CEDEFOP: Το «πράσινο» μέλλον της Ευρώπης περνά από την εκπαίδευση
Η Ευρώπη έχει δεσμευθεί στρατηγικά να ηγηθεί της πράσινης μετάβασης, αλλά ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας δεν είναι εφικτός χωρίς ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται και διαχέονται οι δεξιότητες στο ανθρώπινο δυναμικό. Οι πράσινες δεξιότητες –από την ενεργειακή αποδοτικότητα μέχρι την κυκλική οικονομία– μετατρέπονται σε θεμέλιο της οικονομικής ανθεκτικότητας και της κοινωνικής συνοχής. Για τον λόγο αυτόν, η προσαρμογή των ευρωπαϊκών συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (VET) στις απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης αποτελεί όχι απλώς πρόκληση, αλλά απόλυτη ανάγκη. Αυτά καταγράφει, μεταξύ άλλων, η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης Cedefop Shaping Learning and Skills for Europe:
A time for commitment (2025).
Παρότι η πράσινη μετάβαση έχει εδραιωθεί, η ενσωμάτωσή της στα VET συστήματα παραμένει ανολοκλήρωτη. Σύμφωνα με το Cedefop, πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ξεκινήσει την αναθεώρηση επαγγελματικών προγραμμάτων και προτύπων, ώστε να περιλαμβάνουν πράσινες δεξιότητες. Ωστόσο, η πρόοδος είναι άνιση και συχνά αποσπασματική. Η μετατροπή της πράσινης μετάβασης σε καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική απαιτεί:
- Συστηματική χαρτογράφηση των πράσινων αναγκών ανά κλάδο.
- Εκπαίδευση και επαγγελματική ανάπτυξη των καθηγητών, ώστε να κατανοούν τις τεχνολογικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις.
- Επένδυση σε εκπαιδευτικές υποδομές που να αντανακλούν σύγχρονα, βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης.
Οι πράσινες δεξιότητες πέρα από τις τεχνικές γνώσεις
Οι πράσινες δεξιότητες δεν περιορίζονται σε εξειδικευμένες γνώσεις, όπως η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ή η διαχείριση αποβλήτων. Περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων, που εκτείνονται από την περιβαλλοντική συνείδηση έως τη συνεργασία και την προσαρμογή σε νέες πρακτικές εργασίας. Το Cedefop προειδοποιεί ότι χωρίς μια ολιστική προσέγγιση, κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε νησίδες «πράσινης εξειδίκευσης», αφήνοντας πίσω μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού.
Κρίσιμος παράγοντας οι επιχειρήσεις
Οι μικρές επιχειρήσεις συχνά δεν διαθέτουν τους πόρους ή τη γνώση για να επενδύσουν σε πράσινη κατάρτιση. Η έκθεση τονίζει τον ρόλο των δημόσιων πολιτικών στην υποστήριξη αυτών των επιχειρήσεων, ώστε να ενσωματώσουν πράσινες πρακτικές και να εκπαιδεύσουν τους εργαζομένους τους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:
- Κίνητρα για επανεκπαίδευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων.
- Καθοδήγηση για ενσωμάτωση περιβαλλοντικών στόχων σε επαγγελματικές στρατηγικές.
- Υποστήριξη μέσα από τοπικές συμπράξεις με παρόχους VET.
Επένδυση σε πολιτικές και υποδομές
Η πράσινη μετάβαση απαιτεί σταθερές και προβλέψιμες πολιτικές, καθώς και σημαντικούς πόρους. Παρά τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ (Recovery and Resilience Facility, Erasmus+, ESF+), η έκθεση αναδεικνύει την ανάγκη για σταθερή εθνική χρηματοδότηση και αποκέντρωση των πολιτικών, ώστε να ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες κάθε περιφέρειας και κλάδου.
Η Ευρώπη ως πρότυπο «πράσινης γνώσης»
Η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να αναδειχθεί σε πρότυπο για μια παγκόσμια αγορά που στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς βιώσιμες λύσεις. Αυτό προϋποθέτει την εξωστρέφεια των ευρωπαϊκών VET συστημάτων, την ανάπτυξη διεθνών συμπράξεων και την προώθηση της διακρατικής κινητικότητας εκπαιδευομένων και εκπαιδευτών σε τομείς όπως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η βιώσιμη γεωργία και η κυκλική οικονομία.
Συμπέρασμα
Η πράσινη μετάβαση δεν είναι μόνο τεχνολογική ή οικονομική πρόκληση, είναι βαθιά εκπαιδευτική. Αν οι πολιτικές VET δεν ενσωματώσουν τις πράσινες δεξιότητες στον πυρήνα τους, τότε ο στόχος μιας πράσινης και δίκαιης Ευρώπης θα παραμείνει ανέφικτος. Η έκθεση του Cedefop μάς καλεί να δούμε την ανάπτυξη των δεξιοτήτων όχι ως απλή απάντηση στις ανάγκες της αγοράς, αλλά ως μοχλό κοινωνικής αλλαγής.
