Πάνω από 20 διαφορετικές καινοτόμες καλλιεργητικές πρακτικές ταξίδεψαν από τη μια γωνιά της Ευρώπης στην άλλη, με έναν μόνο σκοπό. Κάθε αγρότης να μάθει από έναν άλλον αγρότη μια τεχνική που ταιριάζει στην καλλιέργειά του και έχει αποδεδειγμένα αποτελέσματα. Έτσι, όταν οι Ισπανοί κατάλαβαν πως τα μετεωρολογικά δεδομένα είναι ο μόνος τρόπος να προβλέψουν την ποσότητα νερού και αζώτου που χρειάζεται η καλλιέργεια τους, μετέδωσαν την πρακτική αυτή στους Άγγλους. Όταν οι Σλοβένοι έβαλαν ψάρια στις δεξαμενές νερού για να αποφύγουν την παραγωγή άλγης, τη μετέδωσαν στους Βέλγους. Αυτά και πολλά ακόμα παραδείγματα, σκιαγραφούν το… ταξίδι της καινοτομίας.
Η Δρ. Ελευθερία Σταυρίδου, Plant Nutrionist-Research Leader στο αγροτικό ερευνητικό ινστιτούτο NIAB EMR της Αγγλίας, αναφέρει στην «Ύπαιθρο Χώρα» πως η ανταλλαγή τεχνογνωσίας από τη μία χώρα στην άλλη, έγινε μέσω του θεματικού δικτύου «FERTINNOWA». «Ο κύριος στόχος του είναι να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων καινοτόμων τεχνολογιών και πρακτικών, για την υδρολίπανση των κηπευτικών καλλιεργειών, οι οποίες θα λύνουν τα προβλήματα που έχουν εντοπίσει οι ίδιοι οι αγρότες στις καλλιέργειες τους. Για αυτόν τον λόγο, το πρώτο βήμα του προγράμματος ήταν να ερευνήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και να καταλάβει τι τους εμποδίζει να χρησιμοποιούν κάποιες από τις καινοτόμες τεχνολογίες που βρίσκονται στην αγορά. Ως ερευνητές, συζητήσαμε με 371 αγρότες για τις πρακτικές τους σχετικά με τη διαθεσιμότητα νερού, την άρδευση και τη χρήση λιπασμάτων. Το επόμενο βήμα ήταν να συγκεντρώσουμε τις πιθανές λύσεις στα προβλήματα που εντοπίστηκαν», τονίζει η κα Σταυρίδου.
Καινοτομίες
Αυτό που έμαθαν οι ερευνητές από την επικοινωνία τους με τους αγρότες είναι πως ο λόγος που δεν χρησιμοποιούν νέες πρακτικές είναι γιατί θέλουν πρώτα να τις δουν εφαρμοσμένες κάπου άλλου πριν τις δοκιμάσουν οι ίδιοι. «Οπότε, για να γεφυρώσει αυτό το κενό, το δίκτυο FERTINNOWA επιδεικνύει επιλεγμένες τεχνολογίες που λύνουν προβλήματα της εκάστοτε περιοχής.
Μια τεχνολογία μπορεί να καινοτομεί χωρίς να είναι πολύπλοκη, άλλα να προσφέρει λύση σε ένα πρόβλημα και συχνά αυτές οι λύσεις έρχονται από άλλες χώρες. Για παράδειγμα, στη Σλοβενία αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ανάπτυξη άλγης στις δεξαμενές ύδρευσης και χρησιμοποιούν ψάρια, τα οποία τρώνε το πλαγκτόν που σχηματίζεται, ενώ στο Ην. Βασίλειο χρησιμοποιούν μια μπλε χρωστική, την Dyofix. Η μέθοδος αυτή θα δοκιμαστεί στην Πολωνία, ως λύση για το πρόβλημα εκεί.
Οι τεχνολογίες, επίσης, μπορεί να προέρχονται από έναν άλλο κλάδο της ευφυούς γεωργίας. Ένα παράδειγμα είναι η χρήση προγνωστικών μοντέλων για τη βελτιστοποίηση της άρδευσης και της λίπανσης στην πιπέρια.
Το μοντέλο αυτό αρχικά αναπτύχθηκε για ντομάτες θερμοκηπίου στη Νότιαα Ισπανία και τώρα δείχνουμε ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλα κηπευτικά. Το μοντέλο αποτελεί μια αυτόνομη εφαρμογή (software) και είναι απλό στη χρήση από αγρότες και γεωπόνους. Είναι σημαντικό, η έρευνα και οι πρακτικές που προτείνουμε να είναι εύκολες στη χρήση τους, χωρίς την απαίτηση εξειδίκευσης. Η εφαρμογή επιτρέπει να καθορίσουν την αζωτούχο λίπανση και το ποσοστό άρδευσης για όλη τη διάρκεια της καλλιέργειας, πριν από την έναρξή της. Οι υπολογισμοί μπορούν να γίνουν με τη χρήση ιστορικών δεδομένων καιρού και, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, γίνεται χρήση δεδομένων από μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής. Τα δεδομένα που χρησιμοποιεί η εφαρμογή είναι κλιματικά (θερμοκρασία αέρα, ηλιακή ακτινοβολία), βασικές λεπτομέρειες του εδάφους, της άρδευσης, πληροφορίες σχετικά με την πιο πρόσφατη εφαρμογή της κοπριάς κ.ά.
Τα αποτελέσματα που δίνει είναι η ημερήσια ποσότητα της άρδευσης και του αζώτου, όπως και η μέση συγκέντρωση αζώτου, που πρέπει να εφαρμόζεται στην υδρολίπανση για μια περίοδο τεσσάρων εβδομάδων.
Για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης, συνίσταται να χρησιμοποιούνται απλές τεχνικές παρακολούθησης του εδάφους και του φυτού, που επιτρέπουν λεπτομερή ρύθμιση της άρδευσης και της αζωτούχου λίπανσης», τονίζει η κα Σταυρίδου.
Αποδοχή αγροτών
Οι αγρότες ήταν αρκετά δεκτικοί, τονίζει η κα Σταυρίδου, γιατί δόθηκε λύση σε μακροχρόνια προβλήματα που είχαν εντοπίσει οι ίδιοι στις καλλιέργειές τους. «Η δεκτικότητα των αγροτών είχε να κάνει με τη χώρα και το πρόβλημα. Για αυτόν τον λόγο, μελετήθηκαν αρκετά καλά οι πρακτικές που ταιριάζουν σε κάθε μία από αυτές. Οι τεχνικές που επιλέχθηκαν, εφαρμόστηκαν είτε στις καλλιέργειες των αγροτών, είτε σε επιδεικτικά αγροκτήματα, όπως αυτά που υπάρχουν στην Αγγλία. Εδώ και χρόνια, το ινστιτούτο NIAB EMR έχει εγκαταστήσει έναν επιδεικτικό αγρό, στον οποίο εφαρμόζονται νέες τεχνολογίες, όπως το πότισμα με βάση αισθητήρες, οι οποίοι σε πραγματικό χρόνο μετράνε την υγρασία του φυτού. Καλούμε, λοιπόν, τους αγρότες τακτικά, για να δουν πώς ακριβώς μεγαλώνουν τα φυτά και πώς χρησιμοποιούμε τον εξοπλισμό. Παράλληλα, οργανώνουμε σεμινάρια, στα οποία ενημερώνουμε τους αγρότες για το πώς θα μπορούσαν να αξιολογήσουν την τεχνολογία που είναι διαθέσιμη».
