Θεσσαλονίκη: Ιστορία γραμμένη από… μετάξι στα Βασιλικά

Η σηροτροφία αποτελεί μια αγροτική δραστηριότητα που έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα στον πολιτισμό και την κληρονομιά της περιοχής των Βασιλικών Θεσσαλονίκης. Η εκτροφή μεταξοσκωλήκων υπήρξε σημαντική δραστηριότητα κατά το παρελθόν, ενώ η περιοχή ήταν γνωστή για την παραγωγή μεταξιού και πολλές οικογένειες ασχολούνταν με τον συγκεκριμένο κλάδο.

«Γνωρίζαμε από ιστορικά αρχεία ότι γινόταν εκτεταμένη καλλιέργεια δέντρων μουριάς. Ο κάμπος είχε πάρα πολλές, γιατί κάθε οικογένεια είχε τις δικές της. Σύμφωνα με μαρτυρίες που έχουμε, ακόμη και πριν από το έτος 1800 υφίστατο σηροτροφία, γιατί υπήρχαν ονόματα κατοίκων που πουλούσαν το μετάξι σε πρωτεύουσες της Ευρώπης», τονίζει η συνταξιούχος δασκάλα και μέλος του Συλλόγου «Εν Βασιλικοίς», Όλγα Λεμονή.

Οι μεταξοσκώληκες τρέφονταν με φύλλα μουριάς, καθώς τα συγκεκριμένα δέντρα καλλιεργούνταν σε αφθονία στην περιοχή. Η καλλιέργεια της μουριάς λάμβανε χώρα από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο, ενώ σε απολυμασμένα δωμάτια και ειδικές ψάθες και μέσα σε σακουλάκια διατηρούσαν σπόρους (σ.σ. αβγά) μεταξιού, που προμηθεύονταν από το γειτονικό χωριό της Σουρωτής. Μετά από κάποια διαδικασία, ξεκινούσε ο τρύγος του κουκουλιού.

«Υπήρχαν στο χωριό κάποια εργαστήρια, εκεί τα έψηναν ή τα βούταγαν στον ατμό για να πεθάνει η χρυσαλίδα, γιατί εάν τρυπούσε το κουκούλι δεν θα ήταν καλό το μετάξι», εξηγεί η κα Λεμονή.

Υψηλή ποιότητα, εμπορική και πολιτιστική διάσταση

Οι κάτοικοι των Βασιλικών αξιοποιούσαν τους φυσικούς πόρους και τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής για να δημιουργήσουν υψηλής ποιότητας μετάξι. Αυτό το μετάξι το χρησιμοποιούσαν τόσο για την τοπική αγορά, όσο και για εξαγωγές, προσφέροντας σημαντικά οικονομικά οφέλη στην τοπική οικονομία. Υπήρχαν οικοτεχνίες, όπου όλη η οικογένεια ασχολούνταν με τη δραστηριότητα αυτή, με τις γυναίκες να κάνουν την περισσότερη δουλειά.

«Όπως γνωρίζουμε, οι γυναίκες της περιοχής χρησιμοποιούσαν το μετάξι για να κάνουν προικιά με έναν ιδιαίτερο τρόπο ύφανσης, όπως και ρούχα, κάδρα με μοτίβα από τη φύση, αλλά και άλλα υφαντά, με σκοπό να τα πουλήσουν και να βγάλουν τα πρώτα έξοδα της χρονιάς. Η σηροτροφία ήταν το πρώτο καλό έσοδο των κατοίκων της περιοχής, πριν από τον αλωνισμό του σιταριού καλοκαίρι», σημειώνει η κα Λεμονή.

Η σηροτροφία ήταν, επίσης, στενά συνδεδεμένη με την πολιτιστική και κοινωνική ζωή των Βασιλικών, με πολλαπλές παραδόσεις και έθιμα να περιστρέφονται γύρω από αυτήν τη δραστηριότητα.

Το άδοξο τέλος της σηροτροφίας

Με την πάροδο του χρόνου, η σηροτροφία άρχισε να μειώνεται λόγω διάφορων παραγόντων, όπως η βιομηχανοποίηση και οι αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες. Σήμερα, αποτελεί μέρος της ιστορίας των Βασιλικών και πολλές φορές αναφέρεται σε τοπικές εκδηλώσεις και αφηγήσεις.

«Η παρακμή της σηροτροφίας τοποθετείται το 1950. Το αργότερο μέχρι το 1955, είχαν μείνει λιγοστές οικογένειες που εξέτρεφαν μεταξοσκώληκες, διότι βγήκαν οι συνθετικές ίνες. Όταν άρχισε να βγαίνει το νάιλον, η δραστηριότητα σταμάτησε, γιατί δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις τιμές», καταλήγει η κα Λεμονή.

Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή του κάμπου των Βασιλικών έχουν απομείνει κάποιες υπεραιωνόβιες μουριές, για τις οποίες γίνονται διαδικασίες, ώστε να ανακηρυχθούν μνημεία της φύσης.