Τη μείωση… σε δύο δόσεις του ελάχιστου συντάξιμου ποσοστού αναπηρίας, δηλαδή του μίνιμουμ ποσοστού βάσει του οποίου μπορούν να λάβουν αναπηρική σύνταξη οι ασφαλισμένοι του πρώην ΟΓΑ προβλέπει, μεταξύ άλλων, το «μίνι ασφαλιστικό» νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που επρόκειτο να ψηφιστεί την Πέμπτη 24 Νοεμβρίου από τη Βουλή.
Το όριο αυτό, όπως είναι γνωστό, σήμερα βρίσκεται στο 67% και θα παραμείνει εκεί μέχρι το τέλος του 2023. Ωστόσο, από 1/1/2024 θα αναδιαμορφωθεί στο 59% και έναν χρόνο μετά θα πέσει ακόμα χαμηλότερα στο 50% εξομοιώνοντας, τουλάχιστον ως προς τη συγκεκριμένη παροχή, τους αγρότες με τους υπόλοιπους ασφαλισμένους.
Η ρύθμιση αυτή κρίθηκε επιβεβλημένη, προκειμένου, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, να ενοποιηθούν οι κανόνες χορήγησης παροχών σε όλα τα άτομα που υπάγονται στον ενιαίο φορέα, ενώ παράλληλα «επιχειρεί να επιταχύνει την πλήρη ενσωμάτωση του πρώην ΟΓΑ στους ενιαίους κανόνες του e-ΕΦΚΑ, ενοποιώντας επιμέρους σημεία της νομοθεσίας, με γνώμονα την ανάπτυξη ενιαίου πλαισίου για τα άτομα με αναπηρία, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς».
Σε αυτό το πλαίσιο, μέχρι τις 31/12/2023 για τους ασφαλισμένους του π. ΟΓΑ συνεχίζουν να ισχύουν οι γενικές, ειδικές και καταστατικές προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω αναπηρίας, όπως το άρθρο 6 του ν. 2458/1997 και το ελάχιστο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας παραμένει τουλάχιστον 67%.
Από την 1/1/2024 οι ίδιοι ασφαλισμένοι υπάγονται μεν στις ενιαίες διατάξεις που θεσπίζονται με την παρ. 1 (προσθήκη άρθρου 11Α στον ν. 4387/2016), ωστόσο ορίζεται μεταβατικό διάστημα ενός έτους, δηλαδή από 1/1/2024 έως και 31/12/2024 κατά το οποίο το ελάχιστο συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας ορίζεται σε 59%.
Από την 1/1/2025 το ποσοστό αυτό μειώνεται περαιτέρω σε 50%, όσο δηλαδή απαιτείται και για τους λοιπούς ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ. Έτσι, από το 2025 και μετά, οι ασφαλισμένοι του π. ΟΓΑ θα δικαιούνται κύρια σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο για όσο χρονικό διάστημα πιστοποιούνται, ως άτομα με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50% και έχουν πραγματοποιήσει σε κλάδο κύριας ασφάλισης:
α) τουλάχιστον 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης, ή
β) τουλάχιστον πέντε έτη ή 1.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο έτη ή 600 ημέρες ασφάλισης εντός των τελευταίων πέντε ετών πριν από την ημερομηνία έναρξης της αναπηρίας ή πριν από το έτος έναρξης της αναπηρίας. Αν κατά τη διάρκεια των πέντε αυτών ετών ο ασφαλισμένος έχει επιδοτηθεί για ασθένεια ή ανεργία ή έχει συνταξιοδοτηθεί, η περίοδος των πέντε ετών επεκτείνεται για ίσο χρόνο με αυτόν της επιδότησης ή συνταξιοδότησης, ή
γ) τουλάχιστον ένα έτος ή 300 ημέρες ασφάλισης και δεν έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας. Οι ανωτέρω 300 ημέρες ασφάλισης αυξάνονται προοδευτικά σε 1.500 ημέρες ασφάλισης με την προσθήκη 120 ημερών ασφάλισης για κάθε έτος ηλικίας πέραν του 21ου και μέχρι τη συμπλήρωση του 31ου. Σημειώνεται ότι οι νέοι κανόνες για τις συντάξεις αναπηρίας θα ισχύουν αδιακρίτως τόσο για τους νέους όσο και τους παλαιούς ασφαλισμένους του πρώην ΟΓΑ.
