του Βαγγέλη Ξυγκώρου,
προέδρου του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας
Η Πελοπόννησος είναι μια περιφέρεια που διαθέτει σημαντικούς αναπτυξιακούς πόρους σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Η ελληνική γη εξακολουθεί να μας «προικίζει» με προϊόντα και πρώτες ύλες ασύγκριτης ποιότητας και διατροφικής αξίας, που αποτελούν τη βάση της μεσογειακής διατροφής.
Το μέλλον της πρωτογενούς παραγωγής βρίσκεται στις νέες τεχνολογίες, στη μετάβαση στη νέα εποχή της καινοτομίας και των σύγχρονων βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών. Σχεδόν κάθε πτυχή της γεωργίας καθοδηγείται όλο και περισσότερο από την τεχνολογία – από την άρδευση έως τη χρήση φυτοφαρμάκων και τη βελτίωση των μεθόδων και τεχνικών καλλιέργειας, συγκομιδής, αποθήκευσης και μεταφοράς. Αυτό σημαίνει ότι οι επαγγελματίες του αγροτικού τομέα πρέπει να αγκαλιάσουν την τεχνολογική ανάπτυξη για να επωφεληθούν από αυτήν και, φυσικά, η πολιτεία να οδηγήσει προς αυτή την εξέλιξη.
Στόχος η αναβάθμιση της υπαίθρου
Σκοπός των Επιμελητηρίων είναι η ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση της πολιτείας, των περιφερειών και των δήμων για τον σχεδιασμό πολιτικών προώθησης της περιφερειακής ανάπτυξης, της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των αγροτικών περιοχών και τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας.
Μέσω της προώθησης δράσεων που αποβλέπουν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση της υπαίθρου, στόχος είναι η εξασφάλιση της οικονομικής ανεξαρτησίας της, η προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και η διαφύλαξη του κοινωνικού συνόλου και του πολιτιστικού κεφαλαίου. Πρωτίστως, καλούμαστε να αντιστρέψουμε το ισοπεδωτικό φαινόμενο της ερημοποίησης της υπαίθρου, αναδεικνύοντας τα κατά τόπους πλεονεκτήματα, εξασφαλίζοντας τα απαραίτητα και παρέχοντας κίνητρα για την ενεργοποίηση της δραστηριοποίησης στην ύπαιθρο.
Στον πρωτογενή τομέα, έχουμε διαχρονικά πολλές παθογένειες, οι οποίες βρίσκονται σε κάθε σημείο της «πυραμίδας» της αγροδιατροφικής μας βιομηχανίας. Μία από αυτές είναι η έλλειψη ξεκάθαρου στρατηγικού σχεδίου σε σχέση με την αγροτική παραγωγή, τις προτεραιότητες και τις παρεμβάσεις, με στόχο τη βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας, τη διαχείριση της κλιματικής κρίσης με δημιουργία υποδομών, την επάρκεια των προϊόντων και την πιστοποίηση με εξαγωγικά συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Ταυτόχρονα, ο αγροτικός πληθυσμός είναι σχετικά γερασμένος, με χαμηλή εξειδίκευση σε νέες πρακτικές, με ένα συνεχώς αυξανόμενο κόστος παραγωγής και με χαμηλά εισοδήματα. Η ασύμφορη καλλιέργεια εγκαταλείπεται και, φυσικά, η παραγωγή μειώνεται. Προς την κάλυψή της, καταφεύγουμε σε εισαγωγές, οπότε διογκώνεται το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο, ακόμα και σε τομείς που η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει αυτάρκεια.
Μονόδρομος η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας
Το 2021 χαρακτηρίστηκε χρονιά-ορόσημο για τον πρωτογενή τομέα της χώρας, καθώς, από τη μία, ολοκληρώθηκε ο κύκλος διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ και, από την άλλη, οριστικοποιήθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης, μέσω του οποίου θα ενεργοποιηθούν κονδύλια για τον αγροτικό τομέα. Κονδύλια που θα κατευθυνθούν στην καινοτομία, την πράσινη μετάβαση και τον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, την αναδιάρθρωση καλλιεργειών, τη γενετική βελτίωση ζώων και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Επιβάλλεται, όμως, αυτά τα κεφάλαια να επαναπροσδιορίσουν τη θέση των αγροτών (μεμονωμένους ή μη) στη βάση μιας βιώσιμης, ανταγωνιστικής, αλλά και δίκαιης συνθήκης. Η στροφή στην πιστοποιημένη, φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή οφείλει να είναι στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας της Ελλάδας να διαμορφώσει ένα ισχυρό εμπορικό όνομα διεθνώς. Θα πρέπει να γίνει συνείδηση πως η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας (από καλλιεργητικές εφαρμογές μέχρι ηλεκτρονικό κατάστημα) και η τυποποίηση είναι μονόδρομος για τον παραγωγό.
Για να αναγεννηθεί ο πρωτογενής τομέας, να «ξεκλειδώσει» την αξία του και να βρει τη θέση που του αξίζει στην ελληνική οικονομία, επιβάλλεται το ανθρώπινο κεφάλαιο, η ποιοτική παραγωγή, οι συνεργασίες και η εξωστρέφεια να αποτελέσουν την προμετωπίδα ενός σύγχρονου επιχειρησιακού σχεδίου.
Η μετάβαση από το μοντέλο της οικογενειακής εκμετάλλευσης σε αυτό της αγροτικής επιχείρησης και, ταυτόχρονα, της ενδυνάμωσης των συνεταιριστικών, αγροτικών συλλογικών σχημάτων, φιλοδοξεί να αλλάξει την αντίληψη του συνόλου της κοινωνίας για την αντιμετώπιση της πρωτογενούς παραγωγής, αλλά και ανοίγει τον δρόμο για μια σύγχρονη αγροτική οικονομία.
Μεγάλο στοίχημα και ανάγκη των καιρών αποτελεί η ενίσχυση της παραγωγής και του εισοδήματος των αγροτών, με έμφαση στους νέους, με την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισής τους, με ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα, με μέτρα προστασίας για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και ενσωμάτωση της καινοτομίας και των ψηφιακών δυνατοτήτων στην παραγωγική διαδικασία.
