11ο Συνέδριο GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ: Η δύναμη της συνεργασίας ως καταλύτης για την επίτευξη των στόχων της βιωσιμότητας 

Το μέλλον της ελληνικής γεωργίας χτίζεται τώρα – και περνά αναπόφευκτα μέσα από την τεχνολογική καινοτομία. Με αυτά τα λόγια, η διευθύνουσα σύμβουλος της NEUROPUBLIC, Ρόζα Γαργαλάκου, άνοιξε το 11ο Συνέδριο της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, στέλνοντας ηχηρό μήνυμα για την ανάγκη επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού στην αγροτική παραγωγή.

Μιλώντας σε ένα κοινό που περιελάμβανε κυβερνητικούς αξιωματούχους, επιστήμονες, αγρότες και θεσμικούς φορείς, η κα Γαργαλάκου τόνισε ότι η τεχνολογία δεν είναι πλέον βοηθητικό μέσο, αλλά ο ίδιος ο «πυρήνας» της σύγχρονης γεωργίας. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Η επόμενη μέρα δεν περιμένει. Η ψηφιοποίηση δεν είναι επιλογή, είναι μονόδρομος».

Το παράδειγμα του gaiasense

Ανατρέχοντας στο ξεκίνημα της προσπάθειας, η κα Γαργαλάκου αναφέρθηκε στο 2012, όταν μπήκαν οι πρώτοι «σπόροι» της ευφυούς γεωργίας στην Ελλάδα. Σήμερα, η πλατφόρμα gaiasense αριθμεί πάνω από 100.000 χρήστες, προσφέροντας τεχνολογικά εργαλεία που βελτιώνουν τις αποδόσεις, μειώνουν τα κόστη και ενισχύουν τη λήψη αποφάσεων των παραγωγών.

Παράλληλα, αναφέρθηκε στις εξελίξεις στους τηλεμετρικούς σταθμούς, που από το 2015 έως σήμερα έχουν περάσει από τρεις τεχνολογικές γενιές, με την τέταρτη ήδη σε φάση ανάπτυξης. Οι νέοι σταθμοί, ενεργειακά αυτόνομοι και εξοπλισμένοι με τηλεχειριζόμενα συστήματα άρδευσης, υπόσχονται ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια και ευκολία για τους παραγωγούς.

Εθνικά έργα με ευρωπαϊκό αποτύπωμα

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από την κα Γαργαλάκου στο εμβληματικό έργο «Γεωργία με Ευφυΐα», το οποίο αποτελεί την πρώτη πανευρωπαϊκή προσπάθεια για ευρείας κλίμακας ψηφιοποίηση του αγροτικού τομέα. «Η χώρα μας ήταν από τις πρώτες που απάντησε στο ερώτημα: Ποιος ωφελείται από την ψηφιοποίηση;», ανέφερε, επισημαίνοντας τη σημασία των πανελλαδικών υποδομών και των ανοιχτών δεδομένων.

Κλείνοντας, κάλεσε σε «υπέρβαση» αντί απλής μετάβασης, υπογραμμίζοντας ότι απαιτείται συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και αποφασιστικότητα. «Η ψηφιοποίηση είναι κοινωνική και οικονομική πρόκληση, όχι μόνο τεχνολογική. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε το άλμα», τόνισε.

Κρίστοφ Χάνσεν: Οι ευρωπαϊκές προκλήσεις και η ανάγκη για καινοτομία

Από την πλευρά του, ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Κριστόφ Χάνσεν, μίλησε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα για την ανάγκη δίκαιης αμοιβής των παραγωγών και ενίσχυσης μέσω της καινοτομίας. Τόνισε ότι η νέα ΚΑΠ αποσκοπεί σε πιο στοχευμένες ενισχύσεις και νέες μορφές εισοδήματος, όπως η βιοοικονομία. Η απλούστευση των κανονισμών και η μείωση της γραφειοκρατίας είναι βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Θέλουμε οι αγρότες να επικεντρωθούν στην παραγωγή τροφίμων και όχι σε γραφειοκρατικά εμπόδια», σημείωσε.