Τα κριτήρια για το βοήθημα των 250 ευρώ
Το ψηφισθέν νομοσχέδιο περιγράφει, επίσης, τα κριτήρια βάσει των οποίων θα χορηγηθεί η έκτακτη οικονομική ενίσχυση στους χαμηλοσυνταξιούχους. Ειδικότερα, θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
✱ Το ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημα για το φορολογικό έτος 2022 να μην υπερβαίνει τα 9.600 ευρώ. Σημειωτέον εδώ ότι:
● Το ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημά τους (το άθροισμα των φορολογητέων εισοδημάτων του υπόχρεου και του/της συζύγου/μέρους συμφώνου συμβίωσης) να μην υπερβαίνει τα 16.800 ευρώ (από 14.400 προηγουμένως).
● Η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού που προκύπτει από την πράξη διοικητικού προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ έτους 2022 (φορολογικού έτους 2021) να μην υπερβαίνει το ποσό των 300.000 ευρώ (από 200.000 προηγουμένως).
● Είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας και έχουν υποβάλλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2021. Σημειώνεται εδώ ότι τα εισοδηματικά κριτήρια
● Σε περίπτωση που και οι δυο σύζυγοι είναι δικαιούχοι της ενίσχυσης, τότε η ενίσχυση καταβάλλεται και στους δυο δικαιούχους. Εάν ο δικαιούχος λαμβάνει σύνταξη και από τον e-ΕΦΚΑ και το ΓΛΚ, η ενίσχυση καταβάλλεται από τον ΕΦΚΑ.
Στην πράξη, οι συνταξιούχοι του πρώην ΟΓΑ, δεδομένου ότι οι συντάξεις τους (προ φόρων) δεν υπερβαίνουν τα 450 ευρώ μηνιαίως, συμπεριλαμβάνονται στην πλειονότητά τους στους δικαιούχους του βοηθήματος.
Εξαίρεση αποτελούν όσοι, πέραν της σύνταξής τους, έχουν και κάποιο άλλο φορολογητέο εισόδημα π.χ. από αγροτική δραστηριότητα («ενεργοί συνταξιούχοι»), το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να υπερβαίνουν το ατομικό εισοδηματικό όριο των 9.600 ετησίως. Ομοίως, δεν θα λάβουν το επίδομα αν το εισόδημα της/του συζύγου τους είναι τέτοιο που ανεβάζει το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού πάνω από τα 16.800 ευρώ ετησίως ή αν η αξία της ακίνητης περιουσίας τους ξεπερνάει τα 300.000 ευρώ.
Μία επιπλέον σύνταξη το 2023
Οι συνταξιούχοι του π. ΟΓΑ θα επωφεληθούν και από τις αυξήσεις στις συντάξεις, ο μηχανισμός των οποίων περιγράφεται στο νομοσχέδιο. Ειδικότερα, το ποσοστό αύξησης των κύριων συντάξεων από 1/1/2023 θα ισούται με το ήμισυ του αθροίσματος του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ και του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτών (πληθωρισμός) του προηγούμενου έτους.
Ο υπολογισμός αυτού του ποσοστού θα γίνεται με ΚΥΑ των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας που θα δημοσιεύεται πριν από την αλλαγή του έτους, με βάση τις εκτιμήσεις του κρατικού προϋπολογισμού. Αν από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (που δημοσιεύονται αργότερα μέσα στο έτος) προκύψει διαφορετικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ και του τιμάριθμου, η απαραίτητη διόρθωση γίνεται στην απόφαση του επόμενου έτους.
Ο ίδιος μηχανισμός αναπροσαρμογής θα ισχύει και για το πλήρες ποσό της βασικής σύνταξης του π. ΟΓΑ που έως τις 31/12/2022 ανέρχεται σε 360 ευρώ. Σημειώνεται ότι το ποσό της βασικής σύνταξης του π. ΟΓΑ είναι, επίσης, συνδεδεμένο με τη σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων του ν. 1296/1982 (Α’ 128) που συνεχίζει να χορηγεί ο ΟΠΕΚΑ και η οποία κρίνεται αναγκαίο να αυξηθεί, δεδομένης και της αύξησης της σύνταξης ανασφάλιστων υπερηλίκων του ΟΠΕΚΑ βάσει του άρθρου 93 του ν. 4387/2016.
