Η μάχη του βαμβακιού απέναντι στις συνθετικές ίνες

Με τον Δημήτρη Πολύχρονο, διευθύνοντα σύμβουλο της Κλωστοϋφαντουργίας Ναυπάκτου, νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Βάμβακος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος, καθώς και της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών & Εξαγωγέων Βάμβακος, συζητήσαμε για την ευνοϊκή απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να μεταθέσει χρονικά τη συζήτηση για τις συνθετικές ίνες. Ο ίδιος την αξιολογεί ως θετική, αλλά όχι επαρκή.

«Παρατάθηκε ο χρόνος εφαρμογής του μέτρου. Επομένως, προτεραιότητά μας πρέπει να είναι είτε η έναρξη μιας νέας διαπραγμάτευσης είτε η υιοθέτηση μιας διαφορετικής μεθόδου, ώστε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ινών να αποτυπώνεται στην πραγματική του διάσταση και να μην εμφανίζεται ότι οι πολυεστερικές ίνες έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τις βαμβακερές, που είναι φυσικές», αναφέρει ο κ. Πολύχρονος στην «ΥΧ».

Εξηγεί, δε, ότι αυτό επετεύχθη χάρη στην πίεση που άσκησαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς –οργανισμοί και θεσμοί– από την Ελλάδα και την Ευρώπη, όπως η Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος (ΔΟΒ), η Πανελλήνια Ένωση Εκκοκκιστών & Εξαγωγέων Βάμβακος (ΠΕΕΕΒ), και η European Cotton Alliance, μια ελληνοϊσπανική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, στην οποία εκπροσωπούνται όλοι οι φορείς των δύο χωρών από τον πρωτογενή τομέα και τη βιομηχανία.

Ο κ. Πολύχρονος αναγνωρίζει ότι παραδοσιακά στην Ευρωπαϊκή Ένωση το βαμβάκι καλλιεργείται κυρίως στην Ισπανία και την Ελλάδα, με τη δεύτερη να διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο. Θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική τη συμμαχία με τους Ισπανούς για την κοινή υπεράσπιση των συμφερόντων τους έναντι των συνθετικών ινών. «Απέναντί τους, χωρίς να έχουμε πλήρη γνώση για το αν αυτές οι αποφάσεις είναι κατευθυνόμενες ή αν επηρεάζονται από πετρελαϊκά λόμπι, είμαστε αρκετά πιο αδύναμοι», επισημαίνει.

Πτώση κατανάλωσης βαμβακιού

Ο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Βάμβακος θέτει το ζήτημα στη σωστή του διάσταση, που είναι η θέση του βαμβακιού στη συνολική κατανάλωση. Τα τελευταία 50-60 χρόνια, αν παρατηρήσουμε το διάγραμμα του βαμβακιού και των τεχνητών ινών ως μερίδιο αγοράς, θα δούμε ότι το βαμβάκι από το 60%-70%, που αντιπροσώπευε στην κατανάλωση των ινών, σήμερα έπεσε στο 20%-25%.

«Όλη την αύξηση του μεριδίου αγοράς και την πολλαπλάσια κατανάλωση σε είδη κλωστοϋφαντουργίας την έχει κερδίσει κυρίως ο πολυεστέρας, που ευθύνεται για τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τα μικροπλαστικά στους ωκεανούς και το fast fashion. Προσώρας, η μάχη απέναντι στα πολυεστερικά έχει χαθεί. Συνασπιστήκαμε με τους Ισπανούς για να ενδυναμώσουμε τη φωνή μας, να ενημερώσουμε τους καταναλωτές, να προσελκύσουμε τα brands και να δημιουργήσουμε μία αξία στο ευρωπαϊκό βαμβάκι».

Βιωσιμότητα καλλιέργειας – βιομηχανίας – περιβάλλοντος

Η βιωσιμότητα της βαμβακοκαλλιέργειας συνδέεται με μια σειρά επαγγελμάτων από τον χώρο της μεταποίησης, ταυτόχρονα όμως με τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Παρ’ όλα αυτά, οι καταναλωτές δεν αλλάζουν συνήθειες και το fast fashion παραμένει ισχυρό. Το βαμβάκι είναι βιοαποικοδομήσιμο 100% σε αντίθεση με τις συνθετικές ίνες, όπως ο πολυεστέρας, που απελευθερώνουν βαρέα μέταλλα στο έδαφος και τα υπόγεια ύδατα.

Σε ερώτηση για το πώς οι μεταποιητές, οι υπέρμαχοι της βιώσιμης μόδας και η πρωτοβουλία Eucotton έχουν ισχυρή φωνή στην Ευρώπη, ο κ. Πολύχρονος απαντά: «Ως Ευρωπαϊκή Συμμαχία Βάμβακος, υλοποιούμε ένα τριετές πρόγραμμα προώθησης του σήματος του ευρωπαϊκού βαμβακιού στις σκανδιναβικές χώρες, έχοντας ολοκληρώσει ένα πρόγραμμα ενημέρωσης στις τρεις βασικές ευρωπαϊκές, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία. Η φωνή μας ακούγεται, αλλά χρειάζεται χρόνος για να περάσει το μήνυμα».

