Πηγή κινδύνου τα μικροπλαστικά για μέλισσες και επικονίαση

Μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, που προέρχονται από συσκευασίες τροφίμων, πλαστικά μαχαιροπίρουνα ή παιδικά παιχνίδια, καθιστούν τις μέλισσες πιο ευάλωτες σε βακτήρια και ιούς, καταγράφουν πρόσφατες μελέτες, όπως αναφέρεται σε άρθρο της «The Washington Post».

Όταν, για παράδειγμα, ένα πλαστικό μπουκάλι καταλήξει σε ένα ρυάκι ή ποτάμι, αποσυντίθεται σε μικρότερα κομμάτια με τη βοήθεια του ήλιου, του νερού και του ανέμου. Αυτά αιωρούνται στον αέρα, εισχωρούν στο έδαφος και εγκαθίστανται πάνω σε φυτά.

Άλλα μικροπλαστικά, όπως γκλίτερ ή μικροσφαιρίδια σε καλλυντικά, είναι ήδη εξαιρετικά μικρά και μπορεί να φτάσουν στα χωράφια μέσω των αποβλήτων άρδευσης. Όταν οι μέλισσες εισπνέουν ή καταπίνουν αυτά τα μικροπλαστικά, μπορεί να προκληθούν βλάβες στο πεπτικό τους σύστημα και να επηρεαστούν η μνήμη και η μάθηση. Ορισμένα μπορεί ακόμη και να τις σκοτώσουν.

Τα μικροπλαστικά είναι μικρότερα από 0,5 εκατοστά και έχουν διάφορα σχήματα και χημική σύνθεση – από πολυστυρένιο (ποτήρια φελιζόλ), πολυαιθυλένιο (σε καλλυντικά), έως PET (σε συνθετικά υφάσματα). Κάθε χρόνο, περίπου 52 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στο περιβάλλον, όπου τεμαχίζονται σε μικροπλαστικά. Έχουν, πλέον, εντοπιστεί στο έδαφος, στα τρόφιμα, στον αέρα, ακόμα και σε ανθρώπινους εγκεφάλους.

Και οι μέλισσες φαίνεται να τα εισπνέουν. Το 2021, μελέτη στη Δανία εντόπισε 13 τύπους μικροπλαστικών στα σώματα των μελισσών. Νεότερες μελέτες επιβεβαίωσαν ότι τα σωματίδια αυτά προσκολλώνται στα φτερά, στο κεφάλι και στην κοιλιά τους. Οι μέλισσες τα καταπίνουν μαζί με το νέκταρ, οδηγώντας σε συσσώρευση στο έντερο και –όπως έδειξε μελέτη του 2024– αυξημένη θνησιμότητα κατά 25%.

Ακόμη και όσες επιβιώνουν, μπορεί να υποφέρουν: Να χάσουν βάρος, να σκουρήνει το σώμα τους, να μεταβληθεί η έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό. Επίσης, πειράματα έδειξαν ότι τα μικροπλαστικά εισχωρούν στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τη μνήμη: Μέσα σε 24 ώρες ξεχνούν τι έμαθαν.

Το πρόβλημα φτάνει έως το τραπέζι μας, καθώς το μέλι περιέχει μικροπλαστικά. Στη Γερμανία, εντοπίστηκαν σχεδόν 300 σωματίδια ανά λίβρα μελιού. Πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι και τα ίδια τα φυτά υποφέρουν, καθώς μελέτη του 2024 έδειξε ότι πλαστικά φράζουν τα στίγματα λουλουδιών, εμποδίζοντας την επικονίαση. Σύμφωνα με τους ειδικούς των ερευνών, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να μειωθεί η έκθεση της φύσης στο πλαστικό, όχι μόνο στους ωκεανούς, αλλά και στα χωράφια, διότι το μέλλον της τροφικής μας αλυσίδας ίσως να εξαρτάται από αυτό.