Ιωάννης Μαυρουδής: Η Ελλάδα πρωτοπόρος στη συλλογή αγροτικών δεδομένων

Ο managing director της NEUROPUBLIC, Ιωάννης Μαυρουδής, παρουσίασε αναλυτικά το έργο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα», επισημαίνοντας την τεχνολογική υπεροχή της Ελλάδας στη συλλογή αγροτικών και μετεωρολογικών δεδομένων μέσω 3.000 τηλεμετρικών σταθμών, UAVs και δορυφορικών συστημάτων.

«Είναι ένα έργο-ορόσημο με παγκόσμιο αποτύπωμα», δήλωσε, ενώ εξήγησε πως τα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα ελεύθερα σε παραγωγούς, επιστήμονες και κρατικούς φορείς. «Η Ελλάδα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που έχει δημιουργήσει μια κρατική υποδομή συλλογής δεδομένων από τον αγρό, η οποία συνδυάζεται με τηλεμετρικούς σταθμούς, με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα, με δορυφορικές εικόνες από όλες τις δυνατές πηγές. 

Αυτήν τη στιγμή, το έργο βρίσκεται στην ολοκλήρωσή του και θα είναι το πιο σύγχρονο σύστημα παρακολούθησης και συλλογής δεδομένων μετεωρολογικών παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα οραματικό έργο, λοιπόν, με προϋπολογισμό της τάξεως των 27 εκατομμυρίων περίπου, με μια προαίρεση επέκτασης του αντικειμένου, η οποία αναμένουμε στο επόμενο διάστημα να ενεργοποιηθεί. Το έργο υλοποιείται με πολύ μεγάλη υπερηφάνεια από την εταιρεία μας, τη NEUROPUBLIC, σε συνδυασμό με τον OTE και την εταιρεία ΣΚΑΡΜΟΥΤΣΟΣ. Κύριος φορέας του έργου και φορέας λειτουργίας είναι το ΥΠΑΑΤ».

Στη συνέχεια, ο κ. Μαυρουδής ανέπτυξε τι περιλαμβάνει το έργο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός του Γεωργικού Τομέα»: «Έχουμε 3.000 τηλεμετρικούς σταθμούς σε όλη τη χώρα, μοιρασμένους ανά περιφέρεια, 50 σταθμούς συλλογής δεδομένων επαυξημένης ακρίβειας, οι οποίοι έχουν μπει στα πειραματικά αγροτεμάχια, 50 UΑVs (drones), τα οποία πετάνε πάνω από τα πιλοτικά αγροτεμάχια και συλλέγουν δεδομένα των αγροτεμαχίων, με σκοπό να φτιαχτούν οι αλγόριθμοι των συμβουλών. Επίσης, αξιοποιούμε δορυφορικά δεδομένα, τα οποία είτε προέρχονται από ανοιχτές πηγές είτε από τους δορυφόρους Sentinel 1 και Sentinel 2, με δορυφορικές εικόνες υψηλότερης ευκρίνειας, που σημαίνει ότι κατεβαίνουμε σε ένα επίπεδο της τάξης του ενός μέτρου από το χωράφι, ώστε να βλέπουμε ακριβώς πώς προχωράει η καλλιεργητική δραστηριότητα και να φτιάχνονται διάφοροι δείκτες βλάστησης, ώστε το σύστημα να προειδοποιεί τον παραγωγό πότε πρέπει και τι πρέπει να κάνει στο χωράφι».

Αναστάσιος Τρυπιτσίδης: Μοντέλο συνεργασίας και στήριξης των παραγωγών

Ο διευθύνων σύμβουλος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Αναστάσιος Τρυπιτσίδης, άνοιξε τις εργασίες του συνεδρίου αναφερόμενος σε μια δεκαετία επιτυχημένης συνεργασίας μεταξύ συνεταιρισμών, επιχειρήσεων και επιστημονικών φορέων. Η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, όπως είπε, στοχεύει στη στήριξη των παραγωγών με ψηφιακά εργαλεία και συμβουλευτικές υπηρεσίες, εστιάζοντας στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής, βιώσιμης ελληνικής γεωργίας.

