OLIZO: Χαρακτηρισμός και χαρτογράφηση των terroir ελιάς: Ενδείξεις και προοπτικές

Το έργο Olizo «Χαρακτηρισμός και χαρτογράφηση των terroir ελιάς», με κωδικό Μ16ΣΥΝ2-00340, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Μέτρου 16 «Συνεργασία» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 και εστίασε στη συστηματική μελέτη της έννοιας του terroir στην ελαιοκομία.

Η έννοια του terroir, που έχει τις ρίζες της στη γαλλική οινοποιία, αναφέρεται στη μοναδικότητα ενός γεωργικού προϊόντος ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης κλίματος, εδάφους, ποικιλίας και βιοποικιλότητας. Σκοπός του έργου ήταν η ταυτοποίηση, η χαρτογράφηση και η επιστημονική τεκμηρίωση των terroir σε δύο επιλεγμένες περιοχές ελαιοκαλλιέργειας.

Βασικά ευρήματα

Κατά την ολοκλήρωση του έργου, και μέσα από πολυπαραγοντική στατιστική ανάλυση, τεκμηριώθηκε στατιστικά η σημαντική συσχέτιση μεταξύ των εδαφοκλιματικών χαρακτηριστικών των επιμέρους περιοχών και των ποιοτικών και γευστικών χαρακτηριστικών του ελαιολάδου.

Η ανάλυση ανέδειξε διακριτά προφίλ ποιότητας και συστατικών ανάμεσα στις δύο υπό μελέτη περιοχές, επιτρέποντας την ταυτοποίηση και τη γεωγραφική διαφοροποίηση των προϊόντων, που παράγονται σε αυτές. Η συσχέτιση αυτή αποτελεί θεμέλιο για την καθιέρωση τοπικών ταυτοτήτων ποιότητας και την ενίσχυση της εμπορικής αξίας των προϊόντων μέσω γεωγραφικής επισήμανσης. Η Επιχειρησιακή Ομάδα του Olizo προέβη σε πολλαπλές ενέργειες διάχυσης και ενημέρωσης, μεταξύ άλλων:

• Συμμετοχή στην έκθεση Agrothessaly

Η Επιχειρησιακή Ομάδα Olizo συμμετείχε στην πανελλήνια αγροτική έκθεση Agrothessaly, στη Λάρισα, παρουσιάζοντας τα ευρήματα του έργου τόσο σε επαγγελματίες του αγροδιατροφικού τομέα το Σάββατο στις 8 Μαρτίου 2025, όσο και σε αγρότες και άλλους ενδιαφερόμενους. Μέσα από έντυπο υλικό και συζητήσεις στο περίπτερο, δόθηκε η δυνατότητα περαιτέρω διάχυσης των αποτελεσμάτων σε πανελλαδικό επίπεδο.

• Ημερίδα – ανοιχτή συζήτηση στην Αράχωβα Βοιωτίας

Ημερίδα, σε συνδυασμό με ανοιχτή συζήτηση, έλαβε χώρα το Σάββατο 24 Μαΐου 2025, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Λαογραφικού Μουσείου Αράχωβας. Υπήρξε σημαντική παρουσία τοπικών αρχών και αγροτών, ενώ συζητήθηκαν οι προοπτικές ανάπτυξης της ελαιοκομίας στην περιοχή, μέσω της προστιθέμενης αξίας, που προσφέρει η ανάδειξη του terroir.

• Ημερίδα – ανοιχτή συζήτηση στα Μουδανιά Χαλκιδικής

Αντίστοιχη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 5 Ιουνίου 2025, στις εγκαταστάσεις του Αγροτικού Συνεταιρισμού Χαλκιδικής «Ένωση», με σημαντική προσέλευση ελαιοκαλλιεργητών. Παρουσιάστηκαν τα βασικά ευρήματα του έργου και πραγματοποιήθηκε ανοιχτός διάλογος για τις τεχνικές, τις δυσκολίες και τις δυνατότητες αξιοποίησης της προσέγγισης terroir στο ελαιόλαδο.

Συμπεράσματα και προοπτικές

Μέσα από την ανοιχτή συζήτηση, που ακολούθησε την παρουσίαση των αποτελεσμάτων στις διάφορες ημερίδες, αλλά και από την εσωτερική αξιολόγηση του έργου, έγινε σαφές ότι η προσέγγιση terroir οφείλει να επεκταθεί πέραν του σταδίου της καλλιέργειας, ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί πλήρως από τα εργαλεία του μάρκετινγκ, για επίτευξη προστιθέμενης αξίας στο προϊόν.

Πιο συγκεκριμένα, προτάθηκε η ενσωμάτωση και των επόμενων κρίσιμων σταδίων στη διαδικασία παραγωγής ελαιολάδου, σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ιχνηλασιμότητας, όπου ενσωματώνονται πρακτικές και διαδικασίες:

• Μετασυλλεκτικής διαχείρισης του ελαιοκάρπου (συνθήκες και διάρκεια μεταφοράς και προσωρινής αποθήκευσης ελαιόκαρπου, διαλογή).
• Ελαιοποίησης (θερμοκρασία και χρόνος μάλαξης, διαχωρισμός).
• Τυποποίησης, συσκευασίας και αποθήκευσης του τελικού προϊόντος.

Με μια τέτοια ολιστική προσέγγιση, το terroir μπορεί να αποτυπωθεί πλήρως στο προϊόν, ενισχύοντας ουσιαστικά την αυθεντικότητα, τη διαφοροποίηση και την προστιθέμενη αξία του ελαιολάδου που παράγεται στις εκάστοτε περιοχές.

Συνολικά, η Επιχειρησιακή Ομάδα Olizo ανέδειξε σημαντικά την τεκμηρίωση της έννοιας terroir στην ελαιοκαλλιέργεια, μέσω της αξιοποίησης των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων, παρέχοντας επιστημονικά δεδομένα για τον χαρακτηρισμό των ζωνών παραγωγής και της επίδρασής τους στο τελικό προϊόν. Τέλος, μέσω της εμπειρίας που αποκτήθηκε, αποδείχθηκε στην πράξη πως η σύνδεση της επιστημονικής γνώσης με την παραγωγική διαδικασία δεν είναι μόνο αναγκαία, αλλά και εφικτή, αναδεικνύοντας τη συνεργασία αυτή ως βασικό μοχλό καινοτομίας και προόδου για τη σύγχρονη ελληνική ελαιοκομία.