Πόσο γρήγορα μπορεί να προχωρήσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ελληνικής γεωργίας;
του Φώτη Χατζηπαπαδόπουλου, Προέδρου NEUROPUBLIC Α.Ε.
Η ψηφιακή γεωργία περιλαμβάνει όλες τις σύγχρονες τάσεις στη γεωργία, δηλαδή ευφυή γεωργία, ηλεκτρονική ιχνηλασιμότητα, μηχανογράφηση γεωργικών εκμεταλλεύσεων και ηλεκτρονικό εμπόριο. Η αξιοποίηση αυτών των τάσεων από τον παραγωγό έχει να προσφέρει αυξημένη αξία στο προϊόν του, μείωση του κόστους παραγωγής, καλύτερη διαχείριση των κινδύνων παραγωγής, συμμόρφωση στους ολοένα και πιο αυστηρούς κανόνες που επιβάλλονται τόσο από τους δημόσιους φορείς όσο και από τις αγορές.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η τάση να απαιτούνται συνεχώς νέοι και πιο αυστηροί κανόνες και προδιαγραφές για τα αγροτικά προϊόντα και τις φάρμες ωθεί τους αγρότες σε όλο τον κόσμο στην υιοθέτηση της ψηφιακής γεωργίας με τέτοιον ρυθμό που το πολύ σε μία πενταετία όποιος μείνει έξω από αυτή την τεχνολογική αλλαγή θα μπορεί να παράγει μόνο για τις λαϊκές αγορές και ίσως όχι και για αυτές.
Για να συμμετέχει ο παραγωγός σε αυτές τις νέες τεχνολογικές προσεγγίσεις δεν είναι πάντα απλό, χρειάζεται επιμόρφωση, καθοδήγηση και σοβαρή επένδυση σε νέα τεχνολογικά μέσα. Ο Έλληνας παραγωγός, όμως, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους Ευρωπαίους συναδέλφους του, σε ό,τι αφορά τις οικονομικές του δυνατότητες, τα κόστη εισροών, το μέγεθος της εκμετάλλευσής του και το επίπεδο οργάνωσής του σε ομάδες. Η δυνατότητά του, λοιπόν, να συμμετέχει στη νέα εποχή της ψηφιακής γεωργίας καθίσταται δυσχερής, γεγονός που θα του δημιουργήσει ένα επιπλέον μειονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Εδώ ακριβώς είναι που χρειάζεται ένα καινοτόμο μοντέλο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, βασισμένο σε ψηφιακές τεχνολογίες, να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας. Το σύστημα ευφυούς γεωργίας gaiasense αποτελεί ουσιαστικά ένα τέτοιο μοντέλο, βασισμένο στη λογική της παροχής της ευφυούς γεωργίας ως υπηρεσίας (Smart Farming as a Service – SFaaS). Στο μοντέλο αυτό, ο κάθε παραγωγός ή οργάνωση παραγωγών μπορεί να εγγράφεται συνδρομητής, καταβάλλοντας μια μικρή ετήσια συνδρομή, ανάλογη προς το μέγεθος της εκμετάλλευσής του, και να αποκτά οποιαδήποτε υπηρεσία ευφυούς ή γενικότερα ψηφιακής γεωργίας.
Δεν χρειάζεται, δηλαδή, να αγοράσει εξοπλισμό, λογισμικό ή να κατέχει εξειδικευμένες γνώσεις κι έτσι έχει μηδενικό ρίσκο επένδυσης. Προϋπόθεση, όμως, είναι οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα αγροτεμάχιά του να καλύπτονται από μια κεντρική τεχνολογική και επιχειρησιακή υποδομή, δηλαδή να βρίσκονται εντός της «εμβέλειας» τηλεμετρικών σταθμών με αισθητήρες εδάφους και ατμοσφαιρικούς, ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση στην υπηρεσία. Αυτό ακριβώς φροντίζει το gaiasense, έχοντας ξεκινήσει μια επένδυση δημιουργίας τέτοιας υποδομής, η οποία μέσα στο 2020 θα καλύψει περίπου το 10% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων για περίπου 40 καλλιέργειες.