«Πάνω από δέκα χρόνια μετά την έναρξή του, το εγχείρημα συνεργασίας μεταξύ αγροτών, συνεταιρισμών, επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων αποδεικνύεται όχι μόνο επιτυχημένο, αλλά και διαχρονικά καινοτόμο. Μέσα από το δίκτυό μας συνεργαζόμαστε με περισσότερους από 100 εταίρους, παρέχοντας υπηρεσίες και υποστήριξη σε χιλιάδες παραγωγούς σε όλη τη χώρα. Ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν:

• Η πλατφόρμα υποβοήθησης δηλώσεων παραγωγών με ψηφιακά εργαλεία για έγκυρη και αξιόπιστη υποβολή.
• Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για τις παρεμβάσεις της νέας ΚΑΠ, τη στήριξη των ομάδων παραγωγών και την αγροτική ανάπτυξη», ανέφερε.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «στόχος μας είναι η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα των Ελλήνων παραγωγών, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά, εθνικά και χρηματοδοτικά εργαλεία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής γεωργίας, με ένα έργο-ορόσημο που, αν υλοποιηθεί με όρους ανοιχτών δεδομένων και σύγχρονης διακυβέρνησης, μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα, να μειώσει το κόστος και τη γραφειοκρατία και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στον αγροτεχνολογικό τομέα».

Έλλη Τσιφόρου: Η ψηφιοποίηση κορυφαία προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους αγρότες 

Η γενική γραμματέας των ευρωπαϊκών αγροτικών οργανώσεων COPA-COGECA, Έλλη Τσιφόρου, ανέφερε ότι η ψηφιοποίηση αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους αγρότες. Συνεχάρη τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ για τη συνεχή της συμβολή στον αγροδιατροφικό διάλογο και υπογράμμισε τη σημασία τέτοιων συνεδρίων για τη χάραξη στρατηγικών πολιτικών.

«Δηλώνω με σαφήνεια ότι για τους Ευρωπαίους αγρότες είναι μια κορυφαία προτεραιότητα η ψηφιοποίηση. Κι αυτό γιατί θέλουμε να πετύχουμε το κρίσιμο στοίχημα της βιωσιμότητας στη διπλή του διάσταση, την οικονομική και την περιβαλλοντική-κλιματική, θέλουμε να βοηθήσουμε τον αγρότη ταυτόχρονα να μειώσει τα κόστη της παραγωγής, να είναι πιο κερδοφόρος, να είναι παραγωγικός, αλλά, ταυτόχρονα, να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής. Μας έδειξε ο Γιάννης Μαυρουδής τη συμβολή της ψηφιοποίησης στη διαχείριση κινδύνων, αλλά και πώς μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, πώς θα μπορέσει κανείς να αντιμετωπίσει αυτό το σύνθετο πλέγμα προκλήσεων, αν δεν έχει εργαλεία. Ένα κορυφαίο εργαλείο είναι η ψηφιοποίηση. Άρα, αυτός είναι ένας στόχος, τον οποίο οι COPA-COGECA εδώ και αρκετά χρόνια έχουν στη βεντάλια των θέσεων που προωθούν ενώπιον των κοινοτικών οργάνων», ανέφερε, μεταξύ άλλων.

Μάκης Βορίδης: Γιατί απέτυχαν οι διακρατικές συμφωνίες για εργάτες γης 

Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Μάκης Βορίδης, παραδέχθηκε την αδυναμία της εσωτερικής αγοράς να καλύψει τις ανάγκες για εργάτες γης και εξήγησε γιατί απέτυχαν οι διακρατικές συμφωνίες με την Αίγυπτο και το Μπαγκλαντές. Ανέφερε ότι από τους 5.000 Αιγύπτιους που δηλώθηκαν, ήρθαν μόλις 173, καθώς οι εργοδότες θέλουν να επιλέγουν οι ίδιοι τους εργαζόμενους.

