Επιστημονική διημερiδα από το ΠΑΔΑ: H «μπλε» απόχρωση της πράσινης ανάπτυξης

«Η μπλε βιοοικονομία αφορά την αξιοποίηση των ωκεανών, των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών, όχι μόνο ως πηγή τροφής, αλλά και ως οικοσύστημα υψηλής βιολογικής πολυμορφίας, από όπου μπορούν να προκύψουν καινοτόμα βιοδραστικά μόρια, βιοϋλικά και νέες τεχνολογικές εφαρμογές, με σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο», περιέγραψε ο καθηγητής του ΠΑΔΑ, Γιώργος Ζακυνθινός

Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εκδήλωση, με σημείο αναφοράς τη λεγόμενη «γαλάζια οικονομία», πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή και το Σάββατο (6-7 Ιουνίου) στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ). Τη διημερίδα χαιρέτησαν ο ΥπΑΑΤ, Κώστας Τσιάρας – με επιστολή του–, και ο αντιπρύτανης Έρευνας, Καινοτομίας και Διά Βίου Μάθησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Πέτρος Καλαντώνης.

Την αυλαία των εισηγήσεων άνοιξε ο καθηγητής του ΠΑΔΑ, Γιώργος Ζακυνθινός, δίνοντας το περίγραμμα και το περιεχόμενο της διημερίδας με την εισήγησή του, με τίτλο «Η έννοια της μπλε βιοοικονομίας σε μια πραγματικότητα». Στην εισήγησή του, ο ίδιος τόνισε ότι η σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από τριπλές και αλληλένδετες κρίσεις:

• Την κλιματική αλλαγή.
• Την εξάντληση φυσικών πόρων.
• Την αυξανόμενη επισιτιστική ανασφάλεια.

«Η παραδοσιακή οικονομική δραστηριότητα βασίζεται σε εκμετάλλευση γήινων πρώτων υλών, με τρόπο που συχνά αγνοεί την αναγεννητική ικανότητα των οικοσυστημάτων», υποστήριξε ο κ. Ζακυνθινός. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος ανέφερε ότι η έννοια της «μπλε βιοοικονομίας» («blue bioeconomy») αναδύεται ως μια εναλλακτική, ολιστική και τεχνολογικά ενισχυμένη στρατηγική για τη βιώσιμη αξιοποίηση των θαλάσσιων και υδάτινων βιολογικών πόρων.

«Η μπλε βιοοικονομία αφορά την αξιοποίηση των ωκεανών, των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών, όχι μόνο ως πηγή τροφής, αλλά και ως οικοσύστημα υψηλής βιολογικής πολυμορφίας, από όπου μπορούν να προκύψουν καινοτόμα βιοδραστικά μόρια, βιοϋλικά και νέες τεχνολογικές εφαρμογές με σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο».

Ο ίδιος τόνισε ιδιαίτερα ότι η μπλε ανθρακοδέσμευση αποτελεί τη «σιωπηλή» λειτουργία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και πως, σε αντίθεση με τα χερσαία δάση, τα θαλάσσια οικοσυστήματα –και ειδικά τα παράκτια (π.χ. λιβάδια Ποσειδωνίας, φύκη, υφάλμυρα έλη)– είναι εξαιρετικά αποτελεσματικοί δεσμευτές άνθρακα, γνωστοί ως «μπλε καταβόθρες άνθρακα» («blue carbon sinks»).

Στη μετάβαση στην μπλε βιοοικονομία στάθηκε η Δρ Άλκηστις Χρυσάνθη Παρπούρα, γενική διευθύντρια Αλιείας του ΥΠΑΑΤ, στην ομιλία της με θέμα «Βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργειες κάτω από το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής», προσδιορίζοντας στρατηγικούς στόχους, όπως:

• Διαχείριση των αλιευτικών πόρων.
• Βιώσιμη ανάπτυξη της αλιείας και των υδατoκαλλιεργειών.
• Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων.
• Αξιολόγηση προτάσεων για μελέτες, έργα, μέτρα.
• Εισήγηση θεσμικών ρυθμίσεων και προτάσεων πολιτικής.

