27ο Παγκόσμιο Εντομολογικό Συνέδριο: Στο προσκήνιο οι προοπτικές των πρωτεϊνών εντόμων για τον κλάδο των ζωοτροφών

Tο Παγκόσμιο Εντομολογικό Συνέδριο αποτελεί τον μεγαλύτερο συνεδριακό θεσμό στο αντικείμενο της εντομολογίας. Η ιστορία του ξεκινά από το 1910, όταν οργανώθηκε το πρώτο τέτοιο συνέδριο, στις Βρυξέλλες.Toν Αύγουστο του 2024, είχαμε αισίως την πραγματοποίηση του 27ου Παγκόσμιου Εντομολογικού Συνεδρίου στο Συνεδριακό Κέντρο του Κιότο της Ιαπωνίας (Εικόνα 1), στο οποίο συμμετείχαν 4.041 εντομολόγοι-ερευνητές από 82 χώρες.

Εκεί, παρουσιάστηκαν 1.752 προφορικές και 1.065 εικονογραφημένες ανακοινώσεις, οι οποίες κάλυψαν τα νεότερα δεδομένα της έρευνας σε όλους τους κλάδους της εντομολογίας, μέσα από 205 παράλληλες συνεδρίες, που πραγματοποιήθηκαν σε 18 αίθουσες. Το συνέδριο έλαβε ευρεία δημοσιότητα, καθώς η εναρκτήρια συνεδρία τιμήθηκε από την παρουσία της πριγκίπισσας και του πρίγκιπα της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας.

Το συνέδριο έδωσε τη δυνατότητα για την ανάπτυξη νέων συνεργασιών και την ενίσχυση της εντομολογικής έρευνας στη χώρα μας, καθώς συμμετείχε σημαντικός αριθμός επιστημόνων από ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα

Στο πλαίσιο του εξαιρετικά πλούσιου προγράμματος του συνεδρίου, επτά προσκεκλημένοι ομιλητές με διεθνώς αναγνωρισμένο έργο παρουσίασαν διαλέξεις για τις πρόσφατες εξελίξεις σε επίκαιρα θέματα της επιστήμης της εντομολογίας. Μεταξύ αυτών, ξεχώρισε η ομιλία με θέμα «Learning from Insect Intelligence – From a Nature-Centered Perspective», όπου παρουσιάστηκαν οι νέες δυνατότητες της τεχνολογίας στην ανάλυση των λειτουργιών του εγκεφάλου των εντόμων και της κατανόησης του τρόπου αντίδρασής τους π.χ. σε οσφρητικά ερεθίσματα με την οδήγηση ρομποτικού οχήματος και drone από έντομα.

Επίσης, το ενδιαφέρον των συνέδρων προσέλκυσε και η ομιλία με θέμα «Edible Insects: Promises and Challenges», η οποία εστίασε στην αξιοποίηση των εντόμων ως πηγής πρωτεΐνης για τη διατροφή ζώων και ιχθύων, αλλά και για τον ρόλο τους στη διατροφή του ανθρώπου, παρουσιάζοντας τις σύγχρονες προκλήσεις για καλύτερη διατροφή, αειφορία στην παραγωγή πρωτεϊνών και διατροφική ασφάλεια.

Τα κύρια αντικείμενα που απασχόλησαν τους συνέδρους για τα οποία παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν αποτελέσματα από πολλές εργασίες ήταν, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εντόμων (και ακάρεων) που προσβάλλουν τις καλλιέργειες.
• Η βιολογική αντιμετώπιση των εντόμων με τη χρήση αρπακτικών, παρασιτοειδών και εντομοπαθογόνων μικροοργανισμών.
• Τα εισβλητικά είδη εντόμων και οι τρόποι περιορισμού των επιπτώσεων από την εξάπλωσή τους σε νέες περιοχές.
• Η παρακολούθηση των πληθυσμών και η αντιμετώπιση των εντόμων με τη χρήση νέων τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας.
• Τα έντομα υγειονομικής σημασίας και νέες μέθοδοι αντιμετώπισής τους.
• Η αντιμετώπιση εντόμων με βιοτεχνολογικές μεθόδους.
• Η ανθεκτικότητα εντόμων σε εντομοκτόνα – Έγκαιρη διάγνωση και τρόποι διαχείρισής της.
• Η δασική εντομολογία – Κίνδυνοι από εισβλητικά έντομα και διαχείριση των προβλημάτων που προκαλούν.
• Η κλιματική αλλαγή – Πρόληψη και διαχείριση εντομολογικών προβλημάτων σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
• Η διαχείριση των αυξανόμενων προβλημάτων από έντομα στο αστικό και περιαστικό πράσινο.
• Τα έντομα αποθηκευμένων προϊόντων.
• Τα έντομα-φορείς ασθενειών των φυτών.
• Η φυσιολογία των εντόμων.
• Η συστηματική εντόμων – Μεθοδολογίες ταυτοποίησης εντόμων και καταγραφές νέων ειδών.
• Η ανάπτυξη νέων εντομοκτόνων.
• Τα έντομα ως πηγή πρωτεϊνών για ζωοτροφή και για κατανάλωση από τον άνθρωπο.
• Τα επικονιαστικά έντομα.
• Οι μεθοδολογίες διατήρησης των ωφέλιμων εντόμων στα αγρο-οικοσυστήματα με κατάλληλα Οικολογικά Σχήματα.
• Η εξάπλωση και ο έλεγχος των εντόμων και η κλιματική αλλαγή.
• Οι εκτροφές εντόμων, η συμπεριφορά τους και οι αλληλεπιδράσεις τους με τα φυτά-ξενιστές τους.
• Τα έντομα και η πρόκληση ασθενειών στα φυτά.
• Νευροβιολογία και μοριακή βιολογία εντόμων.
• Τα είδη μεταξοσκώληκα και η χρήση τους στη σηροτροφία.
• Η αντιμετώπιση εντόμων που προσβάλλουν παραγωγικά ζώα.
• Τα κοινωνικά έντομα.
• Τα έντομα και οι συμβιωτικοί τους μικροοργανισμοί.
• Οικολογία και εξέλιξη εντόμων.