Θέλοντας να εξηγήσει περαιτέρω για ποιον λόγο έχουν αποτύχει αυτές οι συμφωνίες, ο κ. Βορίδης είπε: «Δεν θεωρώ ότι το μείζον είναι το ζήτημα των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Θα κάνουμε κάτι για αυτό, αλλά δεν είναι το μείζον. Ανησυχώ, διότι έχουμε 12.000 αιτήσεις για μετακλήσεις που κάθονται και περιμένουν στο προξενείο της Ινδίας (σ.σ. αφορούν εργάτες από το Μπαγκλαντές) και 1.200 στην Αίγυπτο. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να λύσουμε το πρόβλημα στα προξενεία».

Στη συνέχεια, είπε ότι «έχουν ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις με την Ινδία για διακρατική συμφωνία, αλλά αν δεν λύσουμε τα προβλήματά μας, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα». «Υπάρχουν σκέψεις για να γίνει πιο απλή η διαδικασία», κατέληξε ο κ. Βορίδης, παραθέτοντας κάποιες επιλογές, αλλά χωρίς να έχει καταλήξει σε συγκεκριμένο πλαίσιο δράσης.

Οικονομικά μεγέθη και ανθεκτικότητα στον αγροτικό τομέα

Σημαντικά συμπεράσματα για την ελληνική και ευρωπαϊκή γεωργία αναδείχθηκαν στην 3η ενότητα του συνεδρίου, με θέμα «Οικονομικά Μεγέθη και Ανθεκτικότητα στον Αγροτικό Τομέα», που συντόνισε ο διευθυντής της «ΥΧ», Νίκος Γαργαλάκος. Κεντρική παρουσίαση ήταν αυτή του Ιωάννη Τσιφόρου, επιστημονικού συνεργάτη της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, ο οποίος, με βάση στοιχεία από Eurostat, Κομισιόν, Τράπεζα της Ελλάδος, ΙΟΒΕ, προηγούμενες εκδόσεις της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ και άλλων φορέων, ανέδειξε τη μείωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας, την αύξηση του κόστους παραγωγής και την πτώση του γεωργικού εισοδήματος στην Ελλάδα κατά 10,5% το 2023 – τη χειρότερη επίδοση της τελευταίας δεκαετίας. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αυξανόμενη εξάρτηση από τις επιδοτήσεις, που φτάνουν στο 37,5% του γεωργικού εισοδήματος.

Στο πάνελ, σημαντικά στελέχη του κλάδου (Γιώργος Κατσούλης, πρόεδρος του ΣΑΣΟΕΕ, Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος, γενικός διευθυντής της ΕΑΣΘ, Αλκιβιάδης Αλεξάνδρου, γενικός διευθυντής Αγροτικής Τραπεζικής στην Πειραιώς, και Δημήτρης Μόσχος, αντιπρόεδρος ΣΕΚ) ανέδειξαν τη σημασία των συνεργασιών μέσω συλλογικών σχημάτων και τη χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων. Ιδιαίτερα σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις που περιέγραψαν την πίεση που υφίστανται κλάδοι της πρωτογενούς παραγωγής από την οικονομική αστάθεια και το αυξανόμενο κόστος.

«Τα συνεργατικά σχήματα μπορούν να είναι το ‘‘κλειδί’’ για να ξεκλειδώσουν οι προοπτικές του αγρότη», είπε από την πλευρά του ο Γιώργος Κατσούλης, πρόεδρος του ΣΑΣΟΕΕ. Ο ίδιος πρόσθεσε χαρακτηριστικά πως «οι συνεταιρισμοί είναι ένας βασικός μοχλός που πρέπει να αξιοποιηθεί σωστά. Θεωρώ ότι έχει έρθει η ώρα, επειδή δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ανατάξουμε την ελληνική γεωργία, να περάσουμε μέσα από καινούργια, ποιοτικά και αναβαθμισμένα συνεργατικά σχήματα».

