Καλλιεργητικές συμβουλές για τη σπορά και τη λίπανση στο βαμβάκι

Στις αρχές Απριλίου ξεκινάει η σπορά του βαμβακιού, η έναρξη της οποίας, βέβαια, θα εξαρτηθεί από τις καιρικές συνθήκες. Η πρώιμη σπορά, εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες, έχει αρκετά πλεονεκτήματα για την εξέλιξη της καλλιέργειας, ειδικά στην Ελλάδα.

Η σωστή προετοιμασία των χωραφιών για τη σπορά παίζει σημαντικό ρόλο για την επιτυχία του φυτρώματος και την αποφυγή της επανασποράς. Σε περίπτωση που δεν έχουν γίνει τα προηγούμενα οργώματα, τότε είναι δυνατό να γίνει όργωμα την άνοιξη. Η επιτυχία του εξαρτάται από την υγρασία του εδάφους, το οποίο δεν θα πρέπει να είναι ούτε στεγνό, αλλά ούτε και πολύ υγρό, δηλαδή να βρίσκεται στον ρώγο του. Το ανοιξιάτικο όργωμα πρέπει να είναι ελαφρύ επειδή γίνεται κοντά στη σπορά, έτσι ώστε να μην έχουμε απώλεια εδαφικής υγρασίας.

Στόχος από όλες τις εργασίες της προετοιμασίας του αγρού για σπορά είναι η διασφάλιση της κατάλληλης σποροκλίνης και η χαλάρωση της δομής του εδάφους, για να πετύχουμε τον κατάλληλο αερισμό, δηλαδή τη διασφάλιση του απαιτούμενου οξυγόνου, χωρίς το οποίο δεν μπορούν να γίνουν οι απαραίτητες χημικές διεργασίες για το φύτρωμα και την ανάπτυξη του φυτού και του ριζικού συστήματος. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι ελαιούχοι σπόροι, όπως το βαμβάκι, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη σε οξυγόνο, προκειμένου να μετατρέψουν τα έλαια (λίπη) σε σάκχαρα που είναι απαραίτητα για το φύτρωμα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποφευχθεί η υπερβολική κατεργασία του εδάφους και η χρήση βαριών μηχανημάτων που δημιουργούν δυσμενείς συνθήκες με τη συμπίεσή του.

Δεν είναι σωστό να επιλέξουμε τη μορφή λιπάσματος χωρίς να γνωρίζουμε αν το έδαφος είναι όξινο ή αλκαλικό (PH)

Πριν από τη σπορά, πρέπει να φροντίσουμε τον αγρό, ώστε να είναι απαλλαγμένος από ζιζάνια, τα οποία συναγωνίζονται την καλλιέργεια σε νερό, θρεπτικά στοιχεία και, συγχρόνως, προσελκύουν εχθρούς. Η καταπολέμηση ζιζανίων μπορεί να γίνει μηχανικά (καλλιεργητή, δισκοσβάρνα, μηχανοσκαλιστήρι), ή χημικά με χρήση προφυτρωτικών ή μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων, δηλαδή επιφανειακά ή με ενσωμάτωση.

Η απόφαση για την ημερομηνία σποράς παίζει σημαντικό ρόλο, λαμβάνοντας υπόψη τις καιρικές συνθήκες και τη θερμοκρασία εδάφους που πρέπει να είναι ≥13ºC, καθώς και τη διαθέσιμη εδαφική υγρασία. Σχετικά με τη θερμοκρασία εδάφους, τα ελαφριά εδάφη (αμμώδη) θερμαίνονται εύκολα, ενώ τα βαριά (αργιλώδη) είναι ψυχρά και θερμαίνονται πιο αργά. Τα εδάφη μέσης σύστασης (πηλώδη ή ιλυοπηλώδη) βρίσκονται σε ενδιάμεση κατάσταση. Επίσης, η απόφαση για επανασπορά είναι σημαντική, διότι σημαίνει όψιμη καλλιέργεια, με όλες τις επιπτώσεις, και αυξημένο κόστος. Το βαμβάκι καλύπτει εύκολα τα κενά, π.χ. όταν έχουμε 7 φυτά/μέτρο, δεν χρειάζεται ή δεν συμφέρει να κάνουμε επανασπορά και αυτός ο αριθμός φυτών εξαρτάται από την ποικιλία και τη διαθεσιμότητα του νερού.

