Ένας περίεργος φωτογράφος επισκέπτεται και καταγράφει ένα αόρατο για τους πολλούς, underground με τον δικό του τρόπο, δίκτυο ναών στο σώμα της πόλης: διαμερίσματα, γκαράζ εγκαταλειμμένα, γήπεδα, τσίγκινα παραπήγματα και αποθήκες, που μπορεί να έχεις περάσει δεκάδες φορές από δίπλα τους, αγνοώντας το μυστικό τους.
Στην Αιόλου και στη Σοφοκλέους, στην Ομόνοια και στην Κυψέλη, στον Ταύρο, στο Παγκράτι, στο Ψυχικό, στο Κορωπί, στο Μενίδι και στον Μαραθώνα. Πρόσωπα της Αφρικής, της Ασίας, της Άπω Ανατολής, πότε πότε και κάποιες ευρωπαϊκές φιγούρες ανάμεσά τους. Πρόσωπα κάθε ηλικίας με λευκές πουκαμίσες ή πολύχρωμες κελεμπίες. Κορμιά που αυτομαστιγώνονται, που χορεύουν, σε στάσεις διαλογισμού και ευλαβικές επικλήσεις. Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει για πρώτη φορά τη φωτογραφική «έρευνα πεδίου» του Τάσου Βρεττού. Στην έκθεση και τη δίγλωσση έκδοση, που τη συνοδεύει, παρουσιάζονται συνολικά 44 «Τ(ρ)όποι Λατρείας» στο λεκανοπέδιο της Αττικής, μια έρευνα που ξεκίνησε το 2012. Η έκθεση φιλοξενείται στο κτήριο Οδού Πειραιώς και θα διαρκέσει έως τις 31 Ιανουαρίου 2016.
«Δεν είναι μια κλασική έκθεση φωτογραφίας. Επιλέξαμε διαγώνιες διαδρομές. Τοποθετήσαμε τις εικόνες χωρίς κορνίζα σε ενιαίο χώρο. Θεόρατοι μαύροι τοίχοι φέρουν τις φωτογραφίες, ενώ ταυτόχρονα ορίζουν τη διαδρομή του επισκέπτη ανάμεσά τους. Το στροβίλισμα του θεατή μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο θυμίζει λίγο τις στροφές του δερβίση», μας λέει η Νάντια Αργυροπούλου, που μαζί με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη επιμελήθηκαν και σχεδίασαν την έκθεση. «Πρόκειται για ένα σμίξιμο των σωμάτων, των πραγμάτων και των πολιτισμών», επισημαίνει η ίδια.
Τετρακόσιες συγκλονιστικές έγχρωμες φωτογραφίες από 44 αυτοσχέδιους τόπους-τρόπους λατρείας, 400 «πόρτες», που ανοίγουν η μία μετά την άλλη, μας αποκαλύπτουν την Αθήνα των άλλων, των ξένων, την αθέατη Αθήνα, έτσι όπως την κατέγραψε ο φακός του Τάσου Βρεττού σε ένα οδοιπορικό που ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια και ακόμη συνεχίζεται.
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης, συναντήσαμε τον φωτογράφο της έκθεσης, Τάσο Βρεττό. Με έντονο ενθουσιασμό μάς μίλησε για τους φίλους που απέκτησε μέσα από την έρευνα: «Έχω φιλική σχέση με αυτούς τους ανθρώπους. Οι ίδιοι είναι που μου υποδείκνυαν τόπους και μέρες γιορτής. Οι επισκέψεις μου στους ναούς συνεχίζονται έως και σήμερα. Πρόσφατα, είχα παρευρεθεί σε γιορτή των Νιγηριανών της Αθήνας. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Το πιο συγκινητικό σε όλη αυτή την πορεία ήταν η προσέλευση όλων αυτών των ανθρώπων στα εγκαίνια της έκθεσης. Πάνω από 1.500 άτομα, διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκειών, όλοι να με φιλούν, να με αγκαλιάζουν, να μιλούν μεταξύ τους, να υπάρχουν στον ίδιο χώρο», λέει.