Με τη σειρά του, ο κ. Αλεξάνδρου, παρουσίασε τον ρόλο της Πειραιώς ως βασικού χρηματοδότη και στρατηγικού εταίρου του αγροδιατροφικού τομέα. «Η ενδυνάμωση του αγροτικού εισοδήματος μπορεί να έρθει με πολλαπλούς τρόπους, εκτός από τα δάνεια. Με αύξηση της υφιστάμενης δραστηριότητας, με επέκτασή της σε ένα άλλο αντικείμενο, αποφυγή ζημιάς, αποφυγή κινδύνων», επεσήμανε αρχικά. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στις χρηματοδοτικές υπηρεσίες που παρέχει η Πειραιώς:

• «Επενδυτικά δάνεια με διάρκεια 5-15 έτη, που αφορούν παραγωγούς, συνεταιρισμούς και επιχειρήσεις.
• Κεφάλαια κίνησης, δηλαδή ενίσχυση αναγκών σε ταμειακές ροές, για να συνεχίσει ο δικαιούχος να παράγει. Θέλουμε να παρέχουμε ένα μονιμότερο κεφάλαιο κίνησης π.χ. για τρία έτη. Ένα τέτοιο προϊόν είναι η ‘‘Αγροκίνηση’’.
• Χρηματοδότηση προγραμμάτων, για παράδειγμα πάνω από 2.000 επενδυτικά δάνεια έχουν εκδοθεί για την υλοποίηση των Σχεδίων Βελτίωσης.
• Πριν από δύο χρόνια αποφασίσαμε να στοχεύσουμε στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Γι’ αυτόν τον λόγο, ιδρύσαμε το Κέντρο Αριστείας Αγροδιατροφής. Το δεύτερο υπό σχεδιασμό μας έργο αφορά τον κλάδο της κτηνοτροφίας.
• Διευκόλυνση της έγκαιρης πληρωμής των αγροτικών ενισχύσεων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ, έως 2,5 δισ. ετησίως.
• Συμβουλευτική και οικονομική καθοδήγηση, καθότι δεν θέλουμε να ξαναγεμίσει η Ελλάδα με κακά δάνεια.
• Για τα υφιστάμενα δάνεια 700 συνεταιρισμών και 20.000 αγροτών, που έχουν μεταβιβαστεί στην PQH, αναζητούμε βιώσιμη λύση με βάση τον νόμο 5184/2025 του ΥΠΑΑΤ.
• Χρηματοδότηση προγράμματος συμβολαιακής γεωργίας με επιτόκιο 5,5%, μέσω μιας πιστωτικής κάρτας».

Ψηφιακές λύσεις και καινοτομία

Η πρώτη ημέρα του συνεδρίου ολοκληρώθηκε με τη θεματική «Επιτυχημένα Παραδείγματα Συνεργασιών στον Αγροδιατροφικό Τομέα», με έμφαση σε τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ευφυής γεωργία και τα ψηφιακά δίδυμα, καθώς και σε πρότυπα ιχνηλασιμότητας στη ζωική παραγωγή. Τονίστηκε η σημασία της καινοτομίας, αλλά και της εκπαίδευσης και συμβουλευτικής για τον εκσυγχρονισμό του κλάδου. Συντονίστρια της ενότητας ήταν η αρχισυντάκτρια της «ΥΧ», Βικτωρία Αποστολοπούλου.

Ο Γιώργος Μαμάης, chief technology officer της εταιρείας NEUROPUBLIC, παρουσίασε την ηλεκτρονική δακοπαγίδα GaiaTrap και μια καινοτομία φωνητικής καταγραφής εργασιών με χρήση AI. Ο Αντώνης Μαρακάκης, προϊστάμενος Ελαιοποιείου & Ακαδημίας Ελιάς της Terra Creta-MELISSA KIKIZAS, παρουσίασε τα οφέλη της ευφυούς γεωργίας μέσω της Ακαδημίας Ελιάς, όπως η μείωση της κατανάλωσης νερού και η αύξηση της παραγωγής.

Ο Στέλιος Κωτσόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας NEURALIO, παρουσίασε το «ψηφιακό δίδυμο» ως εργαλείο προσομοίωσης σεναρίων στον αγροδιατροφικό τομέα. Τέλος, η Μαρία Παπαγεωργίου, γεωπόνος στην εταιρεία COSMOCERT και υποψήφια διδάκτωρ στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στην Ευζωία των Αγροτικών Ζώων, παρουσίασε το πρότυπο ANIMAL WELFARE, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ευζωίας των ζώων για τη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη και την επιχειρηματική αξία της πιστοποίησης.