ΥΠΑΑΤ: Καμία ανοχή στην «ανοσία αγέλης» για την ευλογιά των αιγοπροβάτων – Επικίνδυνος και αναποτελεσματικός ο εμβολιασμός

Απάντηση στα σενάρια που κυκλοφορούν στον δημόσιο διάλογο σχετικά με την ευλογιά των αιγοπροβάτων και τις εναλλακτικές στρατηγικές αντιμετώπισής της — όπως η «ανοσία αγέλης» ή ο εμβολιασμός — δίνει με ανακοίνωσή του το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), αποσαφηνίζοντας τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, αλλά και τους κινδύνους που ενέχει οποιαδήποτε απόκλιση από αυτές.

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων, μια εξαιρετικά μεταδοτική και θανατηφόρα νόσος, περιλαμβάνεται στις ασθένειες υποχρεωτικής δήλωσης σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 και το Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης που έχει θεσπίσει η ελληνική πολιτεία. Σε περίπτωση εντοπισμού κρούσματος, προβλέπεται η άμεση θανάτωση και καταστροφή των μολυσμένων ζώων — όχι εναλλακτικές μέθοδοι αντιμετώπισης όπως η σταδιακή φυσική μόλυνση ή ο εμβολιασμός.

Το ΥΠΑΑΤ ξεκαθαρίζει ότι η ιδέα της «ανοσίας αγέλης» σε αυτό το πλαίσιο είναι όχι μόνο επιστημονικά ατεκμηρίωτη αλλά και νομικά ανεφάρμοστη. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα από την επιζωοτία του 2024, τα ποσοστά θνησιμότητας είναι εξαιρετικά υψηλά, ιδιαίτερα στα νεαρά ζώα, ενώ ακόμα και σε περιπτώσεις ανάρρωσης, παραμένουν σοβαρές μακροχρόνιες επιπτώσεις, όπως αλλοιώσεις στους πνεύμονες και μειωμένη παραγωγικότητα.

Σε ό,τι αφορά τον εμβολιασμό, το ΥΠΑΑΤ σημειώνει ότι δεν συνιστά βιώσιμη λύση για την ευλογιά. Όχι μόνο είναι τεχνικά δυσχερής η εφαρμογή του (λόγω απουσίας μεθόδου διαφοροποίησης εμβολιασμένων και μολυσμένων ζώων), αλλά δεν απαλλάσσει τις εκτροφές από τα μέτρα εξόντωσης, εφόσον ανιχνευτεί έστω και ένα θετικό ζώο. Επιπλέον, δεν διασφαλίζει ομοιογενή ανοσία στον πληθυσμό, ενώ θα επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας, καθώς ο εμβολιασμός οδηγεί σε αυτόματο περιορισμό των εξαγωγών και καθυστέρηση στην ανάκτηση του «ελεύθερου καθεστώτος».

Καμία ανοχή σε «πειραματισμούς»

«Η ελεγχόμενη νόσηση και ανάρρωση των ζώων είναι μη αποδεκτή», αναφέρει κατηγορηματικά το ΥΠΑΑΤ, προειδοποιώντας ότι εκτροφές με σκοπούμενη έκθεση στη νόσο δεν γίνονται αποδεκτές στην Ε.Ε. και ότι κάθε παρεκτροπή από το θεσμικό πλαίσιο εγκυμονεί σοβαρούς υγειονομικούς και οικονομικούς κινδύνους.

Η επίσημη θέση του Υπουργείου δείχνει ότι η Ελλάδα, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές αρχές, δεν προτίθεται να ακολουθήσει πειραματικές ή «εύκολες» λύσεις, που μπορεί να υπονομεύσουν τόσο τη δημόσια υγεία των ζώων όσο και τη διεθνή εμπορική αξιοπιστία της χώρας.

Ακολουθεί η ανακοίνωση του ΥΠΑΑΤ:

Απάντηση σε δημοσιεύματα του Τύπου για την ευλογιά.

