Η επισιτιστική ασφάλεια και η βιοποικιλότητα ευνοούνται αμφότερες από τα διαφοροποιημένα γεωργικά συστήματα, σύμφωνα με ανάλυση 28 παγκόσμιων μελετών, στην οποία συμμετείχαν συνολικά 58 συν-συγγραφείς από ερευνητικά ιδρύματα από όλο τον κόσμο. Η ολιστική αυτή ανάλυση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science.
«Τα αποτελέσματά μας από αυτή την ολιστική μελέτη είναι απροσδόκητα σαφή», τονίζει η επικεφαλής συγγραφέας Laura Vang Rasmussen από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. «Ενώ βλέπουμε πολύ λίγες αρνητικές επιπτώσεις από τη διαφοροποίηση των γεωργικών συστημάτων, υπάρχουν πολλά σημαντικά οφέλη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται δύο, τρία ή περισσότερα μέτρα διαφοροποίησης. Όσο περισσότερα, τόσο το καλύτερο, ειδικά όταν πρόκειται για τη βιοποικιλότητα και την επισιτιστική ασφάλεια».
«Τα αποτελέσματα είναι συντριπτικά ισχυρά για όλες τις στρατηγικές διαφοροποίησης», προσθέτει ο David Crowder, καθηγητής στο Tμήμα Εντομολογίας του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον (WSU). Για παράδειγμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο πιο περίπλοκη και ποικιλόμορφη είναι μια βιολογική εκμετάλλευση, τόσο μεγαλύτερη είναι η γκάμα των άγριων πτηνών που υποστηρίζει και ότι τα πουλιά αυτά είναι επωφελή για το χωράφι. «Άγρια, αυτοφυή πτηνά τρέφονται με έντομα που βλάπτουν τις καλλιέργειες, μειώνοντας την ανάγκη για μέτρα καταπολέμησης των παρασίτων, ενώ δεν οξύνουν την εξάπλωση των παθογόνων ούτε καταστρέφουν τις καλλιέργειες», σημειώνει η συν-συγγραφέας Olivia Smith.
Οι ερευνητές κατέγραψαν τα περισσότερα θετικά αποτελέσματα στο πεδίο της επισιτιστικής ασφάλειας, ακολουθούμενο από τη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, σημαντική βελτίωση καταγράφηκε και στο πεδίο των κοινωνικών αποτελεσμάτων, υπό τη μορφή της ευημερίας των κοινοτήτων. Μεταξύ των πολλών στρατηγικών που υιοθετήθηκαν, η διαφοροποίηση του ζωικού κεφαλαίου και οι πρακτικές διατήρησης της ποιότητας των εδαφών είχαν τα μεγαλύτερα οφέλη.
Ανεπηρέαστη η γεωργική παραγωγικότητα
Σύμφωνα με τους ερευνητές, σε αντίθεση με τις παλαιότερες μελέτες, οι οποίες είχαν διερευνήσει μεμονωμένα είτε τις κοινωνικοοικονομικές είτε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διαφοροποιημένων γεωργικών συστημάτων, το εν λόγω εγχείρημα αξιολόγησε τις επιπτώσεις σε όλους τους τομείς, με άκρως θετικά αποτελέσματα σε κάθε μέτωπο. «Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών έχει κατηγορηθεί ότι [ναι μεν] ίσως είναι ωφέλιμη για τη βιοποικιλότητα, ωστόσο έχει και μερικές αρνητικές πτυχές, ειδικά σχετικά με το ότι δεν μπορούμε να επιτύχουμε αρκετά υψηλές αποδόσεις», δηλώνει ο Ingo Grass από το Πανεπιστήμιο του Χόχενχαϊμ. «Στην πραγματικότητα, αυτό που βλέπουμε είναι ότι δεν υπάρχει μείωση στην απόδοση από τα διαφοροποιημένα γεωργικά συστήματα – ούτε όταν συμπεριλαμβάνουμε δεδομένα από ευρωπαϊκή γεωργία μεγάλης κλίμακας».
Μάλιστα, τα στοιχεία δείχνουν ότι στην περίπτωση των μικρών εκμεταλλεύσεων και των αγροκτημάτων που περιβάλλονται από πολλές καλλιεργούμενες εκτάσεις, η πιο έντονη διαφοροποίηση των καλλιεργειών μπορεί να προωθήσει σημαντικά την επισιτιστική ασφάλεια. Αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οφείλεται σε διάφορους παράγοντες.
«Ένα παράδειγμα είναι τα οπωροφόρα δέντρα που φυτεύτηκαν σε καλαμποκοχώραφα στο Μαλάουι, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τις αγροτικές οικογένειες να βελτιώσουν την επισιτιστική τους ασφάλεια μέσω βελτιωμένης διατροφής και διαιτολογίου», επισημαίνει η Vang Rasmussen. «Εν μέρει, επειδή τρώνε οι ίδιοι τα φρούτα, αλλά και επειδή τα δέντρα παράγουν επιπλέον εισόδημα όταν οι καρποί τους πωλούνται στην αγορά – εισόδημα που παρέχει στους αγρότες μικρής κλίμακας αγοραστική δύναμη για άλλα τρόφιμα».
Σύμφωνα με την ίδια, τα αποτελέσματα της ολιστικής μελέτης έδειξαν ότι η εφαρμογή περισσότερων στρατηγικών διαφοροποίησης βελτίωσε τόσο τη βιοποικιλότητα όσο και την επισιτιστική ασφάλεια, χωρίς να έχει αρνητική επίδραση στις αποδόσεις.
Ενδεδειγμένη λύση και για την ευρωπαϊκή γεωργία
Επιπλέον, οι ερευνητές εξέτασαν ποιες στρατηγικές διαφοροποίησης καταλήγουν σε περιπτώσεις αμφίπλευρου κέρδους. Τα δεδομένα τους έδειξαν ότι οι στρατηγικές που είναι ευεργετικές για τη βιοποικιλότητα βελτίωσαν επίσης και την επισιτιστική ασφάλεια.
«Είναι ένα απλό μήνυμα που μπορείς να περάσεις σε διαφορετικούς τύπους εκμεταλλεύσεων. Είτε πρόκειται για μικρές εκμεταλλεύσεις στη Νότια Αμερική ή την Αφρική, είτε για προηγμένη ευρωπαϊκή γεωργία, υπάρχουν πολλά θετικά αποτελέσματα που μπορούν να αποκομιστούν με την εισαγωγή αυτών των διάφορων στρατηγικών – και πολύ λίγα [πράγματα] για να φοβάσαι», καταλήγει ο Grass.