Ανθεκτικά προϊόντα από τα μικροφύκη

Αίσθηση προκάλεσε η εισήγηση για τα συνθετικά πλαστικά από τα άλγη από τον Giovanni Antonio Lutzu, Ph.D. Lab Manager της ιταλικής εταιρείας Tere Group Srl. Όπως είπε, μέχρι σήμερα, τα πλαστικά κατασκευάζονται από αργό πετρέλαιο, φυσικό αέριο ή πηγές πετρελαίου.

«Οι φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές πηγές αντί των συμβατικών πλαστικών έχουν τραβήξει την προσοχή: Το ζαχαροκάλαμο, το άμυλο πατάτας, το καλαμπόκι κ.ά. Η παραγωγή βιοπλαστικών από αυτές τις φυτικές πηγές οδηγεί σε ανταγωνισμό μεταξύ των χρήσεων γης και νερού», περιέγραψε.

Συγκρίνοντας τα βιοπλαστικά που κατασκευάζονται από αυτές τις καλλιέργειες είπε ότι παρουσιάζουν ασταθείς ιδιότητες (χαμηλότερη μηχανική και υδατοανθεκτικότητα) και προκαλούν προβλήματα στην οικονομία τροφίμων. Στον αντίποδα, όπως υποστήριξε, «τα μικροφύκη είναι κατάλληλα για την κατασκευή βιοπλαστικών υψηλής ποιότητας λόγω των συγκεντρώσεών τους σε λιπίδια, άμυλο, πρωτεΐνες, κυτταρίνη, ημικυτταρίνη και λιγνίνη».

Για την καινοτομία στον χώρο αυτόν μίλησε και ο Ιωάννης Κουμπούρος, καθηγητής και διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Ψηφιακών Καινοτομιών στη Δημόσια Υγεία (DigInHealth) του ΠΑΔΑ. Ο κ. Κουμπούρος παρουσίασε μια πρωτοποριακή προσέγγιση για τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στον σχεδιασμό και την παραγωγή προϊόντων από καλλιέργεια άλγεων.

Η εισήγηση ανέδειξε πώς η AI μπορεί να επιταχύνει τον βιοσχεδιασμό, να προβλέπει ιδιότητες υλικών και να ενισχύει τη βιωσιμότητα. Έμφαση δόθηκε στην αξιοποίηση αλγών ως πρώτων υλών για καινοτόμα, φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα, ενισχύοντας την κυκλική οικονομία και ανοίγοντας νέες προοπτικές στην πράσινη βιομηχανία.

Τέλος, παρουσίασε ιδέες για μελλοντική χρήση της AI, όπως η παρακολούθηση χρώματος/πυκνότητας μικροφυκών με μηχανική όραση, η καλλιεργητική στρατηγική με βάση καιρικά δεδομένα και προβλέψεις βασισμένες σε AI κ.ά.

Προϊόντα της θάλασσας από άλλες χώρες

Ιδιαίτερη μνεία κατά τις εργασίες της εκδήλωσης έγινε στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας. Ειδικότερα, ειπώθηκε ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα εκτενέστερα θαλάσσια σύνολα στην ΕΕ, με περισσότερα από 15.000 χλμ. ακτογραμμής και πλούσια βιοποικιλότητα.

Παρ’ όλη αυτή την ακτογραμμή, δεν παρουσιάζει ακόμη συστηματικό και στοχευμένο ενδιαφέρον για παραγωγικές επιχειρήσεις στον τομέα της μπλε βιοοικονομίας, τουλάχιστον στην έκταση που θα επέτρεπε την ανταγωνιστική συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ή την παγκόσμια αγορά. Αντίθετα, η αγορά γεμίζει με εισαγόμενα προϊόντα μπλε βιοοικονομίας.