Σημαντικός αριθμός συνεδριών και ομιλιών επικεντρώθηκε στη βιολογική αντιμετώπιση των εντόμων σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες και, κυρίως, στην αντιμετώπιση του εντόμου Tuta absoluta στην ντομάτα με τη χρήση ωφέλιμων εντόμων, όπως του Nesidiocoris tenuis, καθώς και στην αξιολόγηση της φύτευσης άλλων φυτών σε θερμοκήπια που φιλοξενούν ωφέλιμα έντομα.

Επίσης, έμφαση δόθηκε στη χρήση δονήσεων στην αντιμετώπιση εντόμων σε διάφορες καλλιέργειες, στην αντιμετώπιση εντόμων με τη μέθοδο RNAi, σε συστήματα απομακρυσμένης παρακολούθησης των πτήσεων των εντόμων, στη βιολογική αντιμετώπιση του Halyomorpha halys, στην αντιμετώπιση του Spodoptera frugiperda, στη διαχείριση των καρποφάγων διπτέρων, στην αναζωπύρωση του προβλήματος με τους κοριούς σε κατοικίες και σε πολλά άλλα.

Στο πλαίσιο της εξωστρέφειας, πραγματοποιήθηκαν, επίσης, συνεδρίες που επικεντρώθηκαν στη σύνδεση της εντομολογίας με την κοινωνία, οι οποίες ήταν ανοιχτές στο ευρύ κοινό. Πραγματοποιήθηκαν βραβεύσεις διακεκριμένων εντομολόγων για τη σημαντική συμβολή τους στην πρόοδο της επιστήμης και συγκεκριμένα στα αντικείμενα των αλληλεπιδράσεων φυτών-εντόμων και της βιολογικής αντιμετώπισης.

Το συνέδριο έδωσε τη δυνατότητα για την ανάπτυξη νέων συνεργασιών και την ενίσχυση της εντομολογικής έρευνας στη χώρα μας, καθώς συμμετείχε σημαντικός αριθμός επιστημόνων από ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις ήταν συνδιοργανωτές συνεδριών.

Στον χώρο των εκθετών χορηγοί παρουσίασαν τα προϊόντα τους. Μεταξύ αυτών, εκδοτικοί οίκοι παρουσίασαν νέα περιοδικά και βιβλία. Εταιρείες παραγωγής και ανάπτυξης επιστημονικών οργάνων παρουσίασαν τις νέες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία στην επιστημονική κοινότητα για την πραγματοποίηση πολύπλοκων πειραμάτων και την επεξεργασία πολλών δεδομένων.

Επίσης, αρκετές εταιρείες παρουσίασαν νέου τύπου παγίδες εντόμων, εξοπλισμό και εργαλεία για πειράματα εργαστηρίου και υπαίθρου, για τη συλλογή εντομολογικών δεδομένων από το πεδίο. Τα νέα προϊόντα τους παρουσίασαν και εταιρείες παραγωγής εντομοκτόνων. Σε άλλον εκθεσιακό χώρο, επιλεγμένες εταιρείες παρουσίαζαν εκθέματα εμπνευσμένα από τον κόσμο των εντόμων, όπως έργα αγγειοπλαστικής, ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά. Παράλληλα, εταιρείες που ασχολούνται με την παραγωγή εντόμων για τη διατροφή του ανθρώπου προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των συνέδρων, παρουσιάζοντας τις καινοτόμες προτάσεις τους.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι για πρώτη φορά σε Παγκόσμιο Συνέδριο πραγματοποιήθηκε συνάντηση μελών Διοικητικών Συμβουλίων (ΔΣ) Εντομολογικών Εταιρειών από διάφορες χώρες. Αφορμή για τη συνάντηση αυτή αποτέλεσε η πρωτοβουλία του ΔΣ της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος (ΕΕΕ) να οργανώσει για πρώτη φορά συνάντηση μελών ΔΣ εντομολογικών εταιρειών στο πλαίσιο του 12ου Πανευρωπαϊκού Εντομολογικού Συνεδρίου, που διοργανώθηκε στο Ηράκλειο από 16-20 Οκτωβρίου 2023.

