ΑΣ Γαία Δομοκού: Ένα πρότυπο μοντέλο βιώσιμης γεωργίας και συνεταιριστικής ανάπτυξης

Στην καρδιά της Ελλάδας, εκεί όπου η γεωργική παράδοση συναντά τις σύγχρονες απαιτήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός «Γαία Δομοκού» αναδεικνύεται σε πρωτοπόρο μοντέλο παραγωγής υψηλής ποιότητας καρυδιών, με βάση τις αρχές της περιβαλλοντικής ευθύνης και της τεχνολογικής καινοτομίας. Πρόκειται για ένα συνεταιριστικό σχήμα με ολιστικές αξίες, το οποίο αποτελείται από 16 αφοσιωμένους νέους ανθρώπους, γεμάτους όρεξη για δουλειά και όνειρα. Ο συνεταιρισμός στηρίζει τη δράση του σε τρεις βασικούς πυλώνες:

• Ο πρώτος αφορά τη βιολογική και αναγεννητική γεωργία, όπου το 40% των καλλιεργειών είναι πιστοποιημένα βιολογικές, ενώ οι υπόλοιπες εφαρμόζουν τις αρχές της αναγεννητικής γεωργίας, με στόχο την ενίσχυση της γονιμότητας του εδάφους, την αύξηση της βιοποικιλότητας και την ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
• Ο δεύτερος πυλώνας εστιάζει στην ποιότητα και τη μονοποικιλιακή καλλιέργεια, με στόχο την ομοιογενοποίηση και την ομαδοποίηση των χαρακτηριστικών. Η επικέντρωση στην ποικιλία Τσάντλερ, γνωστή για την υψηλή διατροφική της αξία, εξασφαλίζει προϊόντα με εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και ολόλευκο χρώμα, απαράμιλλης γεύσης, που ξεχωρίζουν στην αγορά.
• Ο τρίτος πυλώνας αφορά την τεχνολογική καινοτομία, με αυτοματοποιημένα συστήματα άρδευσης, μετεωρολογικούς σταθμούς και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), πετυχαίνοντας τη βέλτιστη διαχείριση των πόρων.

Γεωργική αριστεία σε μοναδικό περιβάλλον

Οι καλλιέργειες εκτείνονται στην περιοχή της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας και στο οροπέδιο του Δομοκού, όπου το εύφορο έδαφος και το ιδιαίτερο μικροκλίμα προσδίδουν στα προϊόντα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε γεύση, θρεπτική αξία και εμπορική διάσταση. Ετήσιες αναλύσεις επιβεβαιώνουν τη σταθερή ποιότητα και την ανωτερότητα της παραγωγής.

Ωστόσο, στον συνεταιρισμό δεν επαναπαύονται και προχωρούν στην εισαγωγή και στην εφαρμογή καινοτόμων διεργασιών. «Ο συνεταιρισμός εφαρμόζει πρακτικές όπως η ακριβής διαχείριση του νερού και η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης με τη χρήση ΑΠΕ. Στόχος μας είναι να μειώσουμε αφενός το αποτύπωμα άνθρακα και αφετέρου το κόστος παραγωγής, κάτι που για εμάς παίζει σημαντικό ρόλο», περιγράφει ο γεωπόνος και γραμματέας του συνεταιρισμού, Χαράλαμπος Ψαρογιάννης.

Αναφερόμενος στη φυτοπροστασία, ο ίδιος επισημαίνει ότι εφαρμόζονται συστήματα φυσικού ελέγχου των εχθρών (π.χ. μέθοδοι παρεμπόδισης σύζευξης για την καρπόκαψα). Όσον αφορά την κυκλική οικονομία, δηλώνει ότι «γίνεται χρήση χλωρής και οργανικής λίπανσης, με επιστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας μέσω κομποστοποίησης».

Επιπλέον, ο κ. Ψαρογιάννης σημειώνει πως, στο πλαίσιο της καλύτερης διαχείρισης των μηχανημάτων, υιοθετήθηκε σύγχρονος προγραμματισμός, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της χρήσης τους. «Οι πρακτικές αυτές τηρούνται ευλαβικά, με αυστηρή καταγραφή των καλλιεργητικών εργασιών στα ημερολόγια των μελών, ώστε να είμαστε περισσότερο αποτελεσματικοί», αναφέρει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, στόχος της προσπάθειας είναι η πιστοποίηση αρνητικού αποτυπώματος άνθρακα για τις καλλιέργειες και τις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού.

Σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας και κυκλική οικονομία

Στα 600 τ.μ. των σύγχρονων εγκαταστάσεων του συνεταιρισμού (σ.σ. πλήρως συμβατά με το ISO 22000) πραγματοποιούνται ο διαχωρισμός και η τυποποίηση των καρυδιών. Μεταξύ των μεταποιημένων προϊόντων που παράγονται από τα καρύδια είναι το βούτυρο καρυδιού και το βούτυρο με μέλι και κακάο, που ήδη κυκλοφορούν με επιτυχία στην εγχώρια αγορά. Παράλληλα, παράγεται και υψηλής ποιότητας καρυδέλαιο ψυχρής έκθλιψης, αλλά σε περιορισμένες ποσότητες. Επίσης, για την ενεργειακή τους αυτάρκεια, αξιοποιούνται υποπροϊόντα όπως οι φλούδες και τα τσόφλια, καλύπτοντας τις ανάγκες για την ξήρανση των καρπών και τη θέρμανση της κτηριακής μονάδας.

Εμπορική διασύνδεση και μελλοντικοί στόχοι

Παρά τη νεαρή ηλικία του, ο συνεταιρισμός συνεργάζεται με μεγάλες ελληνικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, καταστήματα πώλησης ξηρών καρπών σε όλη τη χώρα, καθώς και με καταστήματα εστίασης. Παράλληλα, στοχεύει σε διεθνείς εξαγωγές για την κάλυψη αγορών υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας.

Στο επίπεδο των καλλιεργειών, στόχος είναι η επέκταση της βιολογικής παραγωγής και η ενίσχυση των πρακτικών κυκλικής οικονομίας. Επιπλέον, σε συνεργασία με πανεπιστήμια της χώρας, σχεδιάζεται η εφαρμογή ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, ώστε μέσω της διαχείρισης των καλλιεργειών να προκύψουν νέα προϊόντα φυτικής ή ζωικής παραγωγής, με τη μέθοδο της συγκαλλιέργειας ή της συνδιαχείρισης.

«Ο “Γαία Δομοκού” δεν είναι απλώς ένας συνεταιρισμός, είναι ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η γεωργία μπορεί να συνδυάσει κέρδος, ποιότητα και βιωσιμότητα. Σε μια εποχή κλιματικής κρίσης, αποδεικνύουμε ότι η συνεργασία, η καινοτομία και ο σεβασμός στη φύση μπορούν να δημιουργήσουν ένα σύγχρονο αναπτυξιακό μοντέλο, ικανό να δώσει τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους της περιοχής να εγκατασταθούν μόνιμα και να σχεδιάσουν τον δικό τους τρόπο ζωής», υποστηρίζει κλείνοντας ο κ. Ψαρογιάννης.