Σύμφωνα με τη συνοδευτική έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η δαπάνη από την αναπροσαρμογή αυτή εκτιμάται για το έτος 2023 σε ύψος 115,5 εκατ. ευρώ, για το 2024 σε 53,12 εκατ. ευρώ, για το 2025 σε 40,11 εκατ. ευρώ και για το 2026 σε 38,84 εκατ. ευρώ.
Από τα δύο βασικά οικονομικά μεγέθη που προαναφέρθηκαν και με βάση τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού του 2023, προκύπτει για την επόμενη χρονιά μια αύξηση της τάξης του 8%. Στην πράξη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου, η μέση σύνταξη γήρατος στον π. ΟΓΑ θα αυξηθεί κατά 39 ευρώ και θα ανέλθει από τα 484 ευρώ σήμερα σε 523 ευρώ μηνιαίως για τους νέους συνταξιούχους, δηλαδή αυτούς που συνταξιοδοτήθηκαν από 13/5/2016 και μετά.
Για τους παλαιούς συνταξιούχους (πριν από τις 13/5/2016), η αύξηση υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 36 ευρώ, με αποτέλεσμα η μέση σύνταξη γήρατος να διαμορφώνεται από 446 σε 482 ευρώ μηνιαίως. Σε ετήσια βάση, οι αυξήσεις αυτές ισοδυναμούν σχεδόν με μία επιπλέον σύνταξη.
Σε 24 δόσεις η πάγια ρύθμιση χρεών
Τέλος, αυξάνονται από 12 σε 24 οι μηνιαίες δόσεις των υπό ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών, με ελάχιστο μηνιαίο ποσό τα 50 ευρώ. Η αίτηση ρύθμισης γίνεται ηλεκτρονικά στο ΚΕΑΟ. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, με τον τρόπο αυτόν εναρμονίζονται οι κανόνες για τη φορολογική και ασφαλιστική διοίκηση (ίδιος αριθμός δόσεων για ρύθμιση χρεών σε ΔΟΥ και ΕΦΚΑ) και διευκολύνονται οι οφειλέτες ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στην τήρηση της ρύθμισης.
Ποιους συμφέρει η παραγραφή των παλαιών οφειλών
Η διάταξη αφορά όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, αγρότες), ενώ, παράλληλα, «ωθεί» τον ΕΦΚΑ να βεβαιώνει τις απαιτήσεις πιο κοντά στην ημερομηνία γένεσης των οφειλών. Με δεδομένο ότι, μετά τη δημιουργία του ΚΕΑΟ, η βεβαίωση των οφειλών γίνεται σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, η νέα διάταξη αφορά σχεδόν αποκλειστικά παλαιές οφειλές που «γεννήθηκαν» πριν από το 2012. Οι αγρότες και οι αυτοαπασχολούμενοι γενικότερα θα μπορούν, παρά την παραγραφή, να καταβάλουν τις οφειλές τους, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε. Στην πράξη, όπως είχε γράψει σε σχετικό ρεπορτάζ η «ΥΧ», εκτιμάται ότι το νέο πλαίσιο θα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και θα αξιοποιηθεί κυρίως από όσους έχουν συμπληρώσει τα 67 χρόνια τους και μετρούν τουλάχιστον μία 15ετία ασφάλισης και λιγότερο από αυτούς που επιδιώκουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα, στα 62 χρόνια, με 40 έτη. Κι αυτό γιατί, στη δεύτερη περίπτωση, θα είναι πολύ δύσκολο να αναπληρωθεί ο χρόνος ασφάλισης που διαγράφεται. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου Εργασίας, τα ασφαλιστικά χρέη αυτοαπασχολούμενων και επιχειρήσεων που έχουν «γεννηθεί» προ του 2011 και μπορούν δυνητικά να διαγραφούν είναι μεταξύ 200 και 250 εκατ. ευρώ. Από αυτά, ένα ποσοστό 20%, δηλαδή 40-50 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι «ανήκει» σε αγρότες. |
Με άλλη διάταξη του νομοσχεδίου, μειώνεται ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο ΕΦΚΑ για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές σε δέκα χρόνια, από είκοσι χρόνια που είναι σήμερα. Εάν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, παραγράφεται. Μάλιστα, από 1ης Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή γίνεται πενταετής, ώστε να είναι αντίστοιχη με αυτήν που ισχύει για τη φορολογική διοίκηση, συνεπώς και ο ΕΦΚΑ θα οφείλει να βεβαιώνει οφειλές εντός πενταετίας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2022
