Με έμφαση στην αειφορική γεωργία το 22ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ζιζανιολογίας

Το Πανελλήνιο Συνέδριο Ζιζανιολογίας αποτελεί την πιο σημαντική πρωτοβουλία της Ελληνικής Ζιζανιολογικής Εταιρείας στον τομέα της προστασίας της καλλιέργειας, καθώς είναι πόλος έλξης για επαγγελματίες του κλάδου, παραγωγούς, ακαδημαϊκούς, φοιτητές των γεωπονικών επιστημών, επιχειρήσεις του κλάδου και υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, με σκοπό την ανταλλαγή γνώσης, καινοτόμων προσεγγίσεων και τη δημιουργία συνεργασιών. Αυτό επιβεβαιώθηκε εκ νέου το τριήμερο 19-21 Μαρτίου στην Άρτα, εκεί όπου το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και η Ελληνική Ζιζανιολογική Εταιρεία διοργάνωσαν με επιτυχία στο 22ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ζιζανιολογίας.

Στη φετινή διοργάνωση, με τίτλο «Αειφορική Γεωργία και ο Ρόλος της Ζιζανιολογίας», παρουσιάστηκαν 43 προφορικές και 24 γραπτές ομιλίες, οι οποίες κάλυψαν τα σπουδαιότερα πεδία της επιστήμης της ζιζανιολογίας, όπως τη μηχανική και φυσική καταπολέμηση των ζιζανίων, τη χημική καταπολέμηση και την ανθεκτικότητα των ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα, την υπολειμματικότητα των ζιζανιοκτόνων στο περιβάλλον, την οικολογία και βιολογία των ζιζανίων, τον ανταγωνισμό μεταξύ των ζιζανίων και της καλλιέργειας, την ολοκληρωμένη καταπολέμηση των ζιζανίων και τη χρήση των νέων τεχνολογιών στη διαχείριση των ζιζανίων.

Ανάγκη για αξιοποίηση νέων εγχώριων πρωτεϊνικών ποικιλιών

Ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του ΥΠΑΑΤ, Κώστας Μπαγινέτας, μίλησε για τη νέα στρατηγική της Ελλάδας και της ΕΕ, με κύριους άξονες τη μείωση της χρήσης των ζιζανιοκτόνων, την απανθρακοποίηση της γεωργίας λόγω κλιματικής αλλαγής, την αξιοποίηση εγχώριων και νέων ποικιλιών με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως π.χ. η υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, και τέλος την εφαρμογή Οικολογικών Σχημάτων στα καλλιεργητικά συστήματα της χώρας μας. H Camilla Moonen, καθηγήτρια στη Σχολή Ανωτάτων Σπουδών Αγίας Άννας (Πίζα, Ιταλία) και επίσημη προσκεκλημένη του Συνεδρίου, μίλησε για το μέλλον της επιστήμης των ζιζανίων από αγροοικολογική άποψη, αναφερόμενη κυρίως σε ολοκληρωμένες μεθόδους καταπολέμησης με βάση τον επανασχεδιασμό των καλλιεργητικών συστημάτων παραγωγής τροφής.

Ο καθηγητής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Μιχαήλ Βραχνάκης, επίσης εκ των επίσημων προσκεκλημένων, μίλησε για χωροκακτητικά χλωριδικά είδη των λιβαδιών στην Ελλάδα και τόνισε την ανάγκη για μελέτες και έρευνα προς μια τέτοια κατεύθυνση, καθώς επί της παρούσης δεν υφίστανται.

Φυσικά ζιζανιοκτόνα από αρωματικά φυτά

Η παρουσία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των ερευνητικών φορέων, που συμμετείχαν με προφορικές και γραπτές εισηγήσεις στο Συνέδριο, κέντρισε το ενδιαφέρον των συνέδρων λόγω της καινοτομίας και των νέων προσεγγίσεων που συμπεριέλαβαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έρευνα που διεξάγει το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σχετικά με τη διερεύνηση της φυτοτοξικής δράσης των υπολειμμάτων απόσταξης αρωματικών φυτών της Ηπείρου σε διάφορα είδη ζιζανίων, από την Πηνελόπη Λιόντου, υπό την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή, Νικόλαου Κορρέ, αντιπροέδρου της Ελληνικής Ζιζανιολογικής Εταιρείας.

