Καλλιεργημένα τρόφιμα: Όταν ορισμένα κράτη-μέλη υπονομεύουν τη συνετή στάση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η συζήτηση γύρω από τα καλλιεργημένα –ή αλλιώς συνθετικά– τρόφιμα, που παράγονται σε βιοαντιδραστήρες, αναπτύσσεται δυναμικά σε διεθνές επίπεδο. Η Σιγκαπούρη ήταν η πρώτη περιοχή που ενέκρινε την πώληση καλλιεργημένου κρέατος ως απομίμηση κοτόπουλου, ενώ και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα σχετικό κανονιστικό πλαίσιο.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 17 υπουργοί Γεωργίας έλαβαν ξεκάθαρη θέση το 2024 σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών, ζητώντας η υπόθεση να αντιμετωπιστεί με προσοχή. Τόνισαν πως το ισχύον ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τα νέα τρόφιμα δεν είναι επαρκές για την περίπτωση αυτή, επισημαίνοντας τα ηθικά διλήμματα που εγείρονται, τους ενδεχόμενους μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, αλλά και τα ερωτήματα σχετικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα τέτοιων προϊόντων.

Η στάση αυτή των υπουργών αντικατοπτρίζει και την άποψη που έχει διατυπώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τη συζήτηση της έκθεσης για τις πρωτεΐνες, εκφράζοντας ανάλογες επιφυλάξεις. Παρ’ όλα αυτά, το λόμπι του καλλιεργημένου κρέατος και του συνθετικού γάλακτος (γνωστό και ως «ζυμωμένο γάλα») συνεχίζει τη δραστηριότητά του τόσο στην Ευρώπη όσο και σε διεθνείς οργανισμούς, υποστηριζόμενο από ισχυρούς χρηματοδοτικούς πόρους πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Αυτή την εβδομάδα, η Επιτροπή Codex Alimentarius (η οποία διαμορφώνει διεθνή πρότυπα για τα τρόφιμα) θα εξετάσει την πρόταση της Κίνας και της Σιγκαπούρης για την εκκίνηση διαδικασίας καθορισμού κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την αξιολόγηση της ασφάλειας των συστατικών που προέρχονται από την παραγωγή καλλιεργημένων τροφίμων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να αντιταχθεί σε αυτή την πρόταση, ώστε να μην ανοίξει η πόρτα σε ένα πεδίο που θεωρεί ακόμη εξαιρετικά αβέβαιο, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις συζητήσεις στο Συμβούλιο όσο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, έξι κράτη-μέλη –τα περισσότερα εκ των οποίων είναι βόρεια– εμπόδισαν αυτή την κατεύθυνση. Η Ιταλία και η Γαλλία, από την πλευρά τους, σχημάτισαν μια μπλοκαριστική μειοψηφία για να την αντικρούσουν. Όμως, εξαιτίας αυτής της διαφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα μπορέσει να εκδώσει επίσημη θέση!

Τα κράτη-μέλη συμμετέχουν και τα ίδια στο Codex. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εμφανιστεί με αποσπασματική φωνή. Τα κράτη-μέλη που επιμένουν ότι οι πολιτικές και τα πρότυπα πρέπει να βασίζονται στην επιστήμη και υποστηρίζουν την αξία της αρχής της προφύλαξης, ακόμη και μπροστά σε πανίσχυρους οικονομικούς και επικοινωνιακούς μηχανισμούς, οφείλουν να τοποθετηθούν με σαφήνεια και αποφασιστικότητα. Ιδίως όταν η Κίνα εμφανίζεται ως ο «Δούρειος Ίππος» μιας στρατηγικής που ίσως κρύβει πολύ περισσότερα από όσα φαίνονται.