Στη συνάντηση συμμετείχαν 21 μέλη ΔΣ από 12 χώρες (Βέλγιο, Βραζιλία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ινδία, Κροατία, Ν. Κορέα, Ουγγαρία, Σερβία, Ταιβάν, Φιλανδία) και συζητήθηκαν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν (Εικόνα 2). Οι συμμετέχοντες χαιρέτισαν με ενθουσιασμό την πρωτοβουλία της ΕΕΕ ως την απαρχή ευρύτερων και πιο τακτικών μελλοντικών συνεργασιών. Με στόχο να υπάρξει συνέχεια σε αυτή την πρωτοβουλία μετά από πρόταση της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος, την οποία υποστήριξαν οι Εντομολογικές Εταιρείες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, διοργανώθηκε η δεύτερη συνάντηση ΔΣ Εντομολογικών Εταιρειών στο Παγκόσμιο Εντομολογικό Συνέδριο στο Κιότο. Διοργανωτές ήταν οι πρόεδροι των τριών ανωτέρω εταιρειών και ο πρόεδρος του 27ου Παγκόσμιου Συνεδρίου (Εικόνα 3).

Στη συνάντηση συμμετείχαν οι πρόεδροι και μέλη ΔΣ Εντομολογικών Εταιρειών από δώδεκα χώρες (Βέλγιο, Βραζιλία, Ελλάδα, Ζάμπια, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Μαλαισία, Νότια Κορέα, Ολλανδία, Σερβία, Φιλιππίνες), οι εκτελεστικοί διευθυντές και οι σύμβουλοι επικοινωνίας των Εντομολογικών Εταιρειών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου (Εικόνα 4).

Στη συνάντηση παρουσιάστηκαν οι δραστηριότητες των Εντομολογικών Εταιρειών και συζητήθηκαν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και οι καλές πρακτικές που ακολουθούν για την προσέλκυση νέων μελών, τη βιωσιμότητα της έκδοσης περιοδικών, την οργάνωση εκδηλώσεων, φεστιβάλ, εκδρομών, διαγωνισμών με εντομολογικά θέματα κ.ά. Κύριο αντικείμενο της συνάντησης ήταν η ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών σε σχέση με την ενίσχυση των επιστημονικών περιοδικών που εκδίδουν, την ανταλλαγή ενημέρωσης, τη συγκέντρωση ενημερωτικού υλικού και τη δημιουργία κοινής ιστοσελίδας. Κοινός στόχος όλων αποτέλεσε η διοργάνωση συνάντησης και συνεδρίας ανοιχτής στο κοινό στο πλαίσιο τόσο του επόμενου πανευρωπαϊκού συνεδρίου, που θα διεξαχθεί στη Γαλλία το 2026, όσο και του επόμενου παγκόσμιου συνεδρίου.

Καταλήγοντας, το 27ο Παγκόσμιο Εντομολογικό Συνέδριο κατάφερε να επιτελέσει τον στόχο του που ήταν, όπως ανέφερε και στο λογότυπό του, να συμβάλει στην πρόοδο της εντομολογικής έρευνας με την ανταλλαγή απόψεων και την ανάπτυξη συνεργασιών σε όλα τα επίκαιρα θέματα που σχετίζονται με τον πολυποίκιλο ρόλο των εντόμων στην επιστήμη και στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας.

Η οργάνωσή του ήταν άψογη, καθώς πολυπληθής ομάδα διοργανωτών παρακολουθούσε και οργάνωνε κάθε δραστηριότητα, όπως ακριβώς είχε προβλεφθεί. Το 27ο Παγκόσμιο Εντομολογικό Συνέδριο τελείωσε με τις καλύτερες εντυπώσεις, δίνοντας τη σκυτάλη στο 28ο Συνέδριο, που έχει προγραμματιστεί για το Cape Town της Νότιας Αφρικής το 2028.

Για το ΔΣ της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος

• Περδίκης Διονύσιος, καθηγητής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Καλαϊτζάκη Αργυρώ, συνεργαζόμενη ερευνήτρια, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
• Μπαρμπετάκη Αφροδίτη, γεωπόνος PhD, Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας
• Κουφάκης Ιωάννης, γεωπόνος PhD, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
• Καραναστάση Ειρήνη, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Πατρών
• Τσαγκαράκης Αντώνιος, επίκουρος καθηγητής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Κατσικογιάννης Γεώργιος, PhD Geography, Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής ΠΕ Σάμου & Ικαρίας