Ο κ. Πολύχρονος υπενθυμίζει ότι η συγκυρία, δυστυχώς, δεν είναι καλή για το βαμβάκι, λόγω του πληθωρισμού και της αλλαγής των καταναλωτικών προτύπων. «Το μήνυμα της βιωσιμότητας δεν περνάει στην πράξη. Οι καταναλωτές δηλώνουν στις έρευνες ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για ένα βιώσιμο προϊόν, στην ουσία όμως επικρατεί ως κριτήριο η χαμηλότερη τιμή». Ο πολυεστέρας είναι πολύ φθηνότερος ως πρώτη ύλη, προέρχεται από χώρες στις οποίες οι αγορές δεν είναι ρυθμισμένες όπως οι ευρωπαϊκές.

«Έρχονται ρούχα μέσω διαδικτύου είτε από επώνυμες εταιρείες ρούχων, κατασκευασμένα σε εργοστάσια όπου δεν πληρούνται οι κανόνες ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος και ανταγωνίζονται τα δικά μας σε πολύ χαμηλότερες τιμές». Επιπλέον, στις χώρες αυτές υφίσταται παιδική εργασία.

Ακριβή μου ενέργεια

Ως κλωστοϋφαντουργός, αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο μειονέκτημα για μια βιομηχανία, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο «τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας είναι το υψηλότερο σε όλη τη Μεσόγειο, σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση», επομένως η ελληνική κλωστοϋφαντουργία βρίσκεται σε πολύ δυσχερή θέση.

Στα θετικά καταγράφει ότι αρκετές εταιρείες – επώνυμοι οίκοι μόδας, που ενδιαφέρονται ουσιαστικά να έχουν χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, επιπλέον θέλουν να μη συνδεθούν με κάποιο σκάνδαλο και κάνουν μία στροφή, φέρνοντας παραγωγή στην Ευρώπη. «Είμαστε περήφανοι που ορισμένες εταιρείες έρχονται στην Ελλάδα, συζητούν και συνεργάζονται μαζί μας. Προς το παρόν, το μέγεθος των παραγγελιών είναι μικρότερο από το επιθυμητό. Εργαζόμαστε για να τους πείσουμε ότι κάνουμε τη δουλειά μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Κρίση στην Τουρκία

Για το αν η Τουρκία θα μπορούσε να συμπεριληφθεί σε μια συμμαχία υπέρ του βάμβακος, καθώς πρόκειται όχι μόνο για τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ελληνικού βαμβακιού, αλλά και για δυνατό παίκτη στην κλωστοϋφαντουργία, ο κ. Πολύχρονος απαντά ότι την τελευταία διετία η κλωστοϋφαντουργία στην Τουρκία περνάει ύφεση, για δύο λόγους: «Ανέβηκε το εργασιακό κόστος ειδικά στην περιοχή που επλήγη από τους σεισμούς το 2023, καθώς ασχολούνται πολλοί με την ανοικοδόμηση, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η εξεύρεση προσωπικού στην κλωστοϋφαντουργία και οι μισθοί να πλησιάζουν τα 800 – 1.000 δολάρια τον μήνα. Επιπλέον, η Τουρκία είναι εκτεθειμένη στις εισαγόμενες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας που υπάρχει αύξηση, με αποτέλεσμα να κλείνουν εργοστάσια και να μεταφέρονται στην Αίγυπτο. Γι’ αυτό και μειώθηκαν οι εξαγωγές μας στην Τουρκία».

Ο ίδιος αναφέρει πως όταν τους απασχόλησε στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία Βάμβακος το ενδεχόμενο ένταξης της Τουρκίας στο Eucotton, το διοικητικό συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε να διατηρηθεί το πλεονέκτημα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Στα ζητήματα που αντιμετωπίζει η μεταποίηση, ήτοι τη γενικότερη μείωση της κατανάλωσης, τον ανταγωνισμό από κράτη με χαμηλό κόστος εργασίας και τον αθέμιτο ανταγωνισμό από χώρες που δεν παράγουν με τις ίδιες προδιαγραφές, παραθέτει ότι αντίστοιχα αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι αγρότες, που καλούνται να παράγουν στην Ευρώπη, τηρώντας όλες τις πιστοποιήσεις, ενώ διακινούνται αγροτικά προϊόντα άλλων χωρών που δεν καλλιεργήθηκαν με τις ίδιες προδιαγραφές.

Τέλος, αναφέρει στα προβλήματα την αλλαγή ισοτιμίας ευρώ – δολαρίου, που πιέζει το βαμβάκι, καθώς διαπραγματεύεται σε δολάριο, αλλά και τις καταστροφές στη Θεσσαλία από τον Ιανό και τον Daniel. Κλείνοντας, o κ. Πολύχρονος τονίζει την αγαστή συνεργασία εκκοκκιστικών επιχειρήσεων – παραγωγών, λέγοντας: «Στον κλάδο μας, επικρατεί σύμπνοια και συνεργατικότητα και, μέσω της ΔΟΒ, κοιτάζουμε τον κοινό στόχο και εργαζόμαστε ως ομάδα».