Η ταχύτητα όμως διείσδυσης και αποδοχής της ευφυούς γεωργίας είναι κρίσιμη, μεταξύ άλλων, και για την επιτυχή εφαρμογή της νέας ΚΑΠ στην ελληνική γεωργία. Η ταχύτητα αυτή εξαρτάται από την ταχύτητα ανάπτυξης των τεχνολογικών υποδομών, από το κόστος της υπηρεσίας στον παραγωγό και από την πληθώρα των παρόχων της υπηρεσίας, ώστε να υπάρχει δημιουργικός ανταγωνισμός με αντίστοιχα οφέλη για τους παραγωγούς.
Για τους λόγους αυτούς θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική την επιτάχυνση που μπορεί να προσφέρει αφενός το δημόσιο έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού της ελληνικής γεωργίας, του οποίου η υλοποίηση αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα, και αφετέρου του Μέτρου 2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο επιδοτεί τις γεωργικές συμβουλές.
Το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού της ελληνικής γεωργίας θα δημιουργήσει μια δημόσια τεχνολογική υποδομή συλλογής περιβαλλοντικών, αγρονομικών και επιχειρησιακών δεδομένων για την ελληνική αγροτική γη, η οποία μέσα σε δώδεκα μήνες θα καλύψει πλέον του 50% της καλλιεργήσιμης έκτασης. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, το σύστημα θα μπορεί να αξιοποιηθεί από πληθώρα ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, οι οποίοι θα εμπλακούν ενεργά στο εθνικό σύστημα παροχής συμβουλών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις (ΣΠΣΓΕ).
Με τον τρόπο αυτόν, θα δοθεί η δυνατότητα σχεδόν σε οποιονδήποτε Έλληνα παραγωγό να έχει πρόσβαση σε χαμηλού κόστους συμβουλευτικές υπηρεσίες ευφυούς γεωργίας ανεξαρτήτως των οικονομικών του δυνατοτήτων και μεγέθους του. Μάλιστα, με τη συμβολή του Μέτρου 2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και μέχρι το πέρας της προγραμματικής περιόδου, ακόμα και αυτό το κόστος θα μπορεί να επιδοτηθεί κατά 100%, ώστε στη δύσκολη οικονομική συγκυρία να μην έχει κανένα απολύτως εμπόδιο για τη συμμετοχή του. Κατά συνέπεια, όλοι, ανεξαρτήτως οικονομικών δυνατοτήτων, θα μπορούν να περάσουν χωρίς ρίσκο στην ψηφιακή εποχή.
Το μοντέλο αυτό είναι πρωτοπόρο και καινοτόμο πανευρωπαϊκά. Τα πλεονεκτήματα του συστήματος gaiasense, το οποίο αποτελεί ιδιωτική πρωτοβουλία και έχει ευρύτατη αποδοχή σε όλη την Ελλάδα, έχουν ήδη αναδειχθεί για τον Έλληνα, αλλά και Ευρωπαίο παραγωγό. Η προσπάθεια του gaiasense να καλύψει όλη την ελληνική αγροτική γη χρειάζεται ακόμη μερικά χρόνια για να πραγματοποιηθεί.
Με τις δύο, όμως, δημόσιες παρεμβάσεις του έργου του ψηφιακού μετασχηματισμού και του Μέτρου 2 του ΠΑΑ μπορεί να επιτευχθεί αφενός η ραγδαία επιτάχυνση της ανάπτυξης της υποδομής και αφετέρου ο μηδενισμός του κόστους για τον Έλληνα γεωργό, επιτρέποντας τη ραγδαία διάδοση της ευφυούς γεωργίας στην Ελλάδα. Εφόσον, λοιπόν, συμβούν αυτά, πιστεύουμε ότι δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις για τον εκδημοκρατισμό της ψηφιακής γεωργίας στην Ελλάδα και έτσι, ίσως για πρώτη φορά, η ελληνική γεωργία γίνει πρωτοπόρος και όχι ουραγός.
