Χαλαζική προστασία: Στο… και πέντε θα «πετάξουν» τα αεροπλάνα
Μετά την 1η Ιουνίου εκτιμάται ότι θα «πετάξουν» τα αεροπλάνα, που βομβαρδίζουν τα χαλαζοφόρα νέφη με ιωδιούχο άργυρο, για να τα μετατρέψουν σε βροχή, προστατεύοντας έτσι τις καλλιέργειες από το χαλάζι. Αυτό είναι –με λίγα λόγια– το πρόγραμμα Εναέριας Χαλαζικής Προστασίας, που εκπονεί κάθε χρόνο ο ΕΛΓΑ και ανάδοχος εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια είναι η εταιρεία 3Δ ΑΕ.
Τα προηγούμενα χρόνια, η κανονική έναρξη του προγράμματος ήταν στις 20 Μαρτίου και έληγε στις 30 Σεπτεμβρίου, με κάποιες εξαιρέσεις. Φέτος, υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση και ήδη έχουν αρχίσει οι πρώτες χαλαζοπτώσεις, χωρίς να μπορεί να προστατευτεί ο απλός αγρότης. Και, βέβαια, ο ΕΛΓΑ χάνει εκατομμύρια ευρώ, διότι θα πρέπει να αποζημιώσει τις χαλαζόπληκτες αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
Τι συνέβη, όμως, και υπάρχει αυτή η μεγάλη καθυστέρηση; Το 2024 ανακοινώθηκε ότι το πρόγραμμα θα επεκταθεί στα διπλάσια στρέμματα. Δηλαδή, ενώ μέχρι πρότινος το πρόγραμμα κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Μακεδονίας (εκτός Χαλκιδικής και Σερρών) και της Θεσσαλίας και της Φθιώτιδας, αποφασίστηκε να επεκταθεί σε Κοζάνη, Φλώρινα, Χαλκιδική, Καβάλα, Ξάνθη και Ροδόπη. Συγκεκριμένα, η επέκταση αποφασίστηκε μετά από δύο συνεδριάσεις του ΔΣ του ΕΛΓΑ τον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2024. Στις 7 Αυγούστου, το ΔΣ αποφάσισε τη διενέργεια δημόσιας ανοιχτής διαβούλευσης του σχεδίου διακήρυξης του διεθνούς ανοιχτού διαγωνισμού.
«Σπασμένη» σε τέσσερα μέρη η πρόσκληση
Στις 13 Νοεμβρίου, εγκρίθηκε από το ΔΣ το τελικό σχέδιο της διακήρυξης και οκτώ μέρες μετά δημοσιεύθηκε η διακήρυξη, σπασμένη σε τέσσερα τμήματα και διάρκεια υλοποίησης 4+1 χρόνια (έως και το 2029):
- Μίσθωση πτητικού υποσυστήματος (σ.σ. αεροπλάνα).
- Μίσθωση μετεωρολογικού υποσυστήματος (σ.σ. ραντάρ).
- Προμήθεια (αγορά) ιωδιούχου αργύρου, σε συσκευασία, ως υλικού σποράς των νεφών.
- Προμήθεια (αγορά) υλικών ραδιοβόλισης.
Στις 14 Ιανουαρίου 2025, το ΔΣ του ΕΛΓΑ κήρυξε άγονο τον διαγωνισμό, λόγω μη υποβολής οποιασδήποτε προσφοράς. Στη συνέχεια, ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία –με προδημοσίευση και δημοσίευση της προκήρυξης ανοιχτού διαγωνισμού–, αλλά με τα μισά στρέμματα (6,2 εκατ.), περίπου τις ίδιες περιοχές, που κάλυπτε το πρόγραμμα τα προηγούμενα χρόνια.
Η νέα προκήρυξη είχε ημερομηνία δημοσίευσης στις 27 Φεβρουαρίου 2025 και ήταν πάλι «σπασμένη» σε τέσσερα τμήματα, αλλά με πολύ μικρότερο προϋπολογισμό, καθώς καταλάμβανε μικρότερη έκταση και είχε μικρότερη διάρκεια (1+1 χρόνια). Στις 27 Μαρτίου 2025, δηλαδή μία εβδομάδα μετά από τη συνηθισμένη ημερομηνία έναρξης του προγράμματος, το ΔΣ του ΕΛΓΑ κήρυξε άγονο τον διαγωνισμό για τα Τμήματα Α (αεροπλάνα) και Β (ραντάρ), λόγω μη υποβολής οποιασδήποτε προσφοράς.
Η τελευταία πρόσκληση
Έτσι, φτάσαμε στις 25 Απριλίου, όταν με πρόσκλησή του ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ, Ανδρέας Λυκουρέντζος, προχώρησε σε απευθείας διαπραγμάτευση με τις δύο εταιρείες που εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους κατά το προηγούμενο διάστημα. Η μία είναι η γνωστή 3Δ ΑΕ του Δημήτρη Σκεπαστιανού και η άλλη είναι η αμερικανική Weather Modification International, που δραστηριοποιείται στο ίδιο αντικείμενο, με έδρα τη Νότια Ντακότα.
Η τελευταία πρόσκληση είχε προθεσμία υποβολής προσφορών την 7η Μαΐου και προέβλεπε άνοιγμα των φακέλων στις 8 Μαΐου. Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, είχε γίνει γνωστό ότι μόνο η εταιρεία 3Δ υπέβαλε προσφορά και αυτή θα γίνει, πιθανότατα, αποδεκτή από τον ΕΛΓΑ, μετά από διαπραγμάτευση.
Σε κάθε περίπτωση, όπως υποστήριξε ο κ. Σκεπαστιανός σε ενημερωτική εκδήλωση για τη χαλαζική προστασία στη Σκύδρα Πέλλας στις 30 Απριλίου, ακόμη και αν προκύψει κατ’ αρχήν συμφωνία με τον ΕΛΓΑ στις 8 Μαΐου, στην ιδανικότερη περίπτωση, τα μισθωμένα αεροπλάνα του ΕΛΓΑ δεν θα σηκωθούν πριν από την 1η Ιουνίου 2025. Κι αυτό συμβαίνει γιατί, από τις 8 Μαΐου, θα χρειαστούν 13 ημέρες για τυχόν προσφυγές και, εφόσον πάνε όλα ιδανικά και χωρίς εμπόδια, θα ξεκινήσει ο υποχρεωτικός έλεγχος ικανότητας των πιλότων από την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, που χρειάζεται κάποιες μέρες για να ολοκληρωθεί.
Γιατί δεν υπέβαλε αρχική προσφορά η 3Δ ΑΕ
Απαντώντας σε ερωτήσεις των παρευρισκομένων, ο κ. Σκεπαστιανός είπε ότι δεν υπέβαλε αρχική προσφορά, γιατί «όλα αυτά τα έκαναν για να φύγει από τη μέση η ελληνική εταιρεία», εξηγώντας ότι ο ΕΛΓΑ «έσπασε» επίτηδες σε τέσσερα κομμάτια τον διαγωνισμό και σε τρεις περιοχές. Και πρόσθεσε ότι «ζητούσαν έξι αεροπλάνα» για Θεσσαλία και Μακεδονία και άλλα δύο για Καβάλα, Ξάνθη και Ροδόπη, καθιστώντας δύσκολη έως αδύνατη τη συμμετοχή της 3Δ.