Σύμφωνα με τα ευρήματά της, η φυτοτοξική δράση των αρωματικών φυτών οφείλεται κυρίως σε δευτερογενείς μεταβολίτες, όπως φαινολικά, τερπενοειδή κ.ά., οι οποίοι κυρίως εντοπίζονται στο αιθέριο έλαιο που λαμβάνεται κατά τη διαδικασία της απόσταξης τους. Τα υγρά υπολείμματα από αυτήν τη διαδικασία περιέχουν επίσης οργανικές ουσίες, όπως οξέα και ταννίνες, τα οποία έχουν ηπιότερη αλλά παρατεταμένη ανασταλτική δράση στη βλάστηση και ανάπτυξη των ζιζανίων.

Παρουσιάστηκαν, επίσης, αποτελέσματα που προέκυψαν από δοκιμές διαφορετικών συγκεντρώσεων των υγρών υπολειμμάτων της απόσταξης της ρίγανης και του θυμαριού σε αντιπροσωπευτικά είδη ζιζανίων όπως το βλήτο, η περιπλοκάδα και η αγριοβαμβακιά, τα οποία επιβεβαίωσαν ότι η εφαρμογή των υγρών υπολειμμάτων ανάλογα με τον οικότυπο και το είδος του αρωματικού φυτού επηρεάζει τη βλαστικότητα και την ανάπτυξη των υπό εξέταση σπόρων ζιζανίων.

Η παραπάνω έρευνα συνάδει με την Εθνική Στρατηγική 2027-2034, η οποία θέτει ως προτεραιότητα τη χρήση βιο-παραγόμενων δραστικών ουσιών με φυτοτοξική δράση κατά των ζιζανίων και άλλων εχθρών της καλλιέργειας, υπό το καθεστώς μείωσης των συνθετικών ζιζανιοκτόνων και άλλων φυτοπροστατευτικών ουσιών κατά 50% το έτος 2030.

Κυκλική οικονομία από ζωικά παραπροϊόντα

Μία άλλη ενδιαφέρουσα παρουσίαση από το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ήταν της Αθανασίας Ντέμσια, φοιτήτριας υπό την επίβλεψη του κ. Κορρέ, σχετικά με τη χρήση μαλλιού προβάτου για τον έλεγχο των ζιζανίων σε μια νεοσύστατη βιολογική φυτεία αβοκάντο. Η σπουδαιότητα της συγκεκριμένης έρευνας επικεντρώνεται στην εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, στην οποία τα υπολείμματα από έναν παραγωγικό τομέα (π.χ. κτηνοτροφία) μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον τομέα της φυτικής παραγωγής (π.χ. αβοκάντο).

Όπως αναφέρθηκε στην παρουσίαση της συγκεκριμένης έρευνας, ο έλεγχος των ζιζανίων αποτελεί μια επίπονη και διαρκή πρόκληση στη βιολογική γεωργία. Η αποτελεσματική διαχείριση των ζιζανίων είναι ζωτικής σημασίας, κυρίως εξαιτίας των απωλειών στην απόδοση, που προκαλούνται στις καλλιέργειες λόγω του ανταγωνισμού των ζιζανίων.

Επιπρόσθετα, η χρήση συνθετικών ζιζανιοκτόνων για οπωρώνες βιολογικής καλλιέργειας, συμπεριλαμβανομένου του αβοκάντο, δεν επιτρέπεται και οι αγρότες συχνά στρέφονται σε δαπανηρές και χρονοβόρες μεθόδους, ειδικά σε περιπτώσεις που χρησιμοποιείται στάγδην άρδευση, όπως το βοτάνισμα. Κατά συνέπεια, απαιτούνται εναλλακτικές και φιλικές προς το περιβάλλον μέθοδοι για τη διαχείριση των ζιζανίων.