Ο ίδιος διευκρινίζει πως σε αυτήν τη φωτογραφική έρευνα πεδίου τον οδήγησε η καθαρή περιέργεια. Η μύησή του ήταν λίγο-πολύ τυχαία. Είχε διαβάσει ότι γίνεται μια ωραία Ανάσταση στην αιθιοπική εκκλησία στο Πολύγωνο και αποφάσισε από περιέργεια να την επισκεφτεί. «Γυναίκες και παιδιά ήταν στον περίβολο ντυμένοι στα λευκά και φωτίζονταν από λάμπες φθορίου και κεριά στο πάτωμα. Ήταν κάτι σαν όνειρο! Ξαφνικά, βρέθηκα να φωτογραφίζω ξυπόλητος μέχρι το πρωί. Το σκηνικό έμοιαζε με πίνακα του Ελ Γκρέκο», τονίζει χαρακτηριστικά.
Το φωτογραφικό ταξίδι έχει τη δική του γοητεία. Μια κατάδυση σε χρώματα, ήχους, μυρωδιές, δυνατά συναισθήματα, που έγιναν εμμονή. «Μπορώ να αναγνωρίσω τον ναό όπου βρίσκομαι με κλειστά μάτια, απλώς με την όσφρηση. Τα μπαχαρικά και τα καρυκεύματα των φαγητών, που ετοιμάζονται σε μια αυτοσχέδια κουζίνα για να προσφερθούν στους πιστούς μετά τη λειτουργία, τα λουλούδια των προσφορών στους ινδουιστικούς ναούς, τα έντονα αρώματα των γυναικών από την Αφρική, η μυρωδιά του λιβανιού, ακόμη και οι οσμές του ιδρώτα, δημιουργούν ένα πανηγύρι των αισθήσεων», περιγράφει ο Τάσος Βρεττός.
«Γι’ αυτούς τους ανθρώπους αυτοί οι τόποι δεν είναι μόνο η θρησκεία. Είναι η πατρίδα τους, η γειτονιά τους, είναι οι φίλοι τους, το γλέντι τους, η γιορτή τους. Αν τους το στερήσεις, θα χάσουν ένα κομμάτι του εαυτού τους», λέει η Νάντια Αργυροπούλου και συμπληρώνει ο Τ. Βρεττός: «Ναοί των χρωμάτων, ναοί πλουραλιστικοί, ναοί εξωστρεφείς, ναοί γαλήνιοι, ναοί αυστηροί. Όλοι οι ναοί των μεταναστών μετουσιώνουν τη μακρινή πατρίδα τους, την οικογένεια και τη ζωή που άφησαν πίσω, τους συμπατριώτες τους, τις ρίζες τους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Είναι η πίστη και η ευγνωμοσύνη στον Θεό, που τους έφερε ζωντανούς στον τόπο μας. Σε έναν κόσμο ξένο και πολλές φορές αδιάφορο».
Η «Βαβέλ» της Αιόλου
«Υπάρχει ένα 8ώροφο κτήριο στην Αιόλου, που παλιά στέγαζε βιοτεχνίες. Τώρα στεγάζονται πολλοί τόποι λατρείας, διαφορετικών κοινοτήτων. Τις Κυριακές, καθώς ανεβαίνεις τις σκάλες, ακούγονται ύμνοι σε διαφορετική γλώσσα. Βρήκα τυχαία τον ναό των Ευαγγελιστών Ιρακινών, γιατί άκουσα ήχους και μουσική. Μπήκα σε έναν διάδρομο και ανακάλυψα μια πόρτα. Ο ιερέας τους, που μιλούσε εξαιρετικά ελληνικά, μου επέτρεψε να φωτογραφίσω», αναφέρει ο Τ. Βρεττός.
Λόγοι και ήχοι των «Τ(ρ)όπων Λατρείας»
Μια εκδήλωση αφιερωμένη στην ειδική έκδοση, που συνόδεψε την έκθεση «Τ(ρ)όποι Λατρείας-Τάσος Βρεττός», αλλά και στους ήχους που κατεγράφησαν και αποτέλεσαν οργανικό τμήμα της, προγραμματίστηκε για τις 30 Ιανουαρίου. Οι συγγραφείς του βιβλίου και τα μέλη των λατρευτικών κοινοτήτων, που παρουσιάζονται στην έκθεση, θα μοιραστούν τις εμπειρίες και τις σκέψεις τους. Οι μουσικοί που ανήκουν και λατρεύουν σε αυτούς τους τόπους θα σας μεταφέρουν με τους ήχους, τους ρυθμούς, τους θορύβους και τα τραγούδια τους στην Αθήνα των θρησκειών (Μουσείο Μπενάκη, Παράρτημα οδού Πειραιώς, Αμφιθέατρο και Cafe / 30-1-2016, 5-10 μ.μ.).
*Oι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του κ. Βρεττού αποκλειστικά στην Υ.Χ.
