονται.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η βιολογική καταπολέμηση μπορεί να εφαρμοστεί παντού: σε θερμοκηπιακές και δενδρώδεις καλλιέργειες (όπως οι μηλιές που πλήττονται από την καρπόκαψα), στο αστικό πράσινο όπως το γρασίδι και το χορτάρι στα γήπεδα, αλλά και στο δασικό πράσινο (καθώς πρέπει να προστατεύεται ο υδροφόρος ορίζοντας και ο ζωικός πληθυσμός από τη χρήση χημικών). Επίσης, εφαρμογές γίνονται και στην κτηνοτροφία, όπως για την εμφάνιση ψήλων στα αμνοερίφια, αλλά και στα κοτόπουλα, οι οποίοι δύναται να καταπολεμηθούν με την εφαρμογή του αρπακτικού του εντόμου εδάφους stratiolaelaps scimitus.
Η Κρήτη πρωτοπορεί
Ο συγκεκριμένος τρόπος τυγχάνει μεγάλης αποδοχής μεταξύ των παραγωγών της Κρήτης, ειδικά των καλλιεργητών πιπεριάς. Πιο συγκεκριμένα, πάνω από το 80% των αγροτών χρησιμοποιεί ωφέλιμα έντομα για την καταπολέμηση των εχθρών. Για τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης καλλιεργητικής πρακτικής μίλησε στην «Ύπαιθρο Χώρα» και ο Μανώλης Καπαράκης, καλλιεργητής πιπεριάς από την Ιεράπετρα. Σύμφωνα με τον ίδιο, «για πολλά χρόνια, τόσο εγώ όσο και πολλοί παραγωγοί της Ιεράπετρας, αλλά και της Κρήτης γενικότερα, είχαμε την ανάγκη να απαλλαγούμε από τα υπολείμματα των φυτοφαρμάκων. Έτσι, στραφήκαμε στη μέθοδο καταπολέμησης εχθρών και ασθενειών με ωφέλιμα έντομα, ξεκινώντας από την πιπεριά, ενώ τώρα εφαρμόζεται και στις ντομάτες και στα αγγούρια. Στην περιοχή χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του αλευρώδους, του θρίπα, των ψειρών και των ακάρεων κυρίως το swirski, το orius και ο χρύσωπας». Και πρόσθεσε: «Το κέρδος για τον παραγωγό με τη χρήση των ωφέλιμων εντόμων είναι αδιαμφισβήτητο και πλέον αποτελεί πάγια τακτική των αγροτών της Ιεράπετρας. Αν και η αγορά των εντόμων έχει ένα αξιοσημείωτο κόστος, με την εφαρμογή τους ο παραγωγός μπορεί να έχει κέρδος της τάξεως του 20% σε σχέση με τις εφαρμογές φυτοπροσταυτικών. Πρόσφατα, επισκέφθηκα τη Γερμανία και, στο πλαίσιο μίας διεθνούς έκθεσης, μου ζητήθηκε να κάνω μια παρουσίαση για τα κρητικά προϊόντα, αναφέροντας ταυτόχρονα τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε κάποιος να τα προτιμήσει. Εγώ τους περιέγραψα ότι με τη μέθοδο της βιολογικής καταπολέμησης με ωφέλιμα έντομα, χρησιμοποιούμε την ίδια τη φύση για την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας και ασφαλών για τον καταναλωτή».
Κόστος και οφέλη
Εκτός από τα προφανή οφέλη που σχετίζονται με την ποιότητα των βιολογικών προϊόντων σε σχέση με τα συμβατικά, ο εντομολόγος κ. Σκεντερίδης μας επισημαίνει και ένα ακόμα, αυτό της μείωσης των εισροών. Σύμφωνα με τον ίδιο:
- Το 50% με 55% των ζημιών στην αγροτική παραγωγή δημιουργείται από έντομα και μεταφράζεται σε πολλά εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια ευρώ για τη χώρα μας.
- Η αγορά και, κυρίως, τα σούπερ μάρκετ έχουν υψηλά στάνταρ ποιότητας, όσον αφορά τα φορτία λαχανικών και φρούτων που προμηθεύονται. Πολλές φορές ακυρώνονται ολόκληρες παραγγελίες ή χαλάνε συμφωνίες λόγω υπολειμματικότητας φυτοφαρμάκων σε προϊόντα.
- Σε αρκετές περιπτώσεις, το κόστος με τη χρήση βιολογικών σκευασμάτων είναι μικρότερο από αυτό με τη χρήση χημικής. Αυτό συμβαίνει, διότι η χημική επέμβαση (ως κόστος μίας μόνο εφαρμογή) μπορεί να είναι φθηνή, αλλά τις περισσότερες φορές πρέπει να επαναληφθεί ξανά και ξανά εντός μίας καλλιεργητικής περιόδου.
- Επίσης, με τη χημική εφαρμογή εξολοθρεύεται το 80%-90% του εχθρού. Το υπολειπόμενο 10%-20% που απομένει αναπτύσσει ανθεκτικότητα στο χημικό φυτοπροστατευτικό, με αποτέλεσμα να αναπαράγεται από την αρχή και να πολλαπλασιάζεται, φτάνοντας πάλι τον αρχικό πληθυσμό. Οπότε, για παράδειγμα, μπορεί το ωφέλιμο έντομο να κοστίζει 200 ευρώ για την εφαρμογή του, αλλά ένας ψεκασμός που κοστίζει 10-15 ευρώ θα πρέπει να γίνει εβδομαδιαία και σε διάστημα 6-7 μηνών, που σημαίνει υψηλότερο κόστος.
- Η βιολογική καταπολέμηση επιδεικνύει αυξητική απόδοση, καθώς τα ωφέλιμα έντομα αναπαράγονται και πολλαπλασιάζονται και μπορούν να φτάσουν σε πληθυσμό τις εκατοντάδες χιλιάδες, λύνοντας το πρόβλημα και σε βάθος χρόνου. Η χημική εφαρμογή έχει φθίνουσα απόδοση.
- Αν για κάποιον λόγο η βιολογική καταπολέμηση δεν είναι 100% αποτελεσματική, ο παραγωγός μπορεί να στραφεί στη χρήση ήπιων χημικών ή οικολογικών σκευασμάτων, όπως αιθέρια έλαια, εκχυλίσματα, κολλητικές παγίδες, φερομόνες κ.ά. Εάν, όμως, ο παραγωγός έχει ξεκινήσει τη φυτοπροστασία του από δυνατά χημικά σκευάσματα, δεν μπορεί να στραφεί σε κάποια εναλλακτική λύση.