Σε απάντηση  πρόσφατων δημοσιευμάτων για την ευλογιά των αιγοπροβάτων καθώς και την πιθανότητα εναλλακτικής εφαρμογής εμβολιασμού, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης &  Τροφίμων, διευκρινίζει τα ακόλουθα:

Η ευλογιά συγκαταλέγεται στην ομάδα ασθενειών των ζώων υποχρεωτικής δήλωσης, σύμφωνα με τον κανονισμό για την υγεία των ζώων (Κανονισμός (EE) 2016/429 παράρτημα ΙΙ) και τα Κράτη Μέλη έχουν την υποχρέωση να κοινοποιούν άμεσα τυχόν εστίες και να εφαρμόζουν τις απαιτήσεις της ενωσιακής (Κανονισμός (Ε.Ε.) 2020/687 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και εθνικής νομοθεσίας (υπ’ αριθ. 1747/386028/14.12.23/Β΄7121/18.12.23 «Σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση των ασθενειών του Παραρτήματος I του Π.Δ. 138/1995 Α΄ 88.»).

Για την ευλογιά,  η ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία προβλέπει τη θανάτωση και καταστροφή των μολυσμένων εκτροφών (υπ’ αριθ. 1747/386028/14.12.23/Β΄7121/18.12.23, Άρθρο 15 παρ. Ι & Κ).     Η δεδυνατότητα φυσικής νόσησης και ανάρρωσης /“ ανοσίααγέλης” στην οποία αναφέρονται τα δημοσιεύματα αντιβαίνουν πλήρως στο ευρωπαϊκό και εθνικό κανονιστικό πλαίσιο για την υγεία των ζώων.

Στην Ελλάδα, από το 2024 που έχει ξεκινήσει η επιζωοτία, παρατηρούμε ότι το ποσοστό θανάτων  είναι πολύ υψηλό στα ενήλικα και ακόμηυψηλότερο στα νεαρά ζώα.

Στο υποτιθέμενο σενάριο της “ ανοσίας αγέλης” δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη της νόσου με την πάροδο του χρόνου. Όσα ζώα νοσήσουν και αναρρώσουν αναπτύσσουν μηχανισμούς ανοσίας, η διάρκεια της οποίας δεν είναι γνωστή και μπορεί να εξαφανιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, οπότε το υποτιθέμενο ευεργέτημα δεν υπάρχει. Πολλά ζώα από αυτά που θα επιβιώσουν ωστόσο, εκτός από τις δερματικές αλλοιώσεις, μπορεί να εμφανίσουν αλλοιώσεις στους πνεύμονες (συχνότερα) ή στους νεφρούς, με αποτέλεσμα μειωμένη παραγωγή και αντίστοιχα προσδόκιμο ζωής.

Συνοψίζοντας:

α) Η ελεγχόμενη νόσηση και ανάρρωση των ζώων είναι μη αποδεκτή. Εκτροφές ελεγχόμενα μολυσμένες δεν είναι αποδεκτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

β) Ο εμβολιασμός που δεν θεωρείται ο δόκιμος τρόπος αντιμετώπισης της νόσου,  παρουσιάζει πολλές δυσκολίες ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί αποτελεσματικά. Μία από αυτές είναι η έλλειψη εργαστηριακής τεχνικής διαφοροποίησης του εμβολιακού από τον φυσικό  ιό.

Επιπροσθέτως, ο εμβολιασμός δεν θα έχει καμία επίπτωση στην εξακολούθηση της επιτήρησης, κλινικής και εργαστηριακής, των  εκτροφών και τη θανάτωση του συνόλου  των ζώων στην περίπτωση που βρεθεί ακόμη κι ένα ζώο της εκτροφής θετικό.

Επιπλέον των ανωτέρων, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η απόκριση των ζώων στον εμβολιασμό ποικίλλει σημαντικά και δεν επιτυγχάνονται τα ίδια επίπεδα ανοσίας. Επομένως, δεν είναι δυνατό ένα πρόγραμμα εμβολιασμού να εγγυηθεί ομοιογενές επίπεδο ανοσίας στον πληθυσμό.

γ) Τέλος, ο εμβολιασμός ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις με τον άμεσο περιορισμό των εξαγωγών των προϊόντων μας τόσο σε τρίτες χώρες, όσο και σε άλλα κράτη μέλη, ενώ απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε η χώρα να μπορέσει να ανακτήσει το ελεύθερο καθεστώς της ως προς την ευλογιά και να επιστρέψει στις αγορές, στις οποίες ενδεχομένως να έχουν επιβληθεί κυρώσεις εις βάρος μας.