Μετά το φύτρωμα, πρέπει να παρακολουθήσουμε τις εντομολογικές προσβολές, αφίδες, αλευρώδη κ.λπ., ενώ στο στάδιο των χτενιών τον Ιούνιο και αργότερα πρέπει να παρακολουθούμε τις προσβολές από τον λύγκο και την εμφάνιση της πρώτης γενιάς από το ρόδινο και το πράσινο σκουλήκι, που τότε η καταπολέμηση είναι πιο αποτελεσματική από ό,τι είναι τις επόμενες γενιές (2η και 3η).

Λίπανση

Σχετικά με τη λίπανση, είτε αυτή είναι βασική, είτε επιφανειακή, δεν μπορεί να δοθεί οδηγία χωρίς να υπάρχει χημική και μηχανική ανάλυση του εδάφους. Δυστυχώς, η λίπανση χωρίς τέτοιες εδαφολογικές αναλύσεις είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα. Ούτε, όμως, είναι σωστό να επιλέξουμε τη μορφή λιπάσματος χωρίς να γνωρίζουμε αν το έδαφος είναι όξινο ή αλκαλικό (PH). Βασικά στοιχεία είναι το κάλιο (Κ), το οποίο είναι σημαντικό διότι θεωρείται συνοδός των προϊόντων φωτοσύνθεσης (τροφή) στη διακίνησή τους (τροφοδοσία) προς τον καρπό. Έχει μεγάλη ζήτηση από τα καρύδια.

Όταν η απορρόφηση καλίου από το έδαφος δεν καλύπτει τις ανάγκες των καρποφόρων οργάνων, τότε διακινείται γρήγορα από τα φύλλα προς τα καρποφόρα όργανα (καρύδια). Αυτό ορισμένες φορές οδηγεί στο Σύνδρομο Πρόωρης Γήρανσης (γενικευμένη ξήρανση του φυτού). Το άζωτο (N) είναι, επίσης, σημαντικό στοιχείο, κυρίως για τη βλαστική ανάπτυξη που ενισχύει την παραγωγή. Η έλλειψη αζώτου περιορίζει τη βλαστική ανάπτυξη και στα στάδια ανάπτυξης των καρυδιών επηρεάζει την ανάπτυξη του σπόρου. Ο φώσφορος (Ρ) είναι το τρίτο βασικό μακροστοιχείο που είναι απαραίτητο, κυρίως, για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και την ανθοφορία.

Άλλα απαραίτητα μακροστοιχεία είναι το μαγνήσιο (Mg) και το ασβέστιο (Ca) και λιγότερο το θείο (S), τα οποία χαρακτηρίζονται ως δευτερεύοντα και προστίθενται στη λίπανση μόνο όταν διαπιστώνεται η έλλειψή τους. Μία άλλη κατηγορία είναι τα ιχνοστοιχεία σίδηρος (Fe), ψευδάργυρος (Zn), μαγγάνιο (Mn), χαλκός (Cu) και βόριο (Β), τα οποία προστίθενται μόνο όταν διαπιστώνεται η έλλειψή τους. Γενικά, το βαμβάκι αφαιρεί μικρότερες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων από το έδαφος σε σχέση με άλλες καλλιέργειες.

Άρδευση

Η άρδευση είναι το «κλειδί» για τη διαχείριση της καλλιέργειας, διότι το βαμβάκι συμπεριφέρεται ως θάμνος, καθώς διαθέτει ευαίσθητο αισθητήρα για τον έλεγχο της διαθεσιμότητας του νερού. Ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του νερού, ρυθμίζει τη βλαστική ανάπτυξη, την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και την καρποφορία. Η υπερβολική άρδευση οδηγεί σε: 1) Μικρότερη παραγωγή λόγω αναβλάστησης, 2) χαμηλότερη ποιότητα και αυξημένες ξένες ύλες, 3) όψιμη καλλιέργεια που θέτει την καλλιέργεια σε ρίσκο, 4) αυξημένη ανάγκη σε χρήση πρόσθετων χημικών σκευασμάτων, όπως pix και αποφυλλωτικά και 5) αυξημένη πιθανότητα εντομολογικών προσβολών και ασθενειών (μύκητες και βακτήρια). Όλα αυτά συνθέτουν αυξημένο κόστος, μικρότερη παραγωγή και χαμηλότερη ποιότητα. Τέλος, μια σημαντική παράμετρος είναι η απόφαση για το τελευταίο πότισμα για τερματισμό της ανάπτυξης (cut out).