Στο παραπάνω πλαίσιο, αξιολογήθηκε η επίδραση του μαλλιού του προβάτου ως μέσου εδαφοκάλυψης για την καταπόνηση των ζιζανίων. Όπως έδειξαν τα αποτελέσματα, όταν το μαλλί ενσωματώθηκε στο έδαφος ή απλά τοποθετήθηκε στην επιφάνεια του εδάφους μείωσε τον πληθυσμό των ζιζανίων, τα είδη των ζιζανίων που καταγράφηκαν και την ξηρή βιομάζα των ζιζανίων σημαντικά σε σχέση με τον μάρτυρα (χωρίς χρήση μαλλιού ως μέσου εδαφοκάλυψης).

Πολλαπλός ο ρόλος των ψυχανθών στις καλλιέργειες

Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και η έρευνα που παρουσιάστηκε από τη γεωπόνο Αρετή Κοκκίνη (ΕΔΙΠ του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών), υπό την εποπτεία του Δρ. Ηλία Τραυλού από το ΓΠΑ, με θέμα την αξιολόγηση συστημάτων καλλιέργειας με βάση τα ψυχανθή για τη διαχείριση ζιζανίων, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος VALERECO, στοχεύοντας στην αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών που παρέχονται από την ένταξη των ψυχανθών σε ποικιλόμορφα καλλιεργητικά συστήματα, όπως π.χ. αυτά της αμειψισποράς.

Αξιόλογη, επίσης, ήταν η εργασία του Παναγιώτη Σπαράγγη από τη Σχολή Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στην οποία διερευνήθηκε η επίδραση δύο συστημάτων αμειψισποράς στη μικρόκαρπη κολλητσίδα και στην απόδοση της καλλιέργειας του σκληρού σιταριού. Όπως γίνεται κατανοητό από τα παραπάνω, η έρευνα, που διεξάγεται από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας μας και που αφορά αγρο-οικολογικές προσεγγίσεις για την καταπολέμηση των ζιζανίων, συνάδει με τις νέες τάσεις στη γεωργική παραγωγή, όπως αυτές διαμορφώνονται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική 2027-2033.

Αναγκαιότητα η ολοκληρωμένη διαχείρηση

Σε συμφωνία με τα παραπάνω, οι ομιλίες των Χρήστου Δημητρίου και Χρήστου Βλάχου από την Corteva Agriscience Hellas εστίασαν στην ολοκληρωμένη διαχείριση των ζιζανίων αναφορικά με την αειφορική γεωργία και τον ρόλο της ζιζανιολογίας στο συγκεκριμένο πλαίσιο.

«Η Corteva Agriscience Hellas, αν και λίγα χρόνια στην ελληνική αγορά, δίνει έμφαση στην αειφορική γεωργία. Έννοιες όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η διασφάλιση παραγωγής, η διαχείριση ανθεκτικότητας, η βιωσιμότητα γεωργικής εκμετάλλευσης κ.ά αποτελούν βασικές αρχές και υποχρεώσεις για τη λειτουργία της εταιρείας», ανέφεραν.

Να σημειωθεί ότι η Corteva Agriscience Hellas ήταν περήφανος πλατινένιος χορηγός του Συνεδρίου. Ο κ. Δημητρίου, Category Marketing Manager ζιζανιοκτόνων στην εταιρεία, είχε την ευκαιρία να μοιραστεί με τους συνέδρους τη στρατηγική της για αειφορία, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, μέσω καινοτόμων προϊόντων ζιζανιοκτονίας, μεταξύ των οποίων είναι τα Arylex, Rinskor και Quelex.

Εκπροσωπώντας την εταιρεία SIPCAM HELLAS, ο Χρήστος Νικολαΐδης παρουσίασε νέα καινοτόμα προϊόντα για την καταπολέμηση των ζιζανίων σε αμπέλι, δενδρώδεις καλλιέργειες και όρια αγρών με ακαλλιέργητες εκτάσεις. Ενδιαφέρον παρουσίασαν και οι εισηγήσεις του κύριου ερευνητή Ζιζανιολογίας στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Θωμά Γιτσόπουλου, και του Δρ. Παναγιώτη Μυλωνά, από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, που μίλησαν για το πολύ σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στη χώρα σχετικά με την εξάπλωση και ανάπτυξη της ανθεκτικότητας στα ζιζανιοκτόνα από τα ζιζάνια, γεγονός που επιτείνει τις προσπάθειες για ολοκληρωμένη καταπολέμηση των ζιζανίων με τη χρήση των προσεγγίσεων που ήδη αναφέρθηκαν, αλλά και αυτή των νέων τεχνολογιών, όπως π.χ. η χρήση drone, ανάλυση δεδομένων με καινούργιες στατιστικές μεθόδους, ανάπτυξη μοντέλων βαθιάς μάθησης και μηχανικής καταπολέμησης των ζιζανίων υπό το πρίσμα της γεωργίας ακριβείας

Ακούστηκαν οι γνώμες επιστημόνων του εξωτερικού

Μια καινοτομία στην διοργάνωση του Συνεδρίου ήταν η χρήση μικρής διάρκειας βίντεο-παρουσιάσεων, στις οποίες ακούστηκαν οι γνώμες επιστημόνων του εξωτερικού, όπως των καθηγητών Steve Duke (Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μισισίπι, ΗΠΑ), Eric Gallandt (Πανεπιστήμιο του Μέιν, ΗΠΑ), Bagirath Chauhan (Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, Αυστραλία), Brian Sindel (Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας) και του Marty Williams (υπηρεσία Αγροτικών Ερευνών του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ – USDA-ARS). Οι ειδικοί μίλησαν για την έρευνα που διεξάγουν στα πανεπιστήμια και τα ινστιτούτα τους, όπως και για το μέλλον της επιστήμης της ζιζανιολογίας.

Επιπλέον, η πραγματοποίηση ενός workshop από τον καθηγητή Ανδρόνικο Μαυρομούστακο (Πανεπιστήμιο του Άρκανσο, ΗΠΑ) σχετικά με τον ρόλο της Στατιστικής στη ζιζανιολογία κέντρισε το ενδιαφέρον των φοιτητών –και όχι μόνο– που το παρακολούθησαν.

Επίσης, στο πλαίσιο του Συνεδρίου, με τη συμμετοχή διακεκριμένων επαγγελματιών του χώρου (Δρ Μιχάλης Κολυβάς, Δρ Χρήστος Βλάχος, Δρ Χρήστος Δαμαλάς, Δρ Χρήστος Νικολαϊδης) από εταιρείες και πανεπιστήμια δόθηκε η δυνατότητα στους παραγωγούς της περιοχής της Άρτας να θέσουν ερωτήματα και να λάβουν απαντήσεις σχετικά με προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε θέματα προστασίας στις καλλιέργειές τους.

Επίσκεψη σε αγρόκτημα στο Θεσπρωτικό Πρέβεζας

Τέλος, το Συνέδριο ολοκληρώθηκε με μια εκδρομή στο αγρόκτημα παραγωγής αρωματικών φυτών «Likno of Herbs» στο Θεσπρωτικό Πρέβεζας, στην οποία οι σύνεδροι είδαν μια καλλιέργεια ρίγανης και συνεχίστηκε στο Ψαθοτόπι Άρτας, στο εκτροφείο οξύρρυγχου της εταιρείας Thesauri, της οικογένειας Παπαγιάννη, όπου παρασκευάζονται διάφοροι τύποι